Defense News Mỹ ngày 28/11 cho rằng đối với Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ, Đô đốc Scott Swift, Hải quân Trung Quốc hầu như là điều lo ngại lớn nhất của ông, sau đó chính là Cảnh sát biển Trung Quốc, một lực lượng đang phát triển nhanh chóng.
Nhưng lực lượng trên biển thứ ba do Chính phủ Trung Quốc quản lý đang gây quan ngại hơn, đó chính là tổ chức dân quân trên biển, một tổ chức ít người biết đến và rất bí ẩn.
Ngày 18/11, trả lời phỏng vấn báo chí tại Thủ đô Washington, Mỹ, Đô đốc Scott Swift cho biết: "Chúng ta phải cẩn thận một chút, không nên coi đó là một nhóm ngư dân. Họ được tổ chức chặt chẽ".
Ông cho rằng, tổ chức dân quân này "là có tổ chức. Nhà lãnh đạo Trung Quốc đến thị sát họ. Đã công khai khẳng định những nỗ lực to lớn của họ". Những tổ chức dân quân này "ở mức độ rất lớn có hành động độc lập hoặc tập thể trên biển".
Đối với Đô đốc Scott Swift, mặc dù những tổ chức dân quân này hoàn toàn không phải là lực lượng quân sự, nhưng họ cũng hoàn toàn không phải hành động tùy tiện. Ông nói: "Tôi cho rằng họ được chỉ huy và kiểm soát rõ ràng. Đối với tôi, điều này rất rõ ràng".
Trung Quốc luôn phủ nhận các tổ chức dân quân trên biển có bất cứ mối liên hệ nào với chính phủ, đồng thời hình dung họ là những ngư dân mặc quần áo ngụy trang để chống nắng.
Trong nhiều cuộc "đụng độ" trên biển, tàu của những tổ chức này đã tiến hành gây rối mạnh mẽ, thậm chí tìm cách ngăn chặn tàu chiến của Hải quân Mỹ.
Đô đốc Scott Swift cho biết: "Chúng ta phải đánh giá chính xác về tổ chức dân quân trên biển. Tôi đã nói rõ khi đối thoại với đồng nghiệp rằng họ có người chỉ huy, được kiểm soát. Nếu họ được chỉ huy và kiểm soát thì tôi có nghĩa vụ ứng phó với họ như là những lực lượng được chỉ huy và kiểm soát khác".
Scott Swift chỉ ra quan hệ giữa Hải quân Mỹ và Trung Quốc vẫn rất chuyên nghiệp. Ông còn ca ngợi "Quy tắc gặp nhau bất ngờ trên biển". Bộ quy tắc này ngằm ngăn chặn các sự cố bất ngờ trên biển leo thang quy mô lớn hoặc trở thành sự kiện bạo lực.
Vài chục nước bao gồm Trung Quốc đã ký kết thỏa thuận này, nhưng hoàn toàn không phải tổ chức trên biển nào của Trung Quốc cũng tham gia thỏa thuận này.
Đô đốc Scott Swift nói: "Quy tắc gặp nhau bất ngờ trên biển rất quan trọng trên phương diện giảm bớt tính không xác định. Đến nay chúng tôi có một cơ chế trao đổi với Hải quân Trung Quốc, đã giảm ảnh hưởng bởi những trở ngại về ngôn ngữ. Đây là một bước đi rất tích cực".
Mỹ luôn thúc giục Cảnh sát biển Trung Quốc cũng tham gia vào thỏa thuận này, nhưng đến nay vẫn chưa thành công. Đô đốc Scott Swift cho biết: "Chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy việc này. Chúng tôi đã đạt được một số tiến triển, nhưng vẫn đối mặt với rất nhiều trở ngại, thậm chí ngay cả việc triển khai đối thoại cũng rất khó khăn".
Đô đốc Scott Swift cho biết ông và rất nhiều quan chức chỉ huy của hạm đội Hải quân Trung Quốc có quan hệ cá nhân. "Tôi và sĩ quan chỉ huy Hạm đội Nam Hải, Hạm đội Đông Hải và Hạm đội Bắc Hải Trung Quốc nói chuyện với nhau, cá nhân tôi rất hiểu họ. Cá nhân tôi cũng rất hiểu Đô đốc Ngô Thắng Lợi".
Ông nói: "Nội dung tham vấn của chúng tôi là chúng tôi không chỉ có nghĩa vụ bảo đảm sẽ không để xảy ra các sự cố gây ảnh hưởng đến không gian sách lược của nhà lãnh đạo hai nước. Chúng tôi còn có trách nhiệm bảo đảm cho các lực lượng chiến thuật sẽ không mải mê với khẩu chiến ở cấp độ quốc gia hoặc quốc tế, đến mức đã xem nhẹ bảo vệ chủ quyền quốc gia, bất kể lập trường của nước mình như thế nào".
Ông nói: "Tôi cũng thường nhắc nhở các sĩ quan của chúng tôi, họ có nghĩa vụ và trách nhiệm đối với nhà lãnh đạo cao nhất".
Đô đốc Scott Swift cho biết: "Khi tôi nói chuyện với đồng nghiệp Trung Quốc, ý kiến của chúng tôi hoàn toàn thống nhất". Nhưng triển khai đối thoại với tổ chức dân quân trên biển vẫn là một vấn đề đau đầu.
