Theo trang tin Hồng Kông Dongfang ngày 19/11, trang tin chính trị Axios của Mỹ hôm 17/11 đưa tin, Văn phòng Hoạch định chính sách của Bộ Ngoại giao Mỹ đã công bố một báo cáo nghiên cứu dài hơn 70 trang tổng kết những thách thức mà tư tưởng và hành vi của Trung Quốc gây ra cho Mỹ và thế giới, liệt kê 9 điểm yếu chính của Trung Quốc và kiến nghị chính phủ Mỹ áp dụng 10 biện pháp để ứng phó mối đe dọa của Trung Quốc.
Báo cáo này có tên gọi “The Elements of the China Challenge” (Các yếu tố thách thức của Trung Quốc) và được chia thành năm phần, bao gồm: "Thách thức của Trung Quốc", "Hành vi của Trung Quốc", "Tư tưởng đằng sau hành vi của Trung Quốc", "Sự yếu kém của Trung Quốc" và "Đảm bảo tự do".
Báo cáo đã thảo luận về "những hành vi có hại và nguồn gốc tư tưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc, những điểm yếu mà Trung Quốc phải đối mặt và cách Mỹ cùng các đồng minh nên ứng phó”. Phần “Điểm yếu của Trung Quốc” chỉ ra rằng nền kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng chậm lại, đối mặt với vấn đề dân số lão hóa, môi trường xấu đi, quan chức tham nhũng, đàn áp tôn giáo và dân tộc thiểu số, chi phí lớn để duy trì sự ổn định, quân đội tuân theo Đảng Cộng sản Trung Quốc chứ không thuộc về nhân dân, bất ổn chính trị và đại dịch COVID-19 gây bất mãn ở các nước khác...
Báo cáo chỉ ra rằng Mỹ cần phải xây dựng một “chính sách mạnh mẽ vượt ra khỏi sự quan liêu, xung đột giữa các cơ quan chính phủ và chu kỳ bầu cử ngắn hạn”, mục tiêu hàng đầu là đảm bảo tự do. Đối mặt với mối đe dọa từ Trung Quốc, báo cáo liệt kê 10 nhiệm vụ mà Mỹ cần phải hoàn thành, bao gồm: Thứ nhất, thúc đẩy nền chính trị hợp hiến và xã hội dân sự trong nước. Thứ hai, duy trì lực lượng quân sự hùng mạnh nhất thế giới. Thứ ba, củng cố trật tự quốc tế dựa trên cơ sở pháp trị và tự do cởi mở. Thứ tư, đánh giá lại hệ thống liên minh. Thứ năm, tăng cường hệ thống đồng minh và thành lập các tổ chức quốc tế mới nhằm thúc đẩy dân chủ và nhân quyền. Thứ sáu, tìm kiếm hợp tác và kiềm chế Trung Quốc thích đáng. Thứ bảy, giúp người dân Mỹ hiểu rõ những thách thức do Trung Quốc gây ra. Thứ tám, đào tạo một thế hệ công chức mới biết cách cạnh tranh với Trung Quốc. Thứ chín, cải cách hệ thống giáo dục Mỹ nhằm giúp học sinh hiểu được trách nhiệm của công dân trong thời đại thông tin phức tạp. Thứ mười, ủng hộ nguyên tắc tự do qua hành động và ngôn luận.
 |
Bản báo cáo của Văn phòng Hoạch định chính sách của Bộ Ngoại giao Mỹ khiến Trung Quốc nổi xung (Ảnh: Guancha). |
Ông Rush Doshi, một học giả tại Viện Brookings, một tổ chức tư vấn của Mỹ, nói rằng báo cáo tập trung vào tư tưởng của Trung Quốc ảnh hưởng như thế nào đến hành vi của họ. Nó hiếm khi được đề cập trong các tài liệu của chính phủ Mỹ trước đây và có thể cung cấp tài liệu tham khảo cho các cuộc thảo luận chính sách đối ngoại của Mỹ. Nhưng ông cho rằng báo cáo đã bỏ qua một số hạng mục then chốt, chẳng hạn như chính sách công nghiệp của các đồng minh, quy trình dữ liệu xuyên biên giới và liên minh công nghệ mới.
Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố rằng báo cáo đã được viết từ lâu và cho rằng nó sẽ không ảnh hưởng đến chính sách Trung Quốc của chính quyền tiếp theo. Ông cũng chỉ ra rằng báo cáo do Văn phòng Hoạch định Chính sách của Quốc vụ viện ban hành và không do Bộ trưởng Ngoại giao phê chuẩn công bố.
Phía Trung Quốc đã phản ứng với những ngôn từ mạnh mẽ một cách khác thường. Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc chiều ngày 19/11, người phát ngôn Triệu Lập Kiên đã giận dữ tuyên bố: “Văn kiện này là một tập hợp những lời dối trá chống Trung Quốc do một số ‘hóa thạch sống Chiến tranh Lạnh’ của Bộ Ngoại giao Mỹ ngụy tạo”, cuối cùng “chỉ có thể bị quét vào bãi rác của lịch sử”.
Triệu Lập Kiên nói rằng tài liệu này đã “phơi bày đầy đủ tư duy Chiến tranh Lạnh thâm căn cố đế và định kiến về ý thức hệ của một số người ở Mỹ, đồng thời thể hiện nỗi sợ hãi, lo lắng và tâm lý không lành mạnh của họ trước sự phát triển và lớn mạnh không ngừng của Trung Quốc. Âm mưu thâm độc tái khởi động Chiến tranh Lạnh của họ tất sẽ bị nhân dân Trung Quốc và những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới phỉ nhổ, nhất định thất bại và cuối cùng sẽ bị quét vào bãi rác của lịch sử”.
Thời báo Hoàn cầu, cơ quan ngôn luận chính thức của Trung Quốc ngày 19/11 đã đăng bài xã luận nhan đề “Chính sách đối với Trung Quốc của Mỹ không thể được lịch sử chấp nhận”, so sánh nó với bài báo của nhà ngoại giao Mỹ George Kennan vào những năm 1940 có ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách của Mỹ nhằm kiềm chế Liên Xô.
Thời báo Hoàn cầu cho rằng: “Bản báo cáo không có gì mới, gần như có thể được coi là mớ tạp nham của Pompeo và các quan chức cấp cao và các nhà lập pháp Mỹ tấn công ác độc vào Trung Quốc. Chính phủ Mỹ khóa này chỉ còn lại 60 ngày nhiệm kỳ. Một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ giải thích rằng không có ý định sử dụng báo cáo này để trói buộc chính phủ tiếp theo. Thực ra, Bộ Ngoại giao Mỹ hiện nay lo ngại rằng chính quyền Biden sẽ điều chỉnh quan hệ Mỹ - Trung nên tung ra bản báo cáo này nhằm củng cố đường lối ngoại giao cực đoan hiện tại đối với Trung Quốc”.
Bài xã luận của Thời báo Hoàn cầu chỉ trích: “Phong cách điều hành cố chấp và bốc đồng của Tổng thống Trump mang đến cho các chính trị gia như Pompeo không gian để thể hiện tham vọng cá nhân của họ. Ngày nay, Bộ Ngoại giao Mỹ đã trở thành cơ quan chính phủ có xung đột gay gắt nhất với Trung Quốc, khiến cả CIA và Bộ Quốc phòng đều bị bỏ lại phía sau. Các nhà ngoại giao vốn là những người giao tiếp, nhưng đội ngũ của Pompeo và Trung Quốc đã trở nên hoàn toàn không thể đối thoại được. Đối với Trung Quốc, Bộ Ngoại giao Mỹ hiện nay đã cửa đóng then cài”.
Thời báo Hoàn cầu viết: “Bị bao vây bởi sự thù địch, thiên kiến và dã tâm của chính Ngoại trưởng, Văn phòng Hoạch định Chính sách của Bộ Ngoại giao Mỹ làm sao có thể đưa ra điều gì một cách khách quan với Trung Quốc? Khả năng phát hiện, thái độ nghiêm cẩn trong nghiên cứu và tinh thần trách nhiệm của họ đối với lịch sử đều đã bị bóp chết. Họ đang lấy lòng một số tinh hoa thượng lưu, chơi trò cực đoan hướng theo dư luận Mỹ, tích lũy tài liệu đổi trắng thay đen, mạo xưng là có tư tưởng".
 |
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hiện trở thành mục tiêu công kích hàng đầu của truyền thông Trung Quốc (Ảnh: Guancha). |
Thời báo Hoàn cầu cho rằng: “Chắc hẳn có điều bất ổn trong chính sách Trung Quốc của chính phủ Mỹ. Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ- Xô và quan hệ Trung – Mỹ ngày nay đang ở trong một thời gian và không gian khác. Nhóm nghiên cứu của Pompeo đã sai lầm về những gì Trung Quốc muốn và thế giới muốn gì từ quan hệ Trung-Mỹ và đơn giản hóa mọi thứ theo phương thức thù địch.
Giới ngoại giao và học thuật Trung Quốc trong thâm tâm coi thường đội ngũ của Pompeo. Nhóm người này thiếu chuyên nghiệp, giống như một nhóm côn đồ ngang nhiên vào chùa, không chỉ làm chuyện bậy bạ mà còn bịa đặt ngụy biện, tà giáo để lập bia cho mình. Việc Pompeo bổ nhiệm những kẻ cơ hội như Dư Mậu Xuân làm cố vấn đã đặc biệt làm gia tăng sự nghi ngờ của người dân Trung Quốc rằng chính sách của nhóm này đối với Trung Quốc là nghiệp dư và vô đạo đức".
Bài báo kết luận: “Việc Pompeo cố gắng tạo ra một cuộc va chạm giữa Mỹ và Trung Quốc đi ngược lại với lợi ích của người dân Mỹ và đặt hòa bình thế giới vào một tình huống nguy hiểm. Do đó, nước Mỹ và thế giới phương Tây không thể đi theo sự vội vàng của ông ta. Không có báo cáo nào có thể hoàn thiện chính sách Trung Quốc hiện tại của Mỹ, càng không thể nói đến việc mang lại cho nó sự chấp nhận của lịch sử. Báo cáo do Văn phòng Hoạch định Chính sách của Bộ Ngoại giao Mỹ cuối cùng sẽ chỉ là một mớ giấy lộn”.
