|
|
Mới đây, Tập đoàn Vingroup (Mã: VIC) thông báo sẽ hợp tác và tham gia hỗ trợ CTCP Thép Pomina (Mã: POM) khôi phục lại chuỗi sản xuất kinh doanh, đảm bảo đầu ra và cải thiện các điều kiện tài chính.
Vingroup thông qua CTCP Sản xuất và Kinh doanh VinMetal sẽ cung cấp cho Pomina khoản vay vốn lưu động trong vòng tối đa 2 năm với lãi suất 0%. Bên cạnh đó, tập đoàn sẽ ưu tiên chọn Pomina là nhà cung cấp thép cho các công ty thành viên trong hệ sinh thái để góp phần đảm bảo đầu ra và gia tăng tỷ lệ nội địa hóa trong các dự án lớn.
Pomina tiền thân là Nhà máy Thép Pomina 1 do Công ty TNHH Thép Việt đầu tư và xây dựng vào năm 1999. Năm 2008, công ty chuyển đổi thành CTCP Thép Pomina với số vốn điều lệ là 500 tỷ đồng.
Năm 2010, Pomina chính thức niêm yết trên HOSE với mã cổ phiếu là POM. Từ tháng 5/2024, cổ phiếu POM bị hủy niêm yết tại HOSE do chậm nộp báo cáo tài chính (BCTC) kiểm toán trong 3 năm liên tiếp.
Hiện tại, cổ phiếu của công ty giao dịch trên UPCoM nhưng đang bị đưa vào hạn chế giao dịch do chậm nộp BCTC bán niên 2025 đã được soát xét quá 45 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn phải công bố thông tin.
Từ đỉnh cao huy hoàng rơi xuống vực sâu
Trước khi rơi vào cảnh làm ăn bết bát, Pomina là một trong những nhà sản xuất thép xây dựng lớn ở Việt Nam với thị phần gần 30%. Tuy nhiên, trước sự vươn lên mạnh mẽ của Hoà Phát, thị phần của Pomina nhanh chóng bị thu hẹp. Cùng với đó là tính chu kỳ cao của ngành thép và COVID-19 khiến doanh nghiệp lâm vào khủng hoảng.
Vào giai đoạn huy hoàng, doanh thu mỗi năm của Pomina dao động 9.000 – 13.000 tỷ đồng. Lợi nhuận cũng rất khởi sắc, đạt đỉnh gần 700 tỷ đồng vào năm 2017.
Song, Pomina không còn giữ được vị thế trong những năm tiếp theo khi kết quả kinh doanh liên tục kém sắc. Năm 2023 và 2024, doanh thu tụt dưới mốc 3.000 tỷ đồng và báo lỗ trên 900 tỷ đồng.
9 tháng đầu năm nay, Pomina lỗ hơn 500 tỷ đồng và đẩy mức lỗ luỹ kế vượt 3.000 tỷ đồng. Kết quả này chính thức đẩy công ty vào tình trạng âm vốn chủ sở hữu, thiếu nguồn vốn hoạt động trong khi gánh chi phí khổng lồ do đầu tư nhà máy mới.
Ngược về năm 2021, Pomina vẫn thực hiện xây dựng lò cao thuộc dự án nhà máy luyện phôi thép tại Khu công nghiệp Phú Mỹ 1 giữa lúc dịch COVID-19 bùng phát dẫn đến dự án bị kéo dài thời gian đi vào hoạt động. Cùng với đó, vốn đầu tư dự án bị tăng lên rất nhiều so với dự toán ban đầu.
Bên cạnh sức ép nêu trên, năm 2022, Pomina còn tiếp tục chịu ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga-Ukraine, tác động suy thoái kinh tế toàn cầu và chính sách Zero COVID của Trung Quốc. Thời điểm đó, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng cao trong khi giá phôi thép, giá thép giảm. Đầu ra lớn của ngành thép là bất động sản gần như bị tê liệt khiến các doanh nghiệp hứng chịu loạt tác động.
Ngoài ra, nguồn vốn huy động bị siết chặt, lãi vay tăng mạnh khiến Pomina phải cắt giảm sản xuất. Có thời điểm, một số nhà máy thép của công ty buộc phải dừng hoạt động.
Một yếu tố khác khiến Pomina lâm vào khủng hoảng là dự án lò cao bị đội vốn, trong khi đó nguồn tiền chủ yếu là đi vay ngân hàng. Theo tính toán, chi phí đầu tư dự án lò cao dự kiến là hơn 2.800 tỷ đồng nhưng số đầu tư thực tế đã vượt mức 5.800 tỷ đồng.
Áp lực trả nợ bủa vây
Áp lực trả nợ của Pomina lớn dần khi liên tục phải hứng chịu những “cú đấm bồi", trong đó có quyết định vay nợ để đầu tư dự án lò.
Chủ tịch Đỗ Duy Thái từng chia sẻ dự án buộc phải thuê chuyên gia Trung Quốc, nhưng đúng thời điểm COVID-19 bùng phát, không ai có thể nhập cảnh. Việc thiếu chuyên gia khiến dự án bị kéo dài xuyên suốt 2020-2021, còn chi phí máy móc, thiết bị và nhân công bị đội lên.
Theo thống kê, nợ vay của doanh nghiệp giai đoạn 2019 -2024 dao động 6.200 – 6.800 tỷ đồng, vượt 55% tổng tài sản. Các khoản nợ chủ yếu là vay ngắn hạn từ các ngân hàng.
Năm 2021, tổng nợ vay của Pomina vượt mức 8.600 tỷ đồng, chiếm 58% tài sản, đây là mức nợ vay cao nhất trong vòng 10 năm, trong đó vay ngắn hạn hơn 7.200 tỷ đồng.
Số tiền đi vay lớn, kèm theo đó là áp lực trả nợ tăng dần. Giai đoạn 2014 – 2018, chi phí lãi vay của Pomina dao động 190 – 270 tỷ đồng. Từ năm 2019 – 2024, con số này tăng lên 350 – 660 tỷ đồng.
Đỉnh điểm vào năm 2024, chi phí lãi vay của Pomina lên tới 663 tỷ đồng, như vậy, tiền lãi vay trung bình mỗi ngày phải trả lên tới 1,8 tỷ đồng.
9 tháng đầu năm 2025, tổng nợ vay của doanh nghiệp thép gần 5.950 tỷ đồng, chủ yếu là nợ vay ngân hàng. Số tiền lãi phải trả trong 3 quý khoảng 481 tỷ đồng.
Như vậy, phần lớn doanh thu của doanh nghiệp cũng chỉ đủ trả lãi ngân hàng, chưa kể các các chi phí hoạt động.
Trong nội dung giải trình mới đây, Pomina cho biết nhà máy Pomina 3 vẫn đang trong tình trạng tạm ngưng hoạt động, hoạt động sản xuất chính tại các nhà máy khác chưa được phục hồi hoàn toàn trong khi chi phí lãi vay ngắn hạn vẫn ở mức cao.
Nhiều lần tìm “phao cứu sinh” nhưng chưa thành công
Khi lâm vào khủng hoảng, Pomina liên tục tìm cách tự cứu lấy mình thông qua việc tái cấu trúc nhưng vẫn chưa như mong đợi. Năm 2023, công ty có kế hoạch chuyển nhượng 51% cổ phần cho Nansei – doanh nghiệp thép Nhật Bản với tổng giá trị 58,9 triệu USD.
Tuy nhiên, việc chuyển nhượng đã bị vướng bởi tỷ lệ chuyển nhượng cho doanh nghiệp nước ngoài tối đa không vượt quá 50% theo quy định của UBCKNN đã khiến Pomina phải xoay qua tìm cơ hội hợp tác khác với các nhà đầu tư trong nước và các quỹ đầu tư.
Sau khi thương vụ trên thất bại, Pomina đã quay sang hợp tác với Thaco Industries. Thậm chí, doanh nghiệp thép này còn tổ chức ĐHĐCĐ bất thường để xin ý kiến cổ đông cho phép Pomina được chuyển nhượng một phần tài sản hợp tác với nhà đầu tư thông qua pháp nhân mới.
Song, Thaco chưa am hiểu chiều sâu về ngành công nghiệp luyện thép. Vì vậy, trước khi ký thỏa thuận hợp tác đầu tư, Thaco muốn nắm rõ được quy trình vận hành nhà máy, đặc biệt là lò cao. Thaco ngoài việc sản xuất phôi thép phục vụ ngành xây dựng thì còn mong muốn sản xuất các chủng loại thép đặc biệt phục vụ cho ngành công nghiệp sản xuất ô tô. Đây là yêu cầu cần có thời gian đồng nghĩa lộ trình hợp tác sẽ bị kéo dài.
Dù mong muốn “bắt tay” cùng phát triển nhưng do nhiều nguyên nhân nên hai bên đã không thể tiếp tục đi chung đường.
Sau đó, Pomina tìm đến Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel - Mã: TVN). Cả hai cùng ký biên bản ghi nhớ về việc thành lập CTCP Pomina Phú Mỹ với tỷ lệ sở hữu Pomina 35% và nhóm VNSteel nắm 65% cổ phần.
Pomina và VNSteel từng kỳ vọng có thể hoàn tất thỏa thuận vào đầu năm 2026 nhưng kế hoạch này một lần nữa không trọn vẹn trước khi Vingroup xuất hiện.