Được thực hiện trong khuôn khổ Dự án Beyond của Saab, các chuyến bay này cho phép hệ thống AI có tên Centaur điều khiển trực tiếp máy bay và thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu ngoài tầm nhìn (Beyond Visual Range – BVR). Chuyến bay đầu tiên diễn ra vào ngày 28/5, và 2 chuyến bay tiếp theo được thực hiện vào đầu tháng 6, đánh dấu một bước đột phá trong nỗ lực tích hợp hệ thống tự động vào các máy bay chiến đấu tuyến đầu.
Centaur, do công ty AI quốc phòng Helsing phát triển, đã được tích hợp hoàn toàn vào hệ thống của Gripen E – không phải trên máy bay thử nghiệm hay trình mô phỏng, mà là ngay trên phiên bản tiêm kích tác chiến thực sự. Trên không, Gripen E nhường quyền điều khiển cho Centaur, hệ thống này đã tự bay và thực hiện các thao tác tác chiến BVR phức tạp, đồng thời hướng dẫn phi công tấn công mục tiêu.
Máy bay chiến đấu kết hợp phần mềm bay
Nhà sản xuất Thụy Điển cho biết các chuyến bay thử nghiệm này không chỉ nhấn mạnh vai trò ngày càng lớn của AI trong chiến tranh trên không tốc độ cao, mà còn thể hiện khả năng hiếm có của Gripen E trong việc tiếp nhận các bản cập nhật phần mềm phức tạp mà không ảnh hưởng đến độ an toàn hay cần thiết kế lại hệ thống.
“Đây là một thành tựu quan trọng đối với Saab, thể hiện lợi thế công nghệ của chúng tôi khi có thể đưa AI hoạt động hiệu quả trên không. Việc tích hợp nhanh chóng và bay thử thành công AI của Helsing trên Gripen E là minh chứng cho khả năng tăng tốc vượt trội mà tiêm kích của chúng tôi có thể đạt được,” ông Peter Nilsson, Giám đốc Chương trình Tiên tiến tại mảng Hàng không của Saab, cho biết trong thông cáo báo chí.
“Chúng tôi rất hào hứng tiếp tục phát triển và hoàn thiện cách vận dụng các tác tử AI như Centaur, đồng thời tiếp tục chứng minh rằng chiến đấu cơ của chúng tôi có thể thích nghi và vượt trội nhanh hơn đối thủ có thể kịp tiến hóa”, ông nói thêm.
Kiến trúc linh hoạt của Gripen E cho phép AI điều khiển trực tiếp trong không phận thực tế – không cần giới hạn trong thao trường, không cần máy bay thử nghiệm đặc biệt – điều mà rất ít chiến đấu cơ hiện đại có thể làm được.
“Trong Dự án Beyond và các chương trình khác, chúng tôi tận dụng sức mạnh của phần mềm để rút ngắn khoảng cách giữa hiện tại và tương lai; trong thế giới phần mềm, không có khái niệm ‘thế hệ’, chỉ có tốc độ”, ông Nilsson nói thêm.
Tự động hóa được kiểm nghiệm trong tác chiến
Chuyến bay thứ ba, diễn ra vào ngày 3/6, được thiết kế để đẩy Centaur đến giới hạn hoạt động. Trong loạt kịch bản BVR linh hoạt, AI này đã đối đầu với một chiếc Gripen D thật, sử dụng dữ liệu cảm biến trực tiếp để theo dõi mục tiêu và phản ứng trong thời gian thực.
Để kiểm tra khả năng thích ứng của Centaur, nhóm thử nghiệm đã đưa vào các biến số như khoảng cách xuất phát khác nhau, tốc độ và góc tiếp cận thay đổi, thậm chí ngắt kết nối dữ liệu chỉ huy–điều khiển (C2) giữa chừng để đánh giá khả năng hoạt động trong điều kiện áp lực cao.
Đội dự án Beyond của Saab và Helsing đang sử dụng Gripen E để khám phá cách vận dụng AI đáng tin cậy nhằm đối phó với các mối đe dọa thế hệ tiếp theo. Với sự hỗ trợ từ Cơ quan Quản lý Trang bị Quốc phòng Thụy Điển (FMV), dự án này là một phần trong chương trình Khái niệm chiến đấu tương lai rộng hơn của Thụy Điển.
Dữ liệu từ các chuyến bay hiện đang được phân tích, và nhiều nhiệm vụ bay nữa sẽ được thực hiện trong thời gian còn lại của năm để tiếp tục hoàn thiện khả năng của Centaur.
Cột mốc này nối tiếp bước đột phá tương tự của Không quân Mỹ, khi chiếc X-62A VISTA được điều khiển bởi AI đã bay cùng ông Frank Kendall, Bộ trưởng Không quân Mỹ thời điểm đó, trong cuộc trình diễn năm 2023 tại Căn cứ Không quân Edwards, bang California.
Bước đột phá AI: Mistral giới thiệu mô hình AI suy luận đầu tiên "Made in Europe"
J-20 "Mãnh Long" Trung Quốc tăng gấp 3 lần tầm radar nhờ đột phá công nghệ bán dẫn
