Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đã hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị truy tố 29 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn giáo dục Egroup và Công ty Cổ phần Đầu tư & Phân phối Egame cùng một số đơn vị trong hệ sinh thái. Ông Nguyễn Ngọc Thủy (Shark Thủy) - Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Egroup và Egame - bị cáo buộc hai tội danh, trong đó có “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” với số tiền hơn 7.677 tỷ đồng của hơn 10.100 nhà đầu tư.
Theo hồ sơ điều tra, trong giai đoạn 2015 – 2023, Shark Thủy và bộ máy dưới quyền đã huy động được tổng cộng 51.444 tỷ đồng, thông qua 91.277 hợp đồng chuyển nhượng cổ phần. Khi dòng tiền suy kiệt, khoản 7.677 tỷ đồng bị cáo buộc chiếm đoạt đã không còn khả năng thanh toán.
Điều khiến vụ án đặc biệt không chỉ là số tiền khổng lồ, mà còn là cách một bộ máy vận hành để biến niềm tin thành dòng tiền. Câu hỏi đặt ra bằng cách nào Shark Thủy có thể huy động hơn 51.000 tỷ đồng trong 8 năm và ai đã giúp ông thực hiện điều đó?
Ai giúp shark Thủy huy động 51.000 tỷ đồng?
Theo điều tra, Shark Thủy sáng lập Công ty Cổ phần Tập đoàn Giáo dục Egroup (Công ty Egroup) từ năm 2008, đồng thời là gương mặt đại diện của chuỗi Apax Leaders. Dưới sự điều hành của ông, Công ty Egroup được mở rộng thành một hệ sinh thái hơn 20 công ty có quan hệ sở hữu chéo phức tạp. Tuy nhiên, để huy động vốn, ông chỉ sử dụng 4 pháp nhân chủ lực: Công ty Egroup; Công ty Cổ phần Đầu tư và Phân phối Egame; Công ty Cổ phần Anh Ngữ Apax; Công ty Cổ phần Phát triển Giáo dục Igarten.
Do kinh doanh thua lỗ và triển khai các dự án mở rộng trong lĩnh vực giáo dục Tiếng Anh, chuỗi trường mầm non, chăm sóc sức khỏe, thực phẩm hữu cơ, ông Thủy chỉ đạo sử dụng Công ty Egame để huy động vốn bằng hình thức chuyển nhượng cổ phần Egroup, thực chất là bán cổ phần khống.
Từ 2015–2023, Công ty Egame được giao nhiệm vụ tư vấn, quảng bá hình ảnh cho Egroup, tận dụng danh tiếng cá nhân của Shark Thủy để kêu gọi đầu tư vào Công ty Egroup để hưởng lãi suất cao.
Kết luận điều tra xác định dù không có tài sản hay năng lực tài chính nhưng ông Thủy vẫn chỉ đạo nhân viên Công ty cổ phần anh ngữ Apax, Công ty Cổ phần Phát triển giáo dục Igarten liên tục thuê mặt bằng, mở 130 trung tâm tiếng anh, trường học mầm non Steame trên phạm vi cả nước, thuê giáo viên trong và ngoài nước tổ chức giảng dạy để thu hút sự quan tâm, chú ý của người dân.
Để thuyết phục nhà đầu tư mua cổ phần của Công ty Egroup, ông Thủy đã chỉ đạo cấp dưới nâng khống vốn điều lệ của Công ty Egroup từ 32 tỷ đồng lên 962,5 tỷ đồng. Doanh thu cũng được “làm đẹp” tới 70% mỗi năm tạo hình ảnh công ty hoạt động kinh doanh đa ngành nghề, hiệu quả, lợi nhuận cao. Những con số đẹp này là bước đầu tiên tạo “điểm tựa niềm tin” để Shark huy động vốn.
Cỗ máy huy động vốn
Sau khi xây dựng được “vỏ bọc” tăng trưởng, Shark Thủy chỉ đạo Đặng Văn Hiển, Trưởng Ban quan hệ cổ đông Công ty Egame, phụ trách đội ngũ kinh doanh lên tới 530 người để quảng cáo, tiếp thị các dự án trường học. Họ có nhiệm vụ đưa khách đến tham quan Công ty Egroup, giới thiệu dự án, mô hình giáo dục hoạt động. Sau đó chào mời đầu tư với mức lợi nhuận 15–20%/năm.
Nhà đầu tư nào đồng ý sẽ ký hợp đồng mua cổ phần với giá 38.000 đồng/cổ phần, Công ty Egroup cam kết mua lại sau một năm với giá 42.000 đồng/cổ phần. Nhân viên kinh doanh hưởng hoa hồng 5% trên tổng số tiền nhà đầu tư mua (2% bằng cổ phần, 3% bằng tiền mặt nhưng khuyến khích không rút).
Dưới sự chỉ đạo của ông Thủy và Hiển, 23 bị can Quản lý kinh doanh Công ty Egame và 530 nhân viên kinh doanh đã đưa các thông tin gian dối về hoạt động đầu tư, phương án kinh doanh với lợi nhuận cao để người dân tin tưởng mua cổ phần.
Ban đầu, khách hàng đầu tư nhỏ, ngắn hạn (3–6 tháng) và được trả gốc, lãi đầy đủ, thậm chí tặng vàng, tiền vào dịp lễ Tết. Điều này khiến họ tin tưởng, đầu tư số tiền lớn hơn, rủ thêm người thân, bạn bè. Khi đến hạn, công ty kéo dài thanh toán, trả nhỏ giọt hoặc khuyến khích tái đầu tư.
Càng về sau, áp lực trả lãi cho nhà đầu tư càng lớn, trong khi các dự án mà Công ty Egroup đầu tư mang lại doanh thu ít hoặc chưa có doanh thu, tình hình tài chính trở nên khó khăn. Từ năm 2021 - 2023 dịch bệnh khiến doanh thu giảm. Để có nguồn tiền, ông Thủy chỉ đạo 23 bị can là quản lý - nhóm trưởng phụ trách 341 nhân viên kinh doanh dùng 70% số tiền huy động để trả cho nhà đầu tư cũ, 30% còn lại nộp về công ty. Lúc này, nhân viên đều biết việc huy động vốn chỉ là lấy tiền người sau trả cho người trước.
3 nhóm nhân sự tham gia
Kết luận điều tra xác định có 3 nhóm nhân sự giúp Shark Thủy huy động 51.444 tỷ đồng từ nhà đầu tư.
Thứ nhất là nhóm quản lý và nhân viên cốt lõi (23 quản lý - nhóm trưởng). Tại cơ quan điều tra, 23 bị can là quản lý kinh doanh Công ty Egame khai đã thực hiện huy động vốn từ năm 2014 đến 2023 theo chỉ đạo của Đặng Văn Hiển.
Các bị can khai biết rõ việc lấy tiền của nhà đầu tư sau trả cho nhà đầu tư trước, không được đầu tư vào các trung tâm tiếng Anh, trường học, phục vụ cho kinh doanh giáo dục theo đúng mục đích đầu tư. Họ thừa nhận đã giúp sức đắc lực cho ông Thủy bán cổ phần khống, qua đó chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn của người dân. Đây là nhóm bị đề nghị xử lý hình sự.
Nhóm thứ hai là cộng tác viên ăn theo hoa hồng (341 người): Những người này khai từ năm 2015 đến 2023 đã huy động được hơn 4.235 tỷ đồng từ 6.642 nhà đầu tư. Trong đó riêng giai đoạn từ năm 2021 đến 2022 đã huy động được hơn 2.308 tỷ đồng từ 3.360 nhà đầu tư. Giai đoạn này, tất cả biết rõ việc dùng 70% nguồn tiền để trả nợ cho nhà đầu tư đến hạn thanh toán.
Tuy nhiên, họ khai trực tiếp nhận chỉ đạo từ 23 quản lý (hiện là bị can trong vụ án), để huy động vốn cho ông Thủy. Họ không có lương cứng mà chỉ nhận được tiền hoa hồng nếu có khách ký. Hiện các cá nhân đã khắc phục gần 34 tỷ trong tổng số 77,2 tỷ đồng hoa hồng. Cơ quan điều tra vận dụng Nghị quyết 03, xem xét miễn trách nhiệm hình sự vì vai trò chỉ là môi giới.
Nhóm thứ ba là nhân viên kinh doanh còn lại nghỉ việc trước năm 2021 (gần 200 người). Nhóm này cùng 341 nhân viên kinh doanh huy động 2.490 tỷ đồng của 4.942 khách hàng, nhưng nghỉ việc từ năm 2021 trước khi áp dụng mô hình “lấy tiền người sau trả cho người trước”, nên không biết bản chất sử dụng tiền trái mục đích. Do vậy, C03 không có căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự.
Kết luận điều tra cho thấy Shark Thủy là người khởi xướng, chỉ đạo xuyên suốt, điều hành một hệ thống huy động vốn có tổ chức, lợi dụng niềm tin vào giáo dục và danh tiếng cá nhân.
Còn để tạo nên dòng tiền hơn 51.444 tỷ đồng, Shark không thể làm một mình. Đó là kết quả của hệ sinh thái 20 công ty làm vỏ bọc, cơ cấu số liệu “đẹp” do bộ phận tài chính dựng lên, 23 quản lý biết sai nhưng vẫn vận hành hệ thống, 530 nhân viên môi giới hoạt động không lương, sống bằng chỉ tiêu.
"Đa cấp nhiều tầng, vận hành bằng niềm tin"
Chia sẻ với VietTimes ở góc nhìn pháp lý, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, nhận định mô hình huy động vốn của Shark Thủy "không có gì lạ" bởi nó mang đầy đủ đặc điểm của những vụ lừa đảo dựa trên dòng tiền đa cấp, lấy tiền người sau trả cho người trước.
Theo luật sư Đức, điểm khác biệt ở vụ Shark Thủy là ông có cả một hệ sinh thái doanh nghiệp, có dịch vụ thật, thương hiệu có thật nhưng lại ‘thổi phồng’ tăng trưởng, biến 1 thành 10 bằng những con số ảo. Chính vì vậy, mô hình duy trì được lâu hơn, song bản chất vẫn là mô hình đa cấp nhiều tầng, vận hành bằng niềm tin và dòng tiền chứ không phải bằng hiệu quả kinh doanh.
Ông cho rằng mọi mô hình đa cấp chỉ bền khi dựa trên kết quả kinh doanh thật. Một khi doanh thu không đủ bù chi phí lãi suất và hoa hồng, hệ thống sẽ sụp đổ như “bong bóng quá căng”. Vụ Shark Thủy, cũng như các vụ lớn trước đó như trường hợp bà Trương Mỹ Lan, đều có chung bản chất: dòng tiền hai chiều nhưng lợi nhuận một chiều.
Luật sư Đức nhấn mạnh một cá nhân không thể huy động hơn 51.000 tỷ đồng, nếu không có sự tham gia của hàng nghìn người trong bộ máy. “Đa cấp không phải tự thân xấu, nhưng đa cấp nhiều tầng, vận hành bằng đầu người và hoa hồng, tách rời hoạt động kinh doanh thực thì chắc chắn dẫn tới đổ vỡ.”
Theo ông, trong vụ Shark Thủy, hệ thống nhân sự được phân thành 3 tầng, và cách phân loại của cơ quan điều tra là “đúng bản chất, đúng luật, đúng tinh thần chính sách mới”.
Về bài học pháp lý, luật sư Đức cho rằng có 4 bên cần rút kinh nghiệm sâu sắc: Doanh nghiệp phải kinh doanh trung thực, không lợi dụng kẽ hở pháp luật để trục lợi; Nhân viên, cộng tác viên cần nhận thức rõ, không thể vì lợi ích hay danh tiếng mà tiếp tay cho sai phạm.
Nhà đầu tư, người dân phải bớt lòng tham, tìm hiểu kỹ trước khi tin vào những lời hứa hẹn siêu lợi nhuận. Và cơ quan quản lý cần cảnh báo sớm, ngăn chặn việc huy động vốn bất thường để tránh hậu quả lớn.
Hơn 10.000 nhà đầu tư mua cổ phần khống của nhóm Shark Thủy
Chủ tịch Nhật Nam bị kê biên hàng chục bất động sản, biệt thự và loạt tài sản trải dài 6 tỉnh thành
