Hơn 1.000 tỷ đồng cho vay không tài sản bảo đảm
Trong kết luận thanh tra tại Ngân hàng Bảo Việt chi nhánh Đồng Nai (BaoViet Bank Đồng Nai), Thanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Đồng Nai cho biết đến 31/5/2024, số dư huy động vốn của BaoViet Bank Đồng Nai đạt 231 tỷ đồng, trong đó nợ xấu 10,2 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 4,43% tổng dư nợ cho vay có tài sản bảo đảm. Dư nợ cho vay không có tài sản bảo đảm tại thời điểm 31/5/2024 là 1.098 tỷ đồng.
Đáng chú ý, phần dư nợ cho vay không có tài sản bảo đảm bị thanh tra khuyến nghị, cảnh báo rủi ro.
Cụ thể, Công ty TNHH phân phối A.T và một công ty về sản xuất ô tô có tổng dư nợ 1.098 tỷ đồng, nhưng không có tài sản bảo đảm (chỉ ghi nhận bảo lãnh của một tập đoàn khác cho toàn bộ nghĩa vụ trả nợ). Tuy nhiên, tập đoàn bảo lãnh bị mất cân đối tài chính (vốn lưu động ròng tại ngày 31/12/2021 âm 3.220 tỷ đồng).
Cùng với đó, Thanh tra cũng chỉ ra lo ngại về tình hình của 2 công ty này. Cụ thể, Công ty TNHH phân phối A.T có dư nợ 797 tỷ đồng, tỷ suất sinh lời thấp, khả năng thanh toán ngắn hạn thấp, tài sản ngắn hạn chủ yếu là hàng tồn kho, nợ phải trả chiếm tỷ lệ rất lớn và vốn chủ sở hữu cho thấy tài sản chủ yếu hình thành từ những khoản nợ.
Áp lực trả nợ lớn dẫn đến nguy cơ Công ty TNHH phân phối A.T phải đối diện với khó khăn trong việc chi trả các khoản nợ đến hạn, tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Đối với hoạt động kinh doanh của khách hàng còn lại, thanh tra chỉ ra khả năng thanh toán nhanh năm 2021, 2022 thấp; nợ phải trả/vốn chủ sở hữu đạt 4,2 lần, tương đối cao. Ngoài ra, phần lớn doanh thu đều dựa trên giao dịch mua bán giữa các thành viên trong tập đoàn.
Loạt vi phạm khi cho doanh nghiệp, cá nhân vay
Theo kết luận thanh tra, về công tác thẩm định, BaoViet Bank Đồng Nai thẩm định, xét duyệt cho vay chưa chặt chẽ, chưa đầy đủ theo quy định tại khoản 1 Điều 17 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng, gồm có 13 khách hàng (17 món vay) với tổng dư nợ có liên quan tính đến 31/5/2024 là 85,7 tỷ đồng.
Vi phạm điều kiện cho vay bù đắp, cụ thể, theo quy định của BaoViet Bank, thời gian được cho vay bù đắp phải thỏa mãn điều kiện không quá 12 tháng kể từ ngày ký hợp đồng mua bán công chứng, đến thời điểm đề nghị vay vốn. Tuy nhiên, BaoViet Bank Đồng Nai chưa thu thập chứng từ để làm căn cứ xác định thời gian xét duyệt khoản vay trên đúng theo quy định đối với khách hàng là ông T.P.T, dư nợ cho vay là 759 triệu đồng.
Đối với hồ sơ cho vay tại khoản vay của Công ty TNHH N.Đ, dư nợ là 668 triệu đồng. BaoViet Bank Đồng Nai thẩm định, xét duyệt vốn vay dựa trên báo cáo tài chính do khách hàng tự lập, không được kiểm toán/báo cáo nộp cho cơ quan thuế, dẫn đến sai sót trong đánh giá nguồn thu nhập trả nợ của khách hàng.
Cùng với đó, tờ trình thẩm định của BaoViet Bank Đồng Nai ghi nhận mức doanh thu dự kiến tăng nhưng không đưa ra được các căn cứ làm cơ sở ghi nhận doanh số dự kiến, chưa thực hiện đánh giá các chi phí liên quan, lợi thế và khả năng cạnh tranh của khách hàng khi đánh giá nguồn thu nhập trả nợ trong đề xuất cấp tín dụng.
Tương tự khi đánh giá doanh thu, khả năng trả nợ của khách hàng, khi thẩm định cho vay tại Công ty TNHH TMDV C.T, BaoViet Bank Đồng Nai thẩm định tình hình tài chính công ty dựa trên số nội bộ khách hàng tự lập, chưa thu nhập các tài liệu chứng minh kiểm tra tính xác thực của tình hình tài chính doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, khi đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng này, BaoViet Bank Đồng Nai chưa phân tích đánh giá đầy đủ các khoản phải trả, đặc biệt là các khoản vay tại các tổ chức tín dụng khác của công ty (tổng dư nợ tại các tổ chức tín dụng 17,2 tỷ đồng tại thời điểm tháng 9/2023), chưa thẩm định đánh giá các nội dung có liên quan như nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi, mục đích vay vốn, thời gian vay vốn... để đánh giá đầy đủ khả năng trả nợ của khách hàng, chưa phân tích đánh giá về mức độ cạnh tranh của ngành, các rủi ro chủ quan, khách quan để đánh giá mức độ khả thi phù hợp của phương án tài trợ.
Đáng chú ý, tại thời điểm giải ngân lần 10 đến lần thứ 14, Công ty TNHH TMDV C.T đã có phát sinh nợ cần chú ý tại các tổ chức tín dụng khác, tuy nhiên BaoViet Bank Đồng Nai chưa thẩm định, đánh giá lại thực trạng tài chính của công ty để đưa ra hạn mức giải ngân và thời gian phù hợp.
Một khách hàng khác là Công ty TNHH thương mại T.H, dư nợ vay là 25,2 tỷ đồng. Khi thẩm định, phê duyệt hồ sơ này, BaoViet Bank Đồng Nai chưa thu thập đầy đủ số liệu hoạt động của công ty để làm cơ sở đánh giá; chưa thu thập các báo cáo quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp các năm 2021, 2022, 2023 của công ty để đánh giá về thực trạng tình hình tài chính, kết quả kinh doanh, doanh thu lợi nhuận đạt được.
Đối với các khoản vay cá nhân, Thanh tra đã chỉ ra nhiều khoản vay BaoViet Bank Đồng Nai khi phê duyệt các khoản vay cá nhân chỉ thu thập sổ ghi chép mua bán hàng ngày mang tính chất liệt kệ, chưa đầy đủ thông tin không thể hiện được quy mô doanh thu, các tài liệu, chứng từ khác như biên lai/hóa đơn, phiếu giao/nhận, sổ sách ghi chép bán hàng, xuất nhập tồn hàng hóa.
Khoản vay của khách hàng H.T.K.N dư nợ 8,3 tỷ đồng, BaoViet Bank Đồng Nai chưa xác định hệ số nghĩa vụ trả nợ trên thu nhập (DTI) của khách hàng theo quy định tại nội bộ ngân hàng. Thực tế, hệ số DTI xác định theo mẫu ngày 17/5/2021 không phù hợp quy định đã ban hành.
Tiếp đó, khoản vay của khách hàng N.T.L dư nợ 3,8 tỷ đồng, nguồn thu nhập trả nợ được ghi nhận theo mẫu đề xuất tín dụng ngày 30/10/2023, thu nhập thuần của khách hàng từ lợi nhuận sau thuế từ hoạt động kinh doanh là 251 triệu đồng/tháng, nhưng lợi nhuận hoạt động của công ty được ghi nhận trên bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh không chịu bất kỳ thuế thu nhập doanh nghiệp nào là chưa phù hợp, thanh tra yêu cầu cần xem xét và đánh giá lại…
Đáng chú ý, khi đánh giá hồ sơ thẩm định chưa chặt chẽ dẫn đến tình trạng khách hàng không có khả năng trả nợ, phát sinh nợ xấu tại Baoviet Bank Đồng Nai đối với 4 khách hàng, dư nợ 14,8 tỷ đồng, cụ thể: Đ.X.T dư nợ 4,8 tỷ đồng; N.D.M dư nợ 4,5 tỷ đồng; T.T.T dư nợ 4,1 tỷ đồng; N.Đ.T. dư nợ 1,3 tỷ đồng.
