Mượn tài khoản - kỹ thuật che giấu hành vi “làm giá”
Hầu hết những vụ làm giá, thao túng thị trường chứng khoán đều diễn ra hành vi “mượn” tài khoản chứng khoán của nhiều người khác nhau nhằm “mua tay trái, bán tay phải”, tạo cung - cầu giả.
Mới đây, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã xử phạt vi phạm hành chính đối với bà Nguyễn Thị Phương Thảo và ông Phan Thành Tâm, vì sử dụng 164 tài khoản để liên tục mua, bán, giao dịch cổ phiếu Phát Đạt (PDR) giữa các tài khoản với nhau nhằm mục đích tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu PDR.
Ngoài ra, xử phạt vi phạm hành chính đối với 22 cá nhân do có hành vi cho người khác mượn tài khoản để giao dịch dẫn đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán (đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán có thời hạn 9 – 12 tháng, đồng thời cấm giao dịch chứng khoán có thời hạn 2 năm; cấm đảm nhiệm chức vụ tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán… trong 2 năm).
Cuối năm 2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng xử phạt 23 cá nhân đã cho một cá nhân là Nguyễn Việt Hà mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán, dẫn đến hành vi thao túng cổ phiếu Công ty cổ phần GKM Holdings (Mã GKM: HNX); trước đó, cơ quan này cũng xử phạt ông Lưu Thái Hải, ông Ngô Huỳnh Minh Uy với hành vi tương tự và 19 cá nhân cho mượn tài khoản chứng khoán, dẫn đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán đối với cổ phiếu của Công ty cổ phần Địa ốc First Real…
Hoặc ở một vụ án đình đám trước đó, ông Trịnh Văn Quyết, khi còn là Chủ tịch Tập đoàn FLC đã chỉ đạo em gái mình là Trịnh Thị Minh Huế (khi đó là nhân viên kế toán thuộc FLC) mượn chứng minh nhân dân của 45 người, thành lập đứng tên 20 doanh nghiệp để mở 500 tài khoản chứng khoán nhằm thực hiện hành vi thao túng, "thổi giá" cổ phiếu.
Có thể thấy, ở Việt Nam, việc cho mượn thẻ căn cước công dân, mượn tài khoản ngân hàng, mượn tài khoản chứng khoán xảy ra không ít. Dù vô tình hay hữu ý, hành vi này không chỉ góp phần bóp méo thị trường chứng khoán, mà còn hết sức rủi ro về pháp lý.
Chuyên gia kinh tế, TS Phan Phương Nam cho rằng việc mượn tài khoản của nhiều người nhằm thuận lợi hơn trong việc tạo cung cầu giả
Trao đổi với phóng viên VietTimes, chuyên gia kinh tế, TS Phan Phương Nam, Đại học Luật TP.HCM cho rằng việc mượn tài khoản của nhiều người nhằm thuận lợi hơn trong việc tạo cung cầu giả. Để đẩy giá cổ phiếu lên cao hoặc dìm giá xuống thấp, các đối tượng phải thực hiện mua bán qua lại giữa nhiều tài khoản khác nhau.
“Nếu chỉ sử dụng một tài khoản hoặc tài khoản đứng tên mình, các giao dịch bất thường sẽ dễ bị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cơ quan giám sát phát hiện. Việc dùng nhiều tài khoản giúp phân tán khối lượng giao dịch, khiến cơ quan giám sát khó nhận diện được một nhóm hoặc cá nhân đang thao túng. Đây là kỹ thuật để che giấu hành vi thao túng thị trường”, ông Nam nói.
Ngoài ra, theo ông Nam, sàn giao dịch và các công ty chứng khoán thường có các quy định về hạn mức giao dịch của từng tài khoản. Nếu chỉ sử dụng một tài khoản, khối lượng mua bán có thể bị giới hạn.
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp cũng nhìn nhận rằng để thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán, các đối tượng phải sử dụng nhiều tài khoản, thông đồng, liên kết với nhau để tạo ra cung cầu giả tạo. Điều này nhằm bóp méo thị trường, lừa gạt những người tham gia vào thị trường này mua các mã chứng khoán không đúng với giá trị thực, qua đó trục lợi.
Các chuyên gia cũng nêu, một số đối tượng thao túng chứng khoán sử dụng đòn bẩy tài chính (margin). Việc mượn nhiều tài khoản giúp họ tiếp cận nhiều nguồn margin từ các công ty chứng khoán khác nhau, tăng sức mua hoặc bán để thao túng giá.
Mạnh tay hơn đối với việc cho mượn tài khoản chứng khoán
TS Đặng Văn Cường cho biết theo khoản 1, điểm a khoản 6 Điều 34 Nghị định 156/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 28 Điều 1 Nghị định 128/2021/NĐ-CP, đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán có thời hạn từ 6 tháng đến 12 tháng đối với hành vi cho người khác mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán hoặc đứng tên sở hữu chứng khoán hộ người khác dẫn đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Theo ông Cường, trường hợp cá nhân cho mượn tài khoản chứng khoán mà không biết người mượn tài khoản sử dụng để thao túng thị trường chứng khoán thì chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính. Còn trường hợp người cho mượn tài khoản chứng khoán mà biết người mượn sử dụng vào mục đích để thao túng thị trường đến mức bị xử lý hình sự thì người cho mượn tài khoản cũng sẽ bị xử lý hình sự với vai trò đồng phạm. Hình phạt cao nhất của tội danh này có thể tới 7 năm tù và có thể bị phạt tiền và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả.
“Bởi vậy, những vụ án thao túng thị trường chứng khoán xử lý với nhiều đồng phạm, trong đó có những người cho mượn tài khoản là những bài học cho nhiều người để tránh vết xe đổ của những người khác, vì nể nang hoặc vì lợi ích không đáng kể mà cho mượn tài khoản rồi vướng vào vòng lao lý”, ông Cường nói.
Theo TS Phan Phương Nam, trong nhiều vụ thao túng chứng khoán, việc cho mượn tài khoản chứng khoán diễn ra phổ biến. Do đó, ông nhấn mạnh rằng cần tuyên truyền, khuyến cáo người dân không được cho người khác mượn tài khoản chứng khoán, đồng thời cần tăng nặng mức xử phạt đối với hành vi này. Theo đó, bên cạnh việc cấm giao dịch, có thể quy định rõ mức phạt tiền.
“Sau vụ án thao túng thị trường chứng khoán của ông Trịnh Văn Quyết, cựu Chủ tịch FLC mà nhiều người vẫn vô tư mượn tài khoản chứng khoán của người khác để thao túng thị trường, chứng tỏ chế tài chưa đủ để người ta lo sợ”, ông Nam nói.
TS Nam cho rằng để ngăn chặn thao túng chứng khoán, cần nâng cao vai trò giám sát của các sở giao dịch. Ví dụ, khi không có thông tin tốt, mà cổ phiếu vẫn tăng mạnh, khi đó cần khoanh vùng và làm rõ xem có hiện tượng làm giá hay không. Với công nghệ hiện nay, cơ quan chức năng có thể theo dõi được những hiện tượng này, nếu hiện tượng trên lặp đi lặp lại nhiều lần thì cần có giải pháp.
“Hiện chúng ta quy định giá chứng khoán của một công ty tăng trần hoặc giảm sàn 5 phiên liên tục thì công ty phải giải trình. Tuy nhiên, cũng có trường hợp công ty đó họ không làm giá chứng khoán, mà là một nhóm người khác bên ngoài làm giá, vậy thì công ty giải trình trong trường hợp này cũng không có nhiều ý nghĩa. Do đó, vấn đề quan trọng là cần nâng cấp hệ thống giám sát và cảnh báo”, ông Nam nói.
Vì sao phiên tòa xét xử ông Trịnh Văn Quyết bị hoãn đến tháng 6/2025?
Phát Đạt lên tiếng vụ hai cá nhân bị xử phạt vì thao túng cổ phiếu PDR
