AI “giải toán” như con người bằng ngôn ngữ tự nhiên
Alphabet và OpenAI vừa đạt được một cột mốc quan trọng khi các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) của họ giành huy chương vàng tại Kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) – cuộc thi toán học danh giá nhất thế giới dành cho học sinh trung học. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các hệ thống AI vượt qua ngưỡng điểm huy chương vàng, một tín hiệu mạnh mẽ về bước tiến trong khả năng suy luận và xử lý toán học phức tạp của công nghệ AI hiện đại.
Các mô hình AI của cả Google và OpenAI đều giải đúng 5 trong số 6 bài toán trong thời gian thi chính thức 4,5 giờ – thành tích tương đương với những học sinh xuất sắc nhất thế giới. Điều đặc biệt là cả hai mô hình không sử dụng phương pháp giải toán truyền thống dựa trên ngôn ngữ hình thức hay thao tác logic dài dòng. Thay vào đó, chúng áp dụng cách tiếp cận hoàn toàn bằng ngôn ngữ tự nhiên, mô phỏng quá trình suy luận của con người – một bước tiến quan trọng trong phát triển AI đa năng.
Giáo sư toán học Junehyuk Jung từ Đại học Brown (Mỹ), đồng thời là nhà nghiên cứu tại đơn vị AI DeepMind của Google, nhận định: “Thành tựu này cho thấy chỉ trong vòng chưa đầy một năm nữa, AI có thể được sử dụng để hỗ trợ giải quyết những bài toán nghiên cứu chưa có lời giải – vốn là thách thức lớn của ngành toán học hiện nay”.
Công nghệ mới mở rộng khả năng suy luận của AI
OpenAI cho biết họ đạt được kết quả này nhờ một mô hình thử nghiệm mới, tập trung vào việc mở rộng quy mô “tính toán trong thời gian thi”. Theo nhà nghiên cứu Noam Brown của OpenAI, mô hình có thể “suy nghĩ” lâu hơn, và triển khai sức mạnh tính toán song song – tức là chạy nhiều luồng suy luận cùng lúc để kiểm tra các hướng giải khác nhau.
Tuy từ chối tiết lộ chi phí vận hành cụ thể, Noam Brown nhấn mạnh đây là một nỗ lực “rất tốn kém”, nhưng mang lại tiềm năng to lớn. Theo ông, điều này chứng minh rằng AI không chỉ có thể làm toán, mà còn có thể suy luận sâu, mở rộng ứng dụng sang các lĩnh vực nghiên cứu khác như vật lý hay sinh học.
Từ phía Google, đơn vị DeepMind sử dụng một mô hình đa năng có tên Gemini Deep Think – phiên bản được giới thiệu lần đầu tại hội nghị phát triển thường niên của công ty vào tháng 5. Khác với năm ngoái, khi Google chỉ đạt huy chương bạc với một mô hình AI chuyên biệt, năm nay họ áp dụng cách tiếp cận mới, giải toán hoàn toàn bằng ngôn ngữ tự nhiên, không cần mã hóa hay lập trình công thức phức tạp.
Tín hiệu mới cho hợp tác AI – con người trong nghiên cứu khoa học
Trong kỳ thi IMO lần thứ 66 tổ chức tại Sunshine Coast, Queensland (Úc), có tổng cộng 630 học sinh tham gia, trong đó chỉ 67 em – khoảng 11% – đạt huy chương vàng. Giờ đây, với việc mô hình AI cũng đạt được thành tích này, các nhà khoa học cho rằng chúng ta đã bước rất gần đến khả năng AI có thể hỗ trợ trực tiếp trong nghiên cứu học thuật và khoa học lý thuyết.
Giáo sư Jung – người từng giành huy chương vàng IMO năm 2003 – nhấn mạnh: “Khi AI có thể hiểu và giải được các vấn đề toán học phức tạp bằng ngôn ngữ giống con người, đó sẽ là cột mốc mở ra một kỷ nguyên mới: hợp tác giữa AI và các nhà toán học trong việc chinh phục những bí ẩn chưa có lời giải.”
Dù đạt được kết quả ấn tượng, cả Google và OpenAI đều cho biết chưa có kế hoạch tung ra các sản phẩm thương mại dựa trên các mô hình toán học cấp độ IMO trong vài tháng tới. Theo nhà nghiên cứu Alexander Wei của OpenAI, phiên bản thử nghiệm này được phát triển riêng cho mục đích nghiên cứu và đánh giá khả năng suy luận của mô hình AI, không phải để sử dụng đại trà.
AI và toán học – hướng đi cho tương lai?
Olympic Toán học Quốc tế từ lâu đã được các công ty công nghệ coi là “phòng thí nghiệm” lý tưởng để kiểm tra khả năng lập luận của AI. Năm nay là lần đầu tiên các đơn vị phát triển AI phối hợp chính thức với ban tổ chức IMO, đánh dấu một bước ngoặt trong việc đánh giá AI theo các tiêu chuẩn khoa học thực tế, thay vì chỉ thử nghiệm nội bộ.
Việc AI giành huy chương vàng không chỉ thể hiện năng lực tính toán vượt trội, mà còn là lời nhắc nhở về tiềm năng hợp tác mạnh mẽ giữa công nghệ và tư duy con người – nhất là trong các lĩnh vực tư duy trừu tượng như toán học, vật lý và triết học.
Trong cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo ngang tầm với con người, chiến thắng này không đơn thuần là một thành tích công nghệ – mà là một cột mốc lịch sử trong hành trình đưa AI trở thành bạn đồng hành thực sự của khoa học.
Theo Nikkei Asia
ChatGPT gặp sự cố toàn cầu sáng nay: Người dùng không thể truy cập, OpenAI đang khắc phục
Bộ Quốc phòng Mỹ đặt niềm tin AI vào Google, xAI, Anthropic và OpenAI
