Các nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc đã nêu bật nhu cầu cấp thiết của Afghanistan trước thời hạn chót Mỹ rút quân 31/8. Cụ thể, trong cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm Chủ nhật vừa qua, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói rằng tất cả các bên nên đối thoại với Taliban và hướng dẫn tổ chức này vượt qua những sự thay đổi cơ bản đang diễn ra ở Afghanistan.
“Mỹ cần phối hợp với cộng đồng quốc tế để cung cấp cho Afghanistan những nhu cầu cấp thiết về kinh tế, cuộc sống, và viện trợ nhân đạo để hỗ trợ chính quyền mới duy trì hoạt động của các cơ quan chính phủ, duy trì an ninh công và sự ổn định, ngăn chặn đồng tiền mất giá và giá cả mặt hàng tăng, và hướng tới con đường tái thiết hòa bình sớm nhất có thể” – ông Vương Nghị nói, theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
“Mỹ đã nêu rõ về nguyên nhân của tình trạng hỗn loạn hiện tại ở Afghanistan. Nếu Hội đồng Bảo an LHQ muốn đưa ra bất kỳ hành động nào, họ nên giảm nhẹ thay vì tăng cường xung đột, và hỗ trợ cho quá trình chuyển tiếp ở Afghanistan diễn ra suôn sẻ thay vì gây thêm bất ổn” – ông nói thêm.
Hai nhà ngoại giao hàng đầu đã có cuộc nói chuyện, sau khi xảy ra vụ đánh bom kép ở thủ đô Kabul hồi tuần trước, khiến cho khoảng 170 người thiệt mạng. Các lực lượng của Taliban đã phong tỏa sân bay Kabul trong hôm 28/8 đối với những người muốn sơ tán, trong khi Mỹ phản ứng bằng các đòn không kích nhằm vào thành viên của tổ chức khủng bố ISIS-K, một nhánh địa phương của ISIS, chịu trách nhiệm các vụ tấn công.
Mỹ đã đưa ra một bản thông báo vắn về cú điện đàm của ông Blinken với ông Vương, trong đó nói rằng hai nhà ngoại giao đã bàn về tầm quan trọng của cộng đồng quốc tế trong việc thúc ép Taliban phải chịu trách nhiệm trước những cam kết mà họ từng đưa ra – về việc đảm bảo an toàn và sự tự do di chuyển của công dân Afghanistan và người nước ngoài.
Các nhà ngoại giao cấp cao đến từ những nước lớn cũng đang tăng cường thảo luận về bước đi tiếp theo ở Afghanistan, kể từ khi Taliban chiếm Kabul vào ngày 15/8. Đặc phái viên Trung Quốc về vấn đề Afghanistan, Yue Xiaoyong, đã gặp gỡ Ngoại trưởng Qatar Sheikh Mohammed Abdulrahman Al-Thani vào ngày 26/8, nói rằng cộng đồng quốc tế nên giúp đỡ Afghanistan xây dựng một chính phủ sao cho cắt giảm các mối quan hệ với các nhóm khủng bố và đưa ra được các chính sách ổn định.
Trong cuộc phỏng vấn được công bố trên website tin tức Guancha.cn hôm Chủ nhật, ông Yue nói rằng Mỹ nên rút ra bài học từ thất bại trong cuộc chiến kéo dài 2 thập kỷ ở Afghanistan. Mỹ đã chi hơn 2 nghìn tỉ USD và đổ nhiều nguồn lực vào quốc gia này, nhưng kết thúc trong hỗn loạn.
“Đây không chỉ là một thất bại quân sự. Nó còn là một thất bại xét về chính trị quốc tế và uy tín của nước Mỹ” – ông Yue nói – “Chúng tôi hy vọng rằng, như tôi đã nói với người đồng cấp Mỹ trong cuộc trao đổi song phương, rằng Mỹ nên rút ra bài học và sửa sai”.
Yue nói rằng Mỹ vẫn còn là một “người chơi” quan trọng ở Afghanistan, và kêu gọi Washington hỗ trợ nỗ lực hình thành cấu trúc chính trị tương lai của nước này, đồng thời ngăn chặn nó trở thành một nơi ẩn náu của những kẻ khủng bố.
Trung Quốc hiện chưa chính thức công nhận Taliban là chính phủ hợp pháp của Afghanistan, nhưng lại nằm trong số những nước đầu tiên thiết lập đường dây liên lạc với tổ chức này. Một phái đoàn cấp cao của Taliban đã đến Thiên Tân hồi tháng 7 vừa qua để gặp gỡ Ngoại trưởng Vương Nghị.
Zhu Yongbiao, giáo sư chuyên ngành quan hệ quốc tế tại ĐH Lanzhou, nhận định rằng Trung Quốc và Mỹ có thể hợp tác về vấn đề Afghanistan. Hai quốc gia có thể đi đến các cuộc thảo luận lớn về tình hình ở Afghanistan tại LHQ, và hỗ trợ chính phủ mới do Taliban dẫn đầu để hội nhập với cộng đồng quốc tế chính thống.
