Bậc thầy toán học Mỹ bỏ dạy về làm cho học trò - nữ nhân tài AI 24 tuổi

Theo Wall Street Journal, ông Ken Ono Jr., 57 tuổi (người Mỹ gốc Nhật), sẽ từ bỏ vị trí giáo sư toán học được bổ nhiệm suốt đời tại Đại học Virginia và không có ý định quay lại giảng dạy. Ông chọn đầu quân cho Axiom Math, công ty AI đặt trụ sở tại San Francisco do Carina Hong (Hồng Nhạc Đồng) 24 tuổi, học trò của ông sáng lập, nhằm theo đuổi giấc mơ xây dựng một hệ thống siêu trí tuệ toán học.

Carina Hong sinh ra và lớn lên tại Quảng Châu, Trung Quốc từng học tại trường THPT trực thuộc Đại học Sư phạm Hoa Nam — nơi nổi tiếng đào tạo nhiều tài năng toán học. Cô nhiều lần đoạt huy chương trong các kỳ thi Olympic Toán và sau đó vào Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Ra trường, cô nhận Giải thưởng Morgan (dành cho nghiên cứu sinh đại học xuất sắc nhất ngành toán tại Mỹ) và giành được Học bổng Rhodes (Rhodes Scholarship, một trong những học bổng danh giá và cạnh tranh nhất thế giới được thành lập năm 1902). Sau đó, cô tiếp tục đậu vào chương trình đào tạo hai bằng tiến sĩ Luật và Toán của Đại học Stanford.

Để thành lập Axiom Math, Carina Hong đã tạm dừng chương trình tiến sĩ, huy động được 64 triệu USD với các nhà đầu tư đặt cược rằng một “siêu trí tuệ toán học” sẽ có ứng dụng thương mại rộng rãi - từ xác minh phần mềm, kỹ thuật tài chính đến giao dịch thuật toán; chiêu mộ một số nhà nghiên cứu AI từ Meta, đồng thời mời thầy của mình, Giáo sư Ken Ono, về cộng tác. Cô từng nói: “Ken Ono là thần tượng của rất nhiều sinh viên toán”.

Tên công ty “Axiom Math” lấy cảm hứng từ thuật ngữ toán học “Axiom” (tiên đề). Mục tiêu của cô là xây dựng một “nhà toán học AI” có khả năng suy luận các bài toán đã biết, khám phá bài toán mới và đưa ra chứng minh chính thức cho kết quả.

Việc giáo sư Ken Ono quyết định rẽ sang lĩnh vực AI không chỉ vì sức hút của công nghệ. Bối cảnh giáo dục đại học Mỹ đang chịu tác động từ chính quyền Donald Trump, khiến ông lo ngại các quỹ nghiên cứu liên bang có thể bị cắt giảm. Trước đó, hiệu trưởng Đại học Virginia đã phải từ chức dưới áp lực chính trị từ Washington.

Là cố vấn STEM (tư vấn về các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) giúp định hướng các chương trình nghiên cứu và đào tạo liên ngành STEM cho toàn trường, Ken Ono phải dành ngày càng nhiều thời gian cho các vấn đề mang tính chính trị, điều làm giảm đáng kể thời gian ông có thể dành cho nghiên cứu toán học.

Nếu tôi là người đầu tiên, cũng tốt thôi”, Ken Ono nói với Wall Street Journal về quyết định táo bạo của mình. “Tôi sẽ không phải người cuối cùng”. Ono cho biết ông đã theo dõi sự phát triển của AI trong vài năm qua. Trước đây Ken Ono thường đùa về sự cường điệu quanh AI. Mỗi khi bắt đầu một bài nói chuyện, ông thường nói: “Tên tôi là Ken Ono, và tôi là NI - (Naturally Intelligent - trí tuệ tự nhiên), không phải AI (Artificial Intelligence - trí tuệ nhân tạo)”.

Dù ấn tượng với khả năng giải quyết các tác vụ mà mô hình từng được huấn luyện, ông Ono luôn cảm thấy AI thiếu khả năng sáng tạo ra lời giải cho các vấn đề hoàn toàn mới — điều tối quan trọng trong toán học.

Ở Axiom Math, Ken Ono có nhiệm vụ chủ yếu là đặt bài toán & thiết kế benchmark — nghĩa là đưa ra các vấn đề toán học khó, chỉ con người có thể hiểu sâu, để thử xem hệ thống AI có thể giải được không, và từ đó đo đếm tiến bộ. Ông xem việc này giống như “vẽ bản đồ cho người đi biển”: trước khi khám phá vùng đất mới, bạn cần biết mình đang ở đâu và các vùng đã được khai phá.

Việc Ken Ono, một “tượng đài” của toán học thuần túy, rời học thuật để gia nhập AI startup gửi đi một tín hiệu mạnh: toán học có thể không chỉ là môn học trừu tượng cho ít người, mà là nền tảng để phát triển “trí tuệ toán học nhân tạo”, với tiềm năng tác động rộng lớn tới công nghệ, nghiên cứu, công nghiệp.

Nếu Axiom Math thành công, người ta có thể chứng kiến AI tham gia vào khám phá toán học mới, tức không chỉ giải toán cũ, mà đặt ra định lý mới, khám phá cấu trúc toán, mở rộng biên giới tri thức.

Theo Singtao