Bia Ma nhai (văn khắc trên đá) tại danh thắng Ngũ Hành Sơn (quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng) là tài liệu gốc duy nhất được vua Minh Mạng ngự bút và cho khắc lên các vách núi, hang động.
Nhìn nhận được những giá trị lớn, quý hiếm, độc đáo của hệ thống di sản tư liệu này, từ năm 2019, chính quyền TP Đà Nẵng đã xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO ghi danh Di sản tư liệu thế giới.
Ngày 26/11/2022, tại Hội nghị toàn thể lần thứ 9 của Ủy ban Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn đã được công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Ông Lê Trung Chinh - Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng - nhận Bằng chứng nhận do lãnh đạo Bộ VH-TT & DL trao và sự chứng kiến của đại diện UNESCO |
Tại lễ trao Bằng công nhận ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là Di sản tư liệu thế giới, ông Hoàng Đạo Cương - Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch - cho rằng, ma nhai tại Danh thắng Ngũ Hành Sơn được gìn giữ và ghi danh Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2022 phải nói đến vai trò của cộng đồng người dân có di sản và sự quyết tâm bảo vệ di sản của TP Đà Nẵng.
"Đây cũng là lần đầu tiên ở Việt Nam khởi đầu cho việc khai phá tiềm năng di sản tư liệu đặc biệt giá trị trong kho tàng di sản văn hóa nước nhà và lan tỏa các giá trị còn đang tiềm ẩn đối với bạn bè, đồng nghiệp khu vực và trên thế giới.
"Chính vì vậy, trong thời gian tới, UBND TP Đà Nẵng cần xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện kiểm kê di sản tư liệu có giá trị tiêu biểu trên toàn TP; lập đề án, dự án quản lý, tư liệu hoá, quảng bá di sản. Nhất là tăng cường trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo vệ và phát huy giá trị Di sản tư liệu ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn nói riêng và di sản văn hoá nói chung, góp phần vào sự phát triển bền vững và hội nhập quốc tế” - Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương chia sẻ.
Clip: Lễ đón nhận bằng công nhận ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á- Thái Bình Dương |
Phát biểu tại buổi lễ, bà Ngô Thị Kim Yến - Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng - cho biết, mỗi bia ma nhai tuy có sự khác nhau về hình thức, nội dung nhưng tựu chung là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị, hàm chứa những nội dung lịch sử, nhân văn quý giá. Không chỉ vậy, ma nhai ở danh thắng Ngũ Hành Sơn mang nhiều giá trị vượt ra ngoài ranh giới của một quốc gia, và đây là lý do được vinh danh là di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương và thế giới.
Với những giá trị được công nhận đó, lãnh đạo TP Đà Nẵng giao trách nhiệm cho Sở Văn hóa và Thể thao, UBND quận Ngũ Hành Sơn và các cơ quan có liên quan thực hiện các giải pháp và phương án quản lý, bảo tồn danh thắng Ngũ Hành Sơn nói chung và ma nhai Ngũ Hành Sơn nói riêng với định hướng bền vững, lâu dài, khoa học và hiệu quả.
Hiện UBND TP Đà Nẵng đang tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị của “Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn” xứng tầm với vị thế của một di sản tư liệu thế giới; đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, lịch sử nói chung và của ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn nói riêng.
Ma nhai là một hệ thống gồm 78 văn bản bằng chữ Hán và chữ Nôm (Hán Nôm) được khắc trên vách đá và hang động của danh thắng Ngũ Hành Sơn, với nội dung đa dạng, hình thức độc đáo, cùng nhiều thể loại văn học của các vị vua, quan triều Nguyễn, cao tăng, trí thức, có niên đại trải dài từ nửa đầu thế kỷ XVII đến thế kỷ XX.
Không những vậy, bia ma nhai còn được xem là nguồn sử liệu quý giá cung cấp các thông tin đặc biệt từ quá khứ như: Mối quan hệ giao lưu, tiếp xúc văn hóa, kinh tế, chính trị, xã hội của Việt Nam với các quốc gia Đông Á như Trung Quốc, Nhật Bản từ thế kỷ XVII; Hệ tư tưởng chính trị Nho giáo của triều Nguyễn và các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam; Thông tin về diện mạo, vẻ đẹp nguyên thủy của danh thắng Ngũ Hành Sơn;...
Một số hình ảnh về lễ nhận bằng công nhận bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương và nét đẹp của danh thắng này:
Đại diện UNESCO tại Việt Nam trao bằng công nhận cho đại diện Bộ VH-TT&DL |
Đại diện Bộ VH-TT&DL trao bằng công nhận cho Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng |
Bà Ngô Thị Kim Yến - Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng phát biểu tại sự kiện |
Không gian triển lãm bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn |
Người dân và du khách tìm hiểu về bia ma nhai |
Du khách đến tham quan danh thắng Ngũ Hành Sơn |
Lối vào động Huyền không tại danh thắng Ngũ Hành Sơn |
Các bia ma nhai còn lưu giữ thông tin lịch sử về hệ tư tưởng chính trị Nho giáo của triều Nguyễn và các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam như truyền thống yêu nước, hiếu học, yêu chuộng chữ nghĩa và coi trọng đạo đức con người; về giai đoạn Phật giáo Việt Nam đã hội nhập và mang tính quốc tế cao. |
Thông tin quý giá về diện mạo, vẻ đẹp nguyên thủy của danh thắng Ngũ Hành Sơn - một vùng thắng tích được mệnh danh là “Nam châu đệ nhất danh thắng”; địa danh địa phương, bổ sung cho các tài liệu cổ như Ô châu cận lục và Phủ biên tạp lục cũng như các bộ địa chí của triều Nguyễn; địch sử hình thành và phát triển của Làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước, các kỹ thuật điêu khắc đá thủ công đã không còn phổ biến cũng được các bia ma nhai lưu giữ. |
Bia ma nhai được ghi khắc khắp các hang động tại danh thắng Ngũ Hành Sơn |
Du khách hứng thú với vẻ đẹp của danh thắng Ngũ Hành Sơn |
Cận cảnh một bai ma nhai |