Hai năm trước, lực lượng không quân Nga tới Syria để cứu Tổng thống Bashar al-Assad và quân đội của ông. Và đến nay, Nga đã thành công. Quân đội Syria đã ngăn chặn được IS, mặc dù cái giá phải trả sau đó là không nhỏ. "Chúng ta sẽ không có thêm một Afghanistan nữa ở đây," người Nga nói với tất cả những người họ gặp ở Damascus.
Đương nhiên, chẳng bao lâu sau, Nga điều các quan sát viên không lưu tiền phương ở mặt đất để hướng dẫn các chiến đấu cơ Sukhoi nhắm đến mục tiêu, các chuyên gia rà phá bom mìn để lôi cả rừng bom mìn của IS ra khỏi đất. Những sĩ quan quân cảnh Nga có mặt để giám sát các chiến binh Hồi giáo di tản khỏi các thành phố lớn ở phía tây Syria. Và cả các tướng lĩnh để cố vấn, nhưng mới đây một vị tướng đã bị giết hại ở Syria.
Cái chết của trung tướng Valery Asapov ở khu vực ngoại ô Deir Ezzor khi ông đang trợ giúp các chỉ huy Syria chiếm lại thành phố, nơi đã bị IS bao vây suốt 3 năm qua khiến dân thường và ít nhất 10.000 lính Syria phải nhận tiếp tế từ trực thăng để trụ vững trong vòng vây.
Trung tướng Valery Asapov là sĩ quan cấp cao nhất của Nga đã thiệt mạng ở Syria (ảnh: South Front)
Trong khi đó, cuộc tấn công của người Kurd vào Raqqa, với sự hiện diện của một ít người Ả Rập để che giấu bộ mặt giả tạo của lực lượng Dân chủ Syria (SDF), chủ lực là người Kurd và được yểm trợ từ các cuộc không kích của Mỹ, luôn chiếm vị trí hàng đầu trong chương trình tin tức về Trung Đông của phương Tây. Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Nga lại xem cái chết của sĩ quan cấp cao nhất của Nga ở Syria - cùng với hai đại tá Nga - là chuyện rất nghiêm trọng. Họ đã đúng. Tướng Asapov là chỉ huy quân đoàn số 5 ở miền viễn đông thành phố Ussiriysk của Nga, cách Vladivostok không xa.
Và ông đã hy sinh như thế nào? Theo Nga, ông đã thiệt mạng trong vụ nã pháo của lực lượng IS bên ngoài Deir Ezzor, một lần nhắm mục tiêu chính xác đến bất thường đối với một nhóm thường lãng phí hàng trăm quả đạn pháo để bắn trúng quân địch. IS có biết là ông đến thăm vị trí quân sự đặc biệt này không? Và nếu có, ai đã cung cấp tọa độ cho IS bắn chính xác đến thế? Hay đây là một thắng lợi ngẫu nhiên cho một lực lượng phiến quân Hồi giáo đang trên đà bại trận?
Những câu hỏi này được đặt ra ngay lập tức bởi Bộ tư lệnh tối cao quân đội Syria. Và Nga cũng đã cáo buộc quân đội Mỹ ở phía đông Syria hợp tác trực tiếp với lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo hồi tuần trước. Một số trang web, bao gồm cả Global Research, đã đưa ra quan điểm nghi ngờ cái chết của tướng Asapov là việc làm gián tiếp của lực lượng Mỹ, những người đã cung cấp lối đi tự do qua IS cho SDF đến Raqqa.
Mới một vài tháng trước, không quân Mỹ đã đánh bom và giết chết nhiều vệ binh của Syria ở Deir Ezzor. Ngay sau đó, IS đã tấn công ồ ạt và chia cắt thành phố thành hai nửa. Kỳ lạ là Mỹ đã liều lĩnh khi hủy diệt IS ở Mosul lại không ném bom các mục tiêu mới của IS, khi lực lượng này chọc thủng các phòng tuyến của Syria sau khi không quân Mỹ đã giết “nhầm” binh lính Syria.
Ký giả Fisk thường tình cờ gặp các đơn vị lính Nga ở Syria, đặc biệt là xung quanh Aleppo, Homs, Palmyra và xa hơn về phía nam. Đầu mùa hè này, người Syria đưa ông đến một căn cứ hợp tác chiến thuật gần sông Euphrates, nơi ông gặp một đại tá không quân người Nga tên là Yevgeni và đồng nghiệp người Kurd, những người được giao nhiệm vụ tránh bất kỳ cuộc không kích sai lầm nào của 3 bên cùng với các sĩ quan Syria. Người Nga đã vô tình đánh bom một đơn vị người Kurd một vài ngày trước. Vì vậy theo Fisk, điều này không giống như thể là người Nga, người Syria và người Kurd đang chiến đấu mà không biết bên kia đang làm gì.
Người Nga không lặp lại cuộc chiến ở Afghanistan. Một số binh lính Nga đã thiệt mạng trong các cuộc phục kích của các phần tử Hồi giáo cực đoan. Ngay khi bắt đầu tham chiến ở Syria, Nga cũng mất một phi công do máy bay của phi công này bị một chiến đấu cơ của Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi - và dĩ nhiên tổng thống Erdogan đã ngả theo Nga kể cuộc đảo chính bất thành. Và hai sĩ quan Nga đã bị bắn chết ở Palmyra khi IS chiếm lại nơi này từ tay chính quyền của Assad.
Nhưng quân cảnh Nga đã giữ một vai trò nổi bật trong việc di chuyển các chiến binh Hồi giáo ra khỏi Homs, tống đám quân thánh chiến bại trận vào tỉnh Idlib hoặc tới nơi ẩn náu của hàng ngũ quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, bên trong Syria và ở phía đông bắc của Aleppo.
Tuy nhiên, cuộc tái chiếm thị trấn chiến lược Qaryatain, ở phía nam Homs vào tuần trước đã có hương vị của Afghanistan. Bất kỳ người lính Nga nào đã đọc lịch sử của "Sự can thiệp hạn chế" năm 1979 – miêu tả của Brezhnev về sự can thiệp của Liên Xô – đều hiểu rõ thật dễ dàng để chiếm được một thành phố và sau đó lại mất nó vào tay kẻ thù sẽ bi thảm thế nào.
Và bây giờ người ta có thể trở lại với một người mà sự hiểu biết của ông về Iraq trong những năm 1920 - và mở rộng cho cả Iraq và Syria ngày nay - vẫn được tất cả các bên ở Trung Đông nghiên cứu. Trong một ấn bản năm 1929 của cuốn Bách khoa toàn thư Britannica, TE Lawrence đã viết về lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ đàn áp cuộc nổi dậy của Ả Rập do ông lãnh đạo trong cuộc chiến tranh năm 1914-1918.
Người Nga đã đọc tất cả những điều này. Người Syria cũng vậy. Và có lẽ cả IS cũng thế. IS không cần Lawrence để truyền cảm hứng cho họ - lực lượng này dường như tuân theo tư tưởng hà khắc của dòng Hồi giáo Saudi Wahhabism.
Ngay cả khi chiến thắng quân sự của Assad hoàn tất và quân đội Iraq có thể kiểm soát các tỉnh phía tây của nước này, bất ổn ở khu vực Trung Đông còn lâu mới chấm dứt. Người ta đang chứng kiến sự nổ lên của người Kurd với sự hậu thuẫn của Mỹ, Israel. Russia Insider tin rằng Nga có thể sẽ tránh được cuộc chiến đó.
Ngày 25/9, Thứ trưởng ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho rằng cái chết của Trung tướng Valery Asapov ở Syria là cái giá mà Nga buộc phải trả cho chính sách của Mỹ.
Hãng tin RT dẫn lời ông Ryabkov tuyên bố rằng: “Cái chết của tướng Nga (ông Valery Asapov) là cái giá phải trả bằng máu cho chính sách giả tạo của Mỹ ở Syria”.
Quan chức Nga cáo buộc, trong khi Washington tuyên bố quan tâm đến cuộc chiến chống khủng bố Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng, họ lại hành động theo hướng ngược lại. Thứ trưởng Ryabkov nhấn mạnh, Nga muốn tuyên bố của Mỹ về chiến dịch chống khủng bố phải thống nhất với hành động trên thực địa.
