|
|
| Tàu ngầm Kilo và chiến hạm Gepard của hải quân Việt Nam trên vịnh Cam Ranh |
Sự kiện ngày càng có nhiều chiến hạm quốc tế trở lại thăm cảng Cam Ranh của Việt Nam trong thời gian gần đây đã thu hút sự chú ý của giới quan sát.
Theo chuyên gia Yevgen Sautin, từng nghiên cứu tại Đại Học Quốc Gia Đài Loan và trung tâm nghiên cứu Mỹ Carnegie về hòa bình quốc tế, trong bối cảnh Trung Quốc đang ngày càng tăng cường hoạt động lấn chiếm Biển Đông, vấn đề cần biết là nước nào trong khu vực sẵn sàng đối đầu với Bắc Kinh.
Câu trả lời của chuyên gia Sautin rất rõ: «Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á có nhiều năng lực và quyết tâm nhất để thách thức các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông».
Theo National Interest, với một lực lượng đã từng nhiều lần xung trận chống Trung Quốc và đang tìm cách phối hợp với các nước khác để cùng hoạt động gần các đảo tranh chấp, hải quân Việt Nam cũng đã quen với những hành động táo bạo. Việt Nam hiện đang cho thấy là họ ít có khả năng nhất trong việc nhượng bộ Trung Quốc để thương thuyết tay đôi và từ bỏ nỗ lực tìm giải pháp đa phương cho cuộc tranh chấp.
Điều quan trọng hơn cả, theo chuyên gia Sautin là Việt Nam có trong tay một át chủ bài hay là một vũ khí lợi hại là căn cứ hải quân Cam Ranh, được coi là một trong những cảng nước sâu tốt nhất trong toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Giá trị chiến lược của cảng này lại được tăng cường nhờ một sân bay lân cận có khả năng tiếp nhận các loại máy bay vận tải hạng nặng và máy bay ném bom chiến lược.
National Interest cho rằng, nếu hải quân một cường quốc lớn được quyền thường xuyên sử dụng Cam Ranh, lực lượng của bất kỳ nước nào khác sẽ khó có thể độc quyền tung hoành trên Biển Đông, ngay cả khi nước đó nắm được quyền kiểm soát hầu hết các đảo đang tranh chấp.
Vấn đề được nêu lên là trong bối cảnh hiện nay, Hải Quân nước nào sẽ được Việt Nam ưu tiên mở cửa cảng Cam Ranh? Theo chuyên gia Sautin, hiện có hai ứng viên hàng đầu là Mỹ và Nga, nhưng Mỹ được cho là nặng ký hơn trong bối cảnh Washington được đánh giá là một đối tác quốc phòng quan trọng nhất, có nhiều uy thế nhất để giúp Việt Nam chống lại đà bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Theo National Interest, lợi ích chiến lược về việc mời Mỹ vào Cam Ranh, là sự hiện diện của hải quân Mỹ sẽ hóa giải các lợi thế quân sự mà Trung Quốc có được nhờ các cơ sở mà Bắc Kinh vừa xây dựng và củng cố trên Biển Đông. Song Việt Nam làm như vậy có nguy cơ sẽ gây tổn hại nghiêm trọng quan hệ với Trung Quốc, và Bắc Kinh hoàn toàn có thể dùng kinh tế để gây khó khăn cho Việt Nam.
Theo chuyên gia Sautin, quyết tâm của Mỹ can dự vào Biển Đông chưa được rõ rệt lắm, nên vẫn còn khiến Hà Nội ngần ngại rằng cái lợi khi mở cảng Cam Ranh đón Mỹ không lớn bằng cái hại nảy sinh.
Về phần Nga, cho dù nước này đã nhiều lần công khai ngỏ ý muốn trở lại Cam Ranh, nhưng xu hướng xích lại gần Bắc Kinh mà Moscow cho thấy trong những ngày gần đây, đặc biệt là lập trường ủng hộ quan điểm không quốc tế hóa Biển Đông của Trung Quốc đã khiến Việt Nam hết sức thận trọng, theo National Ineterest.
Tuy nhiên cho đến nay, về mặt chính thức Việt Nam vẫn khẳng định là không ưu tiên cho bất kỳ nước nào, mà sẵn sàng mở cảng Cam Ranh cho mọi đối tác quốc tế. Theo National Interest, lập trường này của Việt Nam hoàn toàn có thể thay đổi nếu tình hình ở Biển Đông xấu đi đáng kể.