Tháng 2/2023, AI tạo sinh (generative AI) không có vị trí nổi bật trong kế hoạch của các nhà lập pháp EU để đưa ra hành lang pháp lý, điều chỉnh những công nghệ Trí tuệ Nhân tạo như ChatGPT.
Đề xuất dài 108 trang của bộ dự thảo các điều khoản cho Đạo luật AI, được công bố 2 năm trước đó, chỉ bao gồm một đề cập đến từ "chatbot". Những tham chiếu đến nội dung do AI tạo ra phần lớn đề cập đến thông tin giả mạo (deepfake), những hình ảnh hoặc âm thanh được các mô hình AI thiết kế để mạo danh con người.
Nhưng giữa tháng 4, các thành viên của Nghị viện châu Âu (MEP) đã lao vào chạy đua cập nhật những quy định pháp lý, cố gắng bắt kịp với sự bùng nổ làn sóng sự quan tâm đặc biệt đến AI tạo sinh, gây ra sự kinh ngạc và lo lắng kể từ khi OpenAI công bố ChatGPT 6 tháng trước.
Sự phát triển mở rộng của các mô hình AI tạo sinh đạt đến đỉnh điểm ngày 27/4, khi các nhà lập pháp EU đưa ra một dự thảo luật mới, xác định bảo vệ bản quyền là một phần cốt lõi của của hệ thống pháp lý kiểm soát AI.
Những cuộc phỏng vấn với 4 nhà lập pháp và 2 nguồn tin khác gần gũi với những cuộc thảo luận, lần đầu tiên được công bố trước đó 11 ngày cho biết, nhóm nhỏ các chính trị gia này đã đưa ra những tiêu chí, có thể trở thành Đạo luật mang tính bước ngoặt, định hình lại những quy định pháp lý cho OpenAI và các mô hình GPT của đối thủ cạnh tranh trên thế giới.
Dự thảo đạo luật mới chỉ là bước khởi đầu và các luật sư cho rằng, có thể sẽ mất nhiều năm để có một Đạo luật về AI tạo sinh có hiệu lực.
Nhưng tốc độ làm việc của nhóm nhà lập pháp cũng là một ví dụ hiếm hoi về sự đồng thuận ở Brussels, thường bị chỉ trích vì tốc độ ra quyết định quá chậm.
Kể từ khi ra mắt vào tháng 11, ChatGPT trở thành ứng dụng công nghệ phát triển nhanh nhất trong lịch sử, kích hoạt hàng loạt động thái phản ứng nhanh chóng từ các đối thủ cạnh tranh Big Tech và làn sóng đầu tư bất thường vào các công ty khởi nghiệp AI như Anthropic và Midjourney.
Sự phổ biến lan rộng của những ứng dụng AI tạo sinh đã khiến giám đốc ngành công nghiệp EU Thierry Breton và những người khác kêu gọi đưa ra những quy định pháp lý về các dịch vụ tương tự như ChatGPT.
Một tổ chức, được sự hỗ trợ từ Elon Musk, CEO tỷ phú của Tesla Inc và Twitter, đã đưa vấn đề đến một tầm cao mang tính quốc tế, đưa ra một lá thư cảnh báo về những rủi ro và mối đe dọa từ AI, kêu gọi có những quy định kiểm soát chặt chẽ hơn.
Ngày 17/4, hàng chục nghị sĩ châu Âu, tham gia soạn thảo Đạo luật AI đã ký một bức thư ngỏ, đồng thuận với một số phần trong bức thư của nhóm ông Elon Musk, kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới tổ chức một hội nghị thượng đỉnh để tìm phương pháp kiểm soát sự phát triển của công nghệ AI tiên tiến.
Cùng ngày hôm đó, 2 trong số các nghị sĩ, ông Dragos Tudorache và Brando Benifei, đưa ra đề xuất những thay đổi, buộc các công ty có hệ thống dịch vụ AI phải công khai những tài liệu có bản quyền, được sử dụng để đào tạo mô hình của doanh nghiệp, theo 4 nguồn tin có mặt tại những cuộc họp, những người yêu cầu giấu tên do tính nhạy cảm của những cuộc thảo luận.
Đề xuất quy định kiểm soát ngặt nghèo này lập tức nhận được sự ủng hộ của các đảng, những nguồn tin cho biết.
Một đề xuất của nghị sĩ bảo thủ Axel Voss, buộc các công ty phải xin phép chủ sở hữu nguồn trước khi sử dụng dữ liệu đã bị từ chối vì quá hạn chế và có thể gây khó khăn cho ngành công nghiệp mới nổi.
Sau khi đưa ra những chi tiết cụ thể hơn trong tuần tới, Cơ quan lập pháp EU vạch ra những điều khoản được đề xuất cho Đạo luật mới, có thể buộc các công ty thực hiện một mức độ minh bạch khó chịu, đặc biệt đối với ngành công nghiệp phần mềm, nổi tiếng về bí mật.
"Tôi phải thừa nhận rằng tôi đã rất ngạc nhiên, khi chúng tôi hội tụ khá dễ dàng về những gì nên có trong văn bản trên các mô hình AI này", ông Tudorache, trả lời phỏng vấn của Reuters ngày 27/4 cho biết.
"Thực tế cho thấy có một sự đồng thuận mạnh mẽ và một sự hiểu biết chung về phương thức điều chỉnh AI tạo sinh tại thời điểm này."
Ủy ban Lập pháp sẽ bỏ phiếu về thỏa thuận ngày 11/5, nếu thành công sẽ tiến tới giai đoạn đàm phán tay ba tiếp theo, các quốc gia thành viên EU sẽ tranh luận nội dung với Ủy ban Lập pháp và Nghị viện châu Âu.
"Chúng tôi phải chờ đợi, liệu thỏa thuận có được duy trì cho đến lúc đó hay không", một nguồn tin quen thuộc với vấn đề này cho biết.
Cho đến gần đây, các thành viên Nghị viện châu Âu (MEP) vẫn không tin rằng, AI tạo sinh xứng đáng được sự xem xét và quan tâm đặc biệt.
Tháng 2/2023, nghị sĩ Tudorache trong cuộc phỏng vấn với Reuters cho rằng, AI tạo sinh "sẽ không được đề cập" kỹ lượng. Ông nói: "Đó là một cuộc thảo luận khác mà tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ giải quyết trong bộ văn bản này". Trích dẫn rủi ro bảo mật dữ liệu so với những cảnh báo về trí thông minh tương tự con người, ông nói: "Tôi sợ Big Brother hơn là Terminator".
Nhưng ông Tudorache và các đồng nghiệp hiện nay đều đồng thuận về sự cần thiết của những Điều luật cụ thể, tạo hành lang pháp lý cho việc phát triển và sử dụng AI tạo sinh.
Theo những đề xuất mới nhắm vào "mô hình nền tảng", các công ty như OpenAI, được hỗ trợ bởi Microsoft Corp, sẽ phải công bố tất cả những tài liệu có bản quyền như sách vở, văn bản, ảnh, video và dữ liệu điện tử, được sử dụng để đào tạo hệ thống GPT.
Những tháng gần đây đã bùng phát các vụ kiện vi phạm bản quyền đối với các công ty AI được xếp hạng. Getty Images kiện Stable Diffusion vì sử dụng ảnh có bản quyền để đào tạo hệ thống của doanh nghiệp. OpenAI cũng đang phải đối mặt với những chỉ trích vì từ chối chia sẻ chi tiết về bộ dữ liệu, được sử dụng để đào tạo mô hình GPT.
."Đã có những lời kêu gọi từ bên ngoài và bên trong Nghị viện Châu Âu về lệnh cấm hoặc phân loại ChatGPT là phần mềm có nguy cơ rủi ro cao", MEP Svenja Hahn nói. "Thỏa hiệp cuối cùng là thân thiện với sự đổi mới vì nó không phân loại các mô hình này là 'rủi ro cao', nhưng đặt ra các yêu cầu về tính minh bạch và chất lượng."
Theo Reuters
