Trong báo cáo chiến lược đầu tư tháng 4/2020, Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) đánh giá trong bốn năm trở lại đây, Việt Nam cơ bản thành công trong việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 lần này đang thách thức trực tiếp các điểm yếu cơ bản của nền kinh tế Việt Nam, bao gồm: (1) phụ thuộc lớn vào nguồn vốn đầu tư nước ngoài và xuất khẩu, (2) công nghiệp hỗ trợ yếu, (3) tỷ lệ nợ cao, và (4) cơ chế truyền dẫn chính sách thiếu hiệu quả.
Những tác động ban đầu của cuộc khủng hoảng COVID-19 đến từ việc gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu sau thời gian nghỉ lễ Tết.
Tình trạng cách ly xã hội trải dài trong khu vực Châu Á, đặc biệt tại Trung Quốc, đã làm gia tăng lo ngại về sự thiếu hụt nguồn cung nguyên vật liệu cho các nhà sản xuất trong nước. Song, các số liệu thương mại quốc tế cho thấy sự đa dạng hóa nguồn cung từ Nhật Bản, Hàn Quốc, và Mỹ đã phần nào hạn chế tác động từ Trung Quốc.
Theo nhận định của VDSC, tác động tiêu cực từ cú sốc cung đối với Việt Nam đang giảm dần do sự tái khởi động hoạt động kinh tế tại Trung Quốc và sự độc lập tương đối với nguồn cung từ các nước G7-các nước đang bị phong tỏa.
Mặc dù cú sốc cung tạm thời lắng dịu và không còn là mối đe doạn lớn nhất đối với nền kinh tế Việt Nam, nhưng các tác động từ cú sốc cầu đang dần hiện hữu.
Cụ thể, thị trường các nước phát triển tại Châu Âu và Bắc Mỹ, chiếm hơn 40% tổng doanh thu xuất khẩu của Việt Nam, đang trong giai đoạn phong tỏa kinh tế.
Khảo sát của McKinsey & Company nhằm đo lường sự thay đổi kỳ vọng và hành vi tiêu dùng của người dân toàn cầu trong giai đoạn dịch bệnh hiện nay cho thấy cuộc khủng hoảng COVID-19 sẽ kéo dài.
Trên 50% người được phỏng vấn không chắc chắn về liệu nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng trong 6-12 tháng hoặc lâu hơn, và sẽ đình trệ hay giảm tốc sau đó. Tuy nhiên, đa số họ đều cho rằng thu nhập sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực và sẽ cần rất cẩn trọng trong chi tiêu.
VDSC dự báo sự suy yếu của tổng cầu là điều tất yếu và tỷ lệ thất nghiệp sẽ gia tăng. Hiện tại, chúng ta đang sống trong giai đoạn đầu khi Chính phủ các nước đặt nền kinh tế vào tình trạng đóng băng cùng với việc đưa ra các gói hỗ trợ kinh tế nhằm kiểm soát dịch bệnh. Do đó, thời gian phong tỏa kinh tế sẽ kéo dài bao lâu là biến số quan trọng tại thời điểm này.
Theo quan điểm của VDSC, dịch bệnh đã, đang thay đổi kỳ vọng của người dân và cơ chế tự hồi phục của nền kinh tế không thực sự hiệu quả. Kinh tế thế giới, đặc biệt các quốc gia đã phát triển, sẽ khó tránh khỏi suy thoái sau đại dịch.
“Quan trọng hơn, chúng tôi tin rằng cuộc suy thoái có thể dẫn tới sự mất mát kinh tế không thể bù đắp do quá trình hồi phục chậm chạp. Sự sụt giảm tổng cầu sẽ kéo theo phản ứng tiêu cực từ phía nguồn cung. Kết quả cuối cùng là tình trạng Đình trệ kéo dài” - báo cáo nêu.
Đặc điểm chính của giai đoạn này gắn với sự sụt giảm kinh niên của nhu cầu trong khi chính sách tiền tệ trở nên kém hiệu quả do chạm ngưỡng 0%.
 |
|
Rủi ro ổn định tài chính dưới tác động của dịch Covid-19 (Nguồn: VDSC)
|
Trước đó, VDSC dự báo nền kinh tế Việt Nam đã ở trong cuối chu kỳ kể từ năm 2018 do thắt chặt tiền tệ và động lực tăng trưởng kinh tế suy yếu. Tuy nhiên, giai đoạn này tồn tại trong thời gian ngắn hơn dự kiến do dịch COVID-19 đang đẩy nền kinh tế vào giai đoạn giảm tốc.
Trong bối cảnh cả ba ngành kinh tế chính đều thu hẹp quy mô, tăng trưởng GDP của Việt Nam ước tính đạt 5,3% yoy trong năm 2020, thấp hơn mức 7,0% của năm 2019, trong kịch bản dịch bệnh đã được ngăn chặn và các hạn chế ở những nước phát triển được dỡ bỏ vào giữa Q2, cộng với việc giải ngân đầu tư công lành mạnh.
“Năm 2020, tăng giải ngân đầu tư công là cách duy nhất để giảm bớt nỗi đau tăng trưởng kinh tế” - báo cáo cho biết.
Nỗi lo khủng hoảng tín dụng
Theo VDSC, trải qua hai cuộc khủng hoảng tài chính gần đây, các rủi ro về thanh khoản ngân hàng và phá giá tiền tệ đang được kiểm soát tốt khi tiền “tràn ngập” trong két sắt của các ngân hàng và các nước mới nổi dự trữ một lượng lớn ngoại tệ mạnh. Tại Việt Nam, dự trữ ngoại hối tăng vọt lên 83 tỷ USD, tương đương 3,7 tháng nhập khẩu.
Tuy nhiên, khủng hoảng tín dụng vẫn có nguy cơ xảy ra nếu thiệt hại kinh tế từ cuộc khủng hoảng COVID-19 đang ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe tài chính của các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Việt Nam đứng đầu trong số các quốc gia có đòn bẩy cao ở châu Á khi tỷ lệ tín dụng trên GDP là hơn 130% vào năm 2019.
Kể từ thời kỳ hậu GFC, tăng trưởng tín dụng của Việt Nam, đặc biệt cho vay tiêu dùng, đã tăng lên đáng kể. Bong bóng giá bất động sản đã được hình thành.
Mặc dù tăng trưởng tín dụng đã chậm lại kể từ năm 2018, các chuyên gia VDSC đánh giá quá trình tháo gỡ đòn bẩy thài chính chưa hoàn tất và mức nợ vẫn còn quá cao.
“Như đã đề cập ở trên, chúng ta đang sống trong giai đoạn đầu của suy thoái kinh tế, trong đó các chính phủ, bao gồm cả Việt Nam, đã quyết định đánh đổi tăng trưởng kinh tế để ngăn chặn đại dịch. Tại thời điểm này, hãy tập trung vào đại dịch và khủng hoảng tín dụng!” - báo cáo cho hay./.
