 |
Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng IPS cho rằng Việt Nam có thị trường kinh doanh âm nhạc nhưng về mặt pháp lý chúng ta đang có nhiều lỗ hổng. |
Ý kiến này nhận được sự đồng tình của các đại biểu tham gia lễ ra mắt Hệ sinh thái âm nhạc trực tuyến MCM - diễn ra mới đây.
Viện trưởng Viện nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông (IPS) Nguyễn Quang Đồng cho rằng ngành công nghiệp nội dung số là một lĩnh vực kinh doanh rất lớn và chúng ta cần có sự thúc đẩy, động lực mới cho thị trường này. Bảo vệ bản quyền là một mảnh ghép quan trọng cuối cùng để hoàn chỉnh, đặc biệt là bảo vệ về mặt pháp lý.
Việt Nam có thị trường kinh doanh âm nhạc, nhưng về mặt pháp lý chúng ta đang có nhiều lỗ hổng, đặc biệt về mặt bảo vệ bản quyền tác giả. Ngay như gần đây trên các phương tiện truyền thông đã đưa tin về những vụ việc điển hình về vi phạm bản quyền trên môi trường số.
Theo ông Đồng, bất kỳ ngành kinh doanh nào cũng cần có các yếu tố pháp lý để bảo vệ. Ở Hàn Quốc, họ có nền công nghiệp văn hóa rất phát triển, âm nhạc rất phát triển, vì ở đó quyền tác giả, các hợp đồng pháp lý được thực hiện rất nghiêm túc. Khi hội nhập quốc tế và xem xét ở ngành kinh doanh, cần có các nghĩa vụ về mặt hợp đồng và cần được bảo vệ như vậy.
Ở thị trường âm nhạc, Việt Nam có thị trường lớn, với dân số 90 triệu dân, tỷ lệ người dùng internet là khoảng 70 triệu, người dùng mạng xã hội Việt Nam là cao nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Dẫn ra số liệu thể hiện tiềm năng thị trường rất lớn nhưng ông Đồng cũng cho rằng việc "vi phạm bản quyền rất tràn lan mà không có cách nào bảo vệ hiệu quả".
 |
Thời đại điện thoại thông minh và sự trỗi dậy của các nền tảng phát trực tuyến đã biến bản quyền âm nhạc thành yếu tố khó kiểm soát. |
Theo phân tích của Viện trưởng IPS, hiện nay, thông thường khi công nghệ số phát triển, có 2 kênh bảo vệ chính cho các nội dung bản quyền. Thứ nhất là kênh về mặt hành chính tư pháp - yêu cầu cơ quan quản lý hành chính nhà nước, ví dụ như Cục bản quyền tác giả (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) hay đơn vị chức năng của Bộ Thông tin và Truyền thông xử phạt hoặc kiện ra tòa. Tuy nhiên, các cơ chế hành chính tư pháp như vậy gặp nhiều khó khăn, thủ tục phức tạp trong khi ở môi trường số, sự vi phạm diễn ra rất nhanh, rất phổ biến, bất kỳ ai cũng có thể copy một sản phẩm âm nhạc và đưa lên nền tảng trực tuyến.
Công cụ thứ hai là công cụ của công nghệ. Đây là công cụ rất mạnh, đủ nhanh bảo vệ bản quyền. Gần đây, YouTube phát hiện ra bài Quốc ca Việt Nam chưa đăng ký, đây là câu chuyện pháp lý phức tạp nếu chưa ngã ngũ về bản quyền các nền tảng như Youtube có thể tạm dừng nội dung vi phạm.
Việc hoạt động bảo vệ bản quyền bằng công nghệ diễn ra nhanh và hiệu quả cho thấy công nghệ đóng vai trò lớn và là cơ sở để có thể giải quyết được nạn vi phạm bản quyền.
Nói về Hệ sinh thái âm nhạc trực tuyến MCM, ông Nguyễn Quang Đồng cho rằng MCM có thể tạo ra con đường mới, tạo sự khuyến khích rộng hơn cho các doanh nghiệp công nghệ, sự kết hợp giữa công nghệ và giới nhạc sỹ, sáng tác và từ đó chúng ta có hệ sinh thái nội dung số, thị trường nội dung số lành mạnh, bởi đi cùng với giá trị tinh thần, cần đảm bảo giá trị kinh tế, giá trị vật chất cho người nghệ sỹ.
"Nhìn rộng ra các thị trường phát triển âm nhạc ở Mỹ, Hàn Quốc, các nước châu Âu, văn hóa tác quyền, sáng tạo nội dung là động lực cho sự phát triển ngành giải trí. Bảo vệ bản quyền là mảnh ghép cuối cùng của ngành công nghiệp nội dung" - Viện trưởng IPS nói.
Các ưu việt mà công nghệ mang lại có thể giải quyết bài toán bảo vệ lợi ích trên môi trường số. Trong bối cảnh vi phạm nội dung số diễn ra nhanh, bài toán đặt ra đối với công nghệ là khi có vi phạm diễn ra, cần biết ngay ai đang vi phạm nội dung của mình, làm căn cứ cho các biện pháp tiếp theo ví dụ như về mặt hành chính tư pháp. Cùng với đó là việc minh bạch trong chia sẻ doanh thu mang lại, tạo ra lợi nhuận bền vững để thúc đẩy sự phát triển của thị trường.
Bà Phạm Thị Kim Oanh - Phó Cục trưởng Cục bản quyền tác giả cho rằng câu chuyện bản quyền trong lĩnh vực số không chỉ là vấn đề ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Khi các tác phẩm được đưa lên khai thác trên mạng internet, thì chỉ một click chuột tác phẩm đã đến được với công chúng. Chính vì sự thuận tiện trong môi trường số các tác giả có thể đưa tác phẩm đến với công chúng nhanh chóng rộng rãi hơn. Tuy nhiên, chỉ khi thực hiện nghiêm túc việc bảo vệ bản quyền thì mới có thể khuyến khích các tác giả đầu tư sáng tác. Trong môi trường số, không chỉ Việt Nam mà thế giới cũng rất quan tâm đến vấn đề bảo vệ bản quyền trên môi trường số.
Việt Nam chính thức tham gia sân chơi bảo vệ bản quyền quốc tế, thực thi các cam kết về bảo vệ bản quyền trên môi trường số. Câu chuyện tôn trọng bản quyền, công khai minh bạch là câu chuyện mà những người sáng tác, những người khai thác đều mong mỏi.
"Bảo vệ bản quyền, tôn trọng bản quyền, công khai minh bạch là câu chuyện những người sáng tác và khai thác đều mong muốn. Nếu không bảo vệ được tác giả, những người đầu tư tài chính công sức, những nghệ sỹ trên môi trường số thì cũng không có được những sản phẩm tinh thần" - Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả nói và khẳng định việc dùng công nghệ để góp phần bảo vệ bản quyền là bài toán cần có lời giải sớm.
Đại diện Cục Bản quyền cũng cho biết, hiện, các cơ quan nhà nước đang góp phần xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật hoàn chỉnh hơn. Quốc hội đang xem xét thông qua luật sửa đổi một số điều về luật về sở hữu trí tuệ, trong đó có những vấn đề về bảo vệ bản quyền trên môi trường số. Khi hành lang pháp lý đã được đầy đủ, đồng bộ, đặc biệt với sự tham gia các hiệp ước quốc tế thì chuyện thực thi, minh bạch công khai trong khai thác bản quyền với sự góp phần của các nền móng công nghệ là những điều mà cơ quan quản lý mong mỏi.
