Hội thảo do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội), tổ chức sáng 12/8 tại Hà Nội. PGS. TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và TS Nguyễn Viết Chức – Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, đồng chủ trì Hội thảo.
Tham dự sự kiện có các đại biểu đến từ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các nhà nghiên cứu văn hóa, xã hội học, lãnh đạo các cơ quan báo chí trong hệ thống Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam…
Hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội ngày càng nâng cao chất lượng
Phát biểu tại hội thảo, PGS. TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội cho biết, Liên hiệp Hội có hệ thống báo chí gồm 72 cơ quan. Những năm qua, Liên hiệp Hội thường xuyên tổ chức các hội nghị, hội thảo, trao đổi... nhằm nâng cao chất lượng, hoạt động của cơ quan báo chí; hỗ trợ báo chí định hình và phát triển phù hợp với xu hướng thay đổi mới.
Cơ quan báo chí của Liên hiệp Hội luôn tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, cũng như định hướng dư luận xã hội - để không chỉ xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, mà còn góp phần thực hiện các mục tiêu, chủ trương, đường lối của Đảng đề ra - PGS. TS Phạm Ngọc Linh đánh giá.
Còn theo TS Nguyễn Viết Chức – Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, để hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội ngày càng nâng cao chất lượng, phát huy vai trò trong công cuộc chấn hưng văn hóa, rất cần sự quan tâm về vật chất và tinh thần của các cấp lãnh đạo. Báo chí Liên hiệp Hội phải nỗ lực đi đầu trong hướng dẫn, dự báo tình hình, nhất là lĩnh vực văn hóa - ông Chức chia sẻ.
Phát biểu tại hội thảo, TS Nguyễn Văn Hanh – Phó trưởng Ban Công tác Hội quần chúng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhìn nhận câu chuyện văn hóa luôn bắt đầu từ những điều nhỏ nhất. Chỉ một cử chỉ, như: “dẫn tay ra thảm đỏ”, hay “đánh nhau ở sảnh thang máy” - đều thể hiện văn hóa của mỗi con người.
"Với sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội, nhiều vấn đề văn hóa được người dân tiếp cận rất nhanh chóng, qua đó, những điều đi ngược lại với thuần phong, mỹ tục, đạo đức được đẩy lùi. Trong công tác này, lực lượng báo chí cũng đóng góp vai trò rất quan trọng" - ông Hanh nhấn mạnh.
Truyền thông trên nền tảng số chưa được tận dụng hiệu quả
Tại hội thảo, TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học – Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nêu những tồn tại của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa.
Đề cập tới chất lượng nội dung văn hóa trên báo chí hiện nay, TS Đặng Vũ Cảnh Linh dẫn kết quả khảo sát tại một số tờ báo cho thấy, lượng độc giả đánh giá nội dung văn hóa trên báo chí hiện ở mức trung bình và thấp về độ sâu sắc, cũng như tính chuyên môn. Nhiều bài viết chỉ dừng ở mức độ tin tức, giới thiệu sơ lược, thiếu phân tích chuyên sâu, thiếu chuyên gia chất lượng cao về giá trị văn hóa.
Đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên về văn hóa còn thiếu về số lượng và yếu về chất lượng. Số liệu thống kê của Hội Nhà báo Việt Nam (năm 2023) cho thấy, chỉ có 12% phóng viên đang công tác trong lĩnh vực văn hóa có trình độ chuyên môn về văn hóa, lịch sử hoặc nghệ thuật. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều thông tin về văn hóa được truyền tải không chính xác, hoặc thiếu chiều sâu.
Đáng chú ý, TS Đặng Vũ Cảnh Linh nhấn mạnh đến phương thức truyền tải thông tin văn hóa chưa phù hợp với xu thế hiện đại và thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Các hình thức truyền thông truyền thống như báo in, radio vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong khi các nền tảng số, mạng xã hội chưa được tận dụng hiệu quả.
“Với những tờ báo lớn, để có lượng độc giả lớn phải có các phương thức tiếp cận trên mạng xã hội, youtube… Do đó, về vấn đề văn hóa, các cơ quan báo chí phải đổi mới phương thức truyền thông, đôi khi chỉ cần những thay đổi nhỏ cũng giúp độc giả tiếp cận và tìm hiểu các câu chuyện văn hóa” – TS Linh gợi mở.
Ông Linh cho rằng sự phối hợp giữa các cơ quan báo chí với các tổ chức văn hóa, giáo dục chưa tương xứng; thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa báo chí với các bảo tàng, nhà hát, trường đại học để tạo ra những sản phẩm truyền thông văn hóa chất lượng cao. Việc thiếu phối hợp này dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả truyền thông.
Đa dạng hóa thể loại và hình thức truyền thông văn hóa
TS Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng các cơ quan báo chí của Liên hiệp Hội cần chú trọng công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên về văn hóa.
“Tôi cho rằng cần thiết xây dựng lộ trình chuyển giao, chuyển tiếp thế hệ thông qua truyền nghề trực tiếp tại tòa soạn và cử phóng viên tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu về văn hóa, bao gồm kiến thức về lịch sử văn hóa, di sản văn hóa, nghệ thuật truyền thống và đương đại” – TS Đặng Vũ Cảnh Linh đề xuất.
Với việc nhiều tạp chí chưa có ấn phẩm điện tử, chưa tiếp cận các nền tảng truyền thông hoặc kết nối mạng xã hội, hạn chế khả năng tiếp cận của công chúng, ông Linh đề nghị các tòa soạn nghiên cứu, đổi mới, đa dạng hóa thể loại và hình thức truyền thông văn hóa theo loại hình và các đề tài khác nhau; xây dựng, phát triển các trang fanpage các loại hình truyền thông xã hội.
Còn theo TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế - Liên hiệp Hội, báo chí của Liên hiệp Hội với sứ mệnh cao cả cần tiếp tục khẳng định vai trò là cầu nối giữa di sản văn hóa và công chúng, là lực lượng xung kích trong bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
“Báo chí của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cần tiếp tục đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí văn hóa; lấy “cái đẹp để dẹp cái xấu”, lấy “tích cực đẩy lùi tiêu cực”, kết hợp phản biện với xây dựng giá trị, đẩy mạnh các tuyến bài về gương sáng văn hóa, nghệ thuật chân chính” - TS Lê Công Lương nêu giải pháp.
