Arab Saudi chơi lớn: Mạng lưới metro 22 tỷ USD biến Riyadh thành “thành phố tương lai”

Đi tàu điện ngầm thường chỉ đơn giản là một cách di chuyển trong thành phố. Nhưng tuyến Riyadh Metro hoàn toàn mới của Arab Saudi đã đảo ngược quan niệm đó.

Khánh thành vào tháng 12/2024, hệ thống đường sắt đô thị tự động này thổi hồn mới cho câu nói quen thuộc: “Quan trọng không chỉ là điểm đến, mà còn là hành trình”. Trải dài hơn 176 km trên 6 tuyến khác nhau, Riyadh Metro hiện là mạng lưới metro không người lái dài nhất thế giới, kết nối những địa điểm trọng yếu của thủ đô, từ Sân bay Quốc tế King Khalid cho đến Khu Tài chính King Abdullah (KAFD).

Những nhà ga biểu tượng

Được đầu tư tới 22,5 tỷ USD, hệ thống này có công suất vận chuyển ít nhất 3,6 triệu lượt hành khách mỗi ngày, đồng thời sở hữu hàng loạt công trình kiến trúc được ví như kỳ quan hiện đại.

Trong số 85 nhà ga, 4 điểm dừng gây ấn tượng mạnh nhất là: Khu Tài chính King Abdullah (KAFD), STC, Western Station và Qasr Al-Hokm.

Toạ lạc tại trung tâm lịch sử Riyadh, ga Qasr Al-Hokm được hãng kiến trúc Na Uy Snøhetta thiết kế phối hợp cùng công ty tư vấn ONEWORKS + CREW. Chính thức khánh thành vào tháng 2/2025, nhà ga kết nối trực tiếp với nhiều công trình mang tính biểu tượng: Cung điện Al-Hukm, Đại giáo đường Imam Turki bin Abdullah và Cung điện Al Masmak.

Chính bản thân ga tàu cũng đã trở thành một biểu tượng mới. Nhiều người đi lại hàng ngày thậm chí dừng bước chỉ để ngắm nhìn lối thiết kế uốn lượn của nó.

Với diện tích 22.500 m², sâu 40 m dưới lòng đất, Qasr Al-Hokm có tới 7 tầng, 17 thang máy và 46 thang cuốn. Mái vòm thép không gỉ phản chiếu hình ảnh khu vực xung quanh, là sự hòa quyện có chủ ý giữa lịch sử và hiện đại.

Bên trong còn có cửa hàng, khu trưng bày nghệ thuật, và thậm chí một khu vườn trong nhà – nơi du khách có thể thong thả ngồi nghỉ trên ghế và tận hưởng không gian.

Điểm hút khách mới

Đối với nhiều người dân Riyadh, ga Qasr Al-Hokm nay đã sánh ngang với những điểm du lịch nổi tiếng bậc nhất thành phố.

Bà Tricia Ooi, một cư dân Riyadh gốc Malaysia đã sinh sống tại đây 4 năm, cho biết bà thường khuyên du khách nên dừng chân tại Qasr Al-Hokm, bên cạnh những biểu tượng quen thuộc như Sky Bridge hay Boulevard World.

“Tôi nghĩ đây là một trong những điểm tham quan đặc sắc nhất”, bà Ooi chia sẻ. “Ngoài vẻ đẹp của chính nhà ga, còn có khu chợ truyền thống Souk Al Zal chỉ cách đó vài phút đi bộ”.

Chỉ mất khoảng 30 phút đi tàu từ Qasr Al-Hokm, hành khách sẽ tới ga KAFD – công trình do hãng Zaha Hadid Architects thiết kế. Đây là ga nhộn nhịp nhất toàn mạng lưới, nổi bật với mặt tiền dạng lưới uốn lượn, lấy cảm hứng từ những đường cát tạo hình bởi gió sa mạc.

Không chỉ là nút giao thông quan trọng, kết nối 3 tuyến metro, hệ thống monorail mới và bến xe buýt, KAFD còn là không gian nghệ thuật. Bên trong trưng bày nhiều tác phẩm, trong đó có điêu khắc của nghệ sĩ Mỹ ông Alexander Calder, thuộc bộ sưu tập thường trực của Riyadh Art.

Song song với đó, Western Station, do công ty kiến trúc Omrania tại Riyadh thiết kế, đã đi vào hoạt động từ tháng 1/2025 tại quận Al Sweedi. Còn STC Station, tác phẩm của Gerber Architekten (Đức), gây ấn tượng nhờ kiến trúc mô phỏng những vách núi đá vôi trập trùng của dãy Tuwaiq.

Góc nhìn văn hóa và công nghệ bền vững

Ngoài yếu tố thẩm mỹ, Riyadh Metro còn ghi điểm với những thiết kế thân thiện môi trường: tàu tiết kiệm năng lượng, có hệ thống hãm tái tạo; nhà ga lắp đặt pin năng lượng mặt trời.

Hệ thống cũng rất tiện dụng. Khách có thể mua thẻ Darb tại máy bán tự động hoặc sử dụng ứng dụng Darb, tương tự như thẻ OMNY ở New York.

Metro hoạt động từ 5h30 sáng đến nửa đêm (thứ Bảy – thứ Năm), và từ 10h sáng đến nửa đêm (thứ Sáu). Vé bắt đầu từ 4 SAR (hơn 1 USD) cho thẻ 2 giờ; 20 SAR cho thẻ 3 ngày không giới hạn; và 140 SAR (37,32 USD) cho vé tháng.

Cũng giống các thành phố Hồi giáo khác như Kuala Lumpur và Dubai, tàu có khoang riêng cho nam, nữ và gia đình. Ngoài ra còn có khoang hạng nhất dành cho khách sở hữu thẻ VIP.

Nội thất do công ty Pháp Avant Premiere thiết kế, tinh gọn và hiện đại, với hoa văn ghế ngồi lấy cảm hứng từ kiến trúc truyền thống Riyadh.

Trải nghiệm đi tàu

Metro vận hành nhanh và chính xác: vào giờ cao điểm, cứ 4 phút lại có một chuyến. Tàu luôn sạch sẽ vì cấm tuyệt đối ăn uống, tạo cảm giác thoáng đãng dù số ghế ngồi có hạn (tàu 2 toa chỉ có 55 ghế, còn tàu 4 toa có 123 ghế).

Giờ cao điểm: buổi sáng từ 6h–9h và buổi chiều từ 3h–6h, hành khách có thể phải đứng. Thế nhưng, bầu không khí trên tàu vẫn êm đềm và trật tự, đôi khi những người xa lạ còn bắt chuyện với nhau, biến chuyến đi thành một sợi dây kết nối xã hội đầy bất ngờ.

Một số ga như KAFD hay Qasr Al-Hokm rộng lớn đến mức có thể khiến khách lần đầu choáng ngợp. Tuy nhiên, đội ngũ nhân viên nhà ga luôn sẵn sàng hỗ trợ.

“Riyadh hôm nay đang gặt hái thành quả từ một dự án mang tính lịch sử – công trình định hình lại diện mạo thủ đô và mở ra kỷ nguyên giao thông mới cho cư dân cũng như du khách”, ông Ibrahim bin Mohammed Al Sultan, Bộ trưởng, Thành viên Hội đồng Bộ trưởng, kiêm Tổng giám đốc Ủy ban Hoàng gia về Thành phố Riyadh, phát biểu năm ngoái.

“Mạng lưới này phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, môi trường và đô thị của Riyadh, đồng thời là một cột mốc lịch sử trong lĩnh vực giao thông của thủ đô”, ông nói thêm.

Cột mốc lịch sử

Dù thành tựu là điều không thể phủ nhận, câu hỏi lớn vẫn còn đó: liệu metro có đủ sức thay đổi thói quen phụ thuộc ô tô và giải quyết nạn tắc nghẽn của Riyadh?

Câu trả lời ngắn gọn: chưa. Đường phố vẫn chật kín xe, và trong khi một số hành trình được rút ngắn nhờ metro, những chuyến khác lại kéo dài gấp đôi bởi đặc thù quy hoạch trải rộng của thành phố.

Thế nhưng, chỉ sau 6 tháng vận hành, hệ thống đã chứng minh sức hút vượt xa mọi kỳ vọng. Theo Ủy ban Hoàng gia Riyadh, chỉ trong 11 tuần đầu tiên, metro đã ghi nhận hơn 18 triệu lượt khách. Đến tháng trước, con số ấy đã chạm mốc 100 triệu hành khách.

Thành công ban đầu này đang mở đường cho tham vọng lớn hơn: tuyến metro số 7 sẽ nối liền Thành phố Giải trí Qiddiya, Vườn Quốc tế King Abdullah và Diriyah Gate. Vào tháng 9, tuyến Orange cũng đã có thêm một điểm dừng mới tại ga Hassan bin Thabet Street.

“Riyadh Metro sẽ làm cho việc di chuyển của người dân, cư dân và du khách trở nên thuận tiện hơn, mang đến một trải nghiệm giao thông đô thị đẳng cấp thế giới”, ông Ibrahim bin Mohammed Al Sultan khẳng định.

Theo CNN