Theo Hãng thông tấn Đài Loan CNA ngày 24/6, nhiều cơ quan truyền thông Mỹ như Wall Street Journal (Nhật báo Phố Wall), CNN ... ngày 23/6 đã đưa tin, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (National Institutes of Health, NIH) xác nhận rằng một nhà nghiên cứu Trung Quốc đã gửi dữ liệu giải trình tự gen có liên quan tới NIH và yêu cầu lấy lại dữ liệu này vào ba tháng sau đó. Viện Y tế Quốc gia Mỹ đã xóa bỏ dữ liệu đó theo yêu cầu, điều này có thể khiến bức tranh ghép về nguồn gốc virus bị thiếu một phần quan trọng.
Tuyên bố của NIH nói rằng nhà nghiên cứu người Trung Quốc đã gửi dữ liệu được giữ quyền sở hữu và có thể yêu cầu lấy lại dữ liệu. Tiến sĩ Jesse Bloom, nhà virus học người Mỹ đã đề cập đến việc xóa dữ liệu trình tự gene này trong một bài báo mới được công bố trực tuyến trong tuần này. Bài báo chưa được kiểm chứng này, viết rằng dữ liệu bị xóa chứa chuỗi các mẫu virus được thu thập từ những bệnh nhân điều trị y tế hoặc những người bị nghi nhiễm COVID-19 ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc từ tháng 1 tới tháng 2/2020.
 |
Bài báo về vụ việc trên trang WSJ (Ảnh chụp màn hình). |
Ông Jesse Bloom nói rằng một bộ phận dữ liệu bị xóa vẫn có thể được tìm thấy trong một bài báo đăng trên một tạp chí nhỏ, nhưng các nhà khoa học thường tìm kiếm dữ liệu trình tự gene trong các cơ sở dữ liệu lớn, chẳng hạn như các kho dữ liệu do Viện Y tế Quốc gia lưu giữ.
Bài báo nói rằng dữ liệu giải trình tự gene đã bị phía Trung Quốc thu hồi, điều này khó có thể thay đổi hiểu biết của các nhà nghiên cứu về sự bùng phát COVID-19 ở Vũ Hán vào thời điểm đó. Nhưng Jesse Bloom nói, yêu cầu xóa thông tin của Trung Quốc sẽ khiến thế giới bên ngoài đặt câu hỏi về tính minh bạch của cuộc điều tra của Trung Quốc về nguồn gốc của dịch bệnh COVID-19.
Một nhóm quốc tế do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dẫn đầu và các nhà khoa học khác tham gia đang điều tra truy xuất nguồn gốc của căn bệnh COVID-19. Để đạt được mục tiêu này, các nhà khoa học cần có các kênh để thu thập thông tin có thể biết được cách thức loại coronavirus chủng mới (SARS-CoV-2) lây nhiễm sang người và bắt đầu lây lan. Việc loại bỏ trình tự gene của các ca bệnh thời kỳ đầu khỏi cơ sở dữ liệu sẽ khiến các nhà khoa học khó khăn hơn trong việc truy xuất nguồn gốc của dịch bệnh, điều này có thể làm chậm tốc độ nghiên cứu liên quan.
Theo một tuyên bố của Viện Y tế Quốc gia Mỹ, các nhà nghiên cứu Trung Quốc gửi dữ liệu trình tự gene đã yêu cầu xóa chúng vào tháng 6/2020 với lý do dữ liệu liên quan đã được cập nhật và sẽ được công bố trong một kho dữ liệu không được nêu tên khác. Các nhà nghiên cứu Trung Quốc nói họ hy vọng xóa phiên bản cũ của dữ liệu để tránh gây nên nhầm lẫn.
 |
Trang CNN đưa tin về vụ việc phía Trung Quốc yêu cầu NIH xóa bỏ dữ liệu giải trình tự gene thời kì đầu (Ảnh chụp màn hình). |
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc ở Viện Virus Vũ Hán đã gửi những dữ liệu này tới kho dữ liệu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ vào tháng 3/2020 và công bố những thông tin về trình tự dữ liệu này trong một bài báo trên bản dự in của máy chủ (Preprint).
Trong bài báo mới nhất của mình, Jesse Bloom nói rằng sự khan hiếm dữ liệu về các trường hợp mắc bệnh COVID-19 đầu tiên ở Vũ Hán là một trong những thách thức mà các nhà khoa học phải đối mặt trong việc nghiên cứu truy xuất nguồn gốc của dịch bệnh. Hầu hết các thông tin này chỉ giới hạn ở việc xác định trình tự gene của các mẫu vi rút thu được từ hơn 10 bệnh nhân nhiễm bệnh ở Chợ bán buôn thủy sản Hoa Nam Vũ Hán vào tháng 12/2019 và một số bệnh nhân trước cuối tháng 1/2020.
 |
Chợ thủy sản Hoa Nam, Vũ Hán , nơi xuất hiện các ca COVID-19 đầu tiên ở Trung Quốc và trên thế giới (Ảnh: CNA). |
Tiến sĩ Jesse Bloom cho biết, việc loại bỏ dữ liệu giải trình tự gene đã khiến hình ảnh virus lưu hành ở Vũ Hán vào thời kỳ đầu bùng phát dịch trở nên “méo mó”. Ông nói: “Một trong những nguyên nhân khiến chúng ta không thấy được các trình tự tương tự, có thể do những người có liên quan không toàn tâm toàn ý công bố chúng một cách rộng rãi”.
