Đập Khê Lạc Độ (Xiluodu) – một trong những công trình thủy điện lớn nhất thế giới – đã hoàn tất việc thay thế toàn bộ chip điều khiển công nghiệp do phương Tây sản xuất bằng hệ thống nội địa, trong bối cảnh Bắc Kinh tăng cường đảm bảo an ninh quốc gia và tự chủ chuỗi cung ứng.
Theo Loongson Technology, công trình thuỷ điện nằm trên sông Kim Sa, tại khu vực giáp ranh giữa hai tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên, đã thay thế các bộ điều khiển logic khả trình (PLC) nhập khẩu từ Siemens (Đức) và Schneider Electric (Pháp) bằng hệ thống trong nước sử dụng vi xử lý Loongson 3C6000 – dòng chip hoàn toàn do Trung Quốc tự nghiên cứu và phát triển.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh các lỗ hổng an ninh mạng trong hệ thống điều khiển công nghiệp đang trở thành mối lo ngại toàn cầu. Một ví dụ điển hình là vụ tấn công bằng sâu máy tính Stuxnet, được cho là đã khai thác lỗ hổng của PLC Siemens để phá hoại chương trình hạt nhân của Iran hơn một thập kỷ trước.
Khê Lạc Độ hiện là nhà máy thủy điện lớn thứ ba của Trung Quốc, sau đập Tam Hiệp và đập Bạch Hạ Than, đồng thời xếp thứ tư trong số các công trình thủy điện lớn nhất thế giới. Công trình này có tổng công suất lắp đặt lên tới 13,86 gigawatt, với 9 tổ máy phát điện công suất 770 megawatt được bố trí ở mỗi bên bờ sông.
Ngày 4/8, Loongson thông báo trên trang web chính thức rằng dòng PLC NJ400 – do Công ty Công nghệ Atekon phát triển và sử dụng vi xử lý Loongson – đã chính thức được triển khai tại Khê Lạc Độ.
PLC là hệ thống điều khiển kỹ thuật số chuyên dụng cho các ứng dụng công nghiệp. Thành lập năm 2008, Atekon chuyên sản xuất các hệ thống điều khiển công nghiệp từ xa.
Theo Loongson, dòng NJ400 đã thay thế thành công các PLC Schneider Premium và Siemens S7-300 vốn được sử dụng tại nhà máy. Thông cáo của công ty nhấn mạnh: "Đây là cột mốc quan trọng trong việc hoàn thiện quá trình nội địa hóa thiết bị điều khiển cốt lõi của hệ thống van ống, tạo nền tảng công nghệ vững chắc cho hoạt động ổn định, an toàn và lâu dài của công trình thủy điện đẳng cấp thế giới này, với công nghệ hoàn toàn tự chủ".
Loongson Technology là công ty thiết kế chip được phát triển từ Viện Công nghệ Máy tính thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu của đất nước.
Viện nghiên cứu được thành lập năm 2001 và đến năm 2011 được tách ra thành doanh nghiệp nhằm thương mại hóa các thành tựu khoa học. Kể từ đó, Loongson đã trở thành một trong những nhân tố chủ chốt trong chiến lược của Trung Quốc nhằm giảm phụ thuộc vào công nghệ phương Tây.
Tháng 3/2023, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa Loongson cùng hàng chục doanh nghiệp Trung Quốc khác vào danh sách hạn chế xuất khẩu, cáo buộc các công ty này sử dụng công nghệ Mỹ để hỗ trợ hiện đại hóa quân đội Trung Quốc.
Quyết định này khiến Loongson gần như bị cắt đứt nguồn cung công nghệ, linh kiện và dịch vụ từ Mỹ; mọi giao dịch với các nhà cung cấp Mỹ đều phải xin giấy phép đặc biệt.
Đối mặt với các biện pháp trừng phạt, Loongson đã có bước đột phá quan trọng khi chính thức ra mắt bộ vi xử lý đa năng thế hệ mới 3C6000 vào tháng trước. Điểm đáng chú ý là dòng chip này hoàn toàn dựa trên kiến trúc tập lệnh LoongArch do chính công ty tự phát triển, chấm dứt sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài hay chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trong ngành công nghiệp hiện đại, PLC đóng vai trò then chốt trong các hệ thống điều khiển tự động hóa thuộc nhiều lĩnh vực trọng yếu như phát điện, lọc hóa dầu, hóa chất, đường sắt đô thị, vận tải biển và luyện kim.
Tuy nhiên, thị trường PLC tại Trung Quốc từ lâu đã bị thống trị bởi các tập đoàn nước ngoài, đặc biệt là Siemens và Schneider. Số liệu từ MIR Databank năm 2023 cho thấy Siemens chiếm tới hơn 50% thị phần PLC cỡ trung và lớn tại Trung Quốc, trong khi các nhà sản xuất nội địa chỉ chiếm chưa đến 6%.
Mối đe dọa an ninh mạng càng làm gia tăng tính cấp thiết của việc tự chủ công nghệ. Giai đoạn 2002-2021 chứng kiến hàng loạt vụ tấn công vào hệ thống điều khiển công nghiệp trên toàn cầu, nổi bật nhất là vụ tấn công bằng sâu Stuxnet năm 2010 nhắm vào PLC của Siemens, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các cơ sở hạt nhân Iran và tạo ra những hệ lụy địa chính trị sâu rộng. Stuxnet chủ yếu hoạt động thông qua điều khiển từ xa, thay đổi tốc độ quay của máy ly tâm để làm hỏng thiết bị và ảnh hưởng tới chất lượng uranium được làm giàu.
Theo thông tin trên website Loongson, dòng PLC NJ400 tích hợp vi xử lý 3C6000 cũng đã được triển khai thành công tại đập Tam Hiệp và đập Hướng Gia Bá, thay thế các thiết bị nhập khẩu.
Atekon cho biết đã áp dụng rộng rãi các thiết bị nội địa tại nhiều hệ thống điều khiển công nghiệp then chốt trên khắp Trung Quốc, từ thủy điện, đường sắt cao tốc, khai thác than, nhiệt điện cho tới lọc hóa dầu.
Trong lĩnh vực nhiệt điện, hãng cũng đã trở thành nhà cung cấp hạng A cho Toshiba Power của Nhật Bản, sau khi vượt qua quá trình đánh giá giám sát của nhóm QS thuộc Toshiba. Ngoài ra, Atekon đang cung cấp PLC cho các dự án tự động hóa nhiệt điện tại thị trường Đông Nam Á.
"Bố già AI" nêu khả năng AI xóa sổ loài người và giải pháp “bản năng làm mẹ”
Nghiên cứu mới của Trung Quốc: Nga gây nhiễu vệ tinh, phá vỡ “mắt thần” định vị của Ukraine
