Cuộc thượng đỉnh dự kiến giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bị hoãn trong hôm 21/10.
Một quan chức cấp cao Nhà Trắng nói với Reuters rằng “hiện chưa có kế hoạch để Tổng thống Trump gặp Tổng thống Putin trong tương lai gần”, sau khi Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov có một cuộc điện đàm “mang tính xây dựng” nhưng quyết định không tiến hành cuộc gặp trực tiếp.
Trước đó, ông Trump thông báo tuần trước rằng ông và ông Putin sẽ sớm gặp nhau tại Hungary để thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Tuy nhiên, đến hôm thứ Ba, khi được hỏi về khả năng tổ chức hội nghị thượng đỉnh, ông Trump nói ông không muốn có một “cuộc gặp vô ích” nhưng ám chỉ rằng “sẽ có thêm diễn biến mới” và “chúng tôi sẽ thông báo trong hai ngày tới”.
Ông Kirill Dmitriev, đặc phái viên đầu tư của ông Putin, đăng trên mạng xã hội rằng “công tác chuẩn bị vẫn đang được tiến hành”.
Theo hai quan chức Mỹ và hai nguồn thạo tin, Nga đã gửi cho Washington một tài liệu ngoại giao không chính thức (“non-paper”) hồi cuối tuần qua, trong đó tái khẳng định yêu cầu kiểm soát toàn bộ vùng Donbass đang tranh chấp – bao gồm toàn tỉnh Luhansk và khoảng 75% tỉnh Donetsk lân cận. Động thái này được xem là lời từ chối rõ ràng đối với đề xuất của ông Trump về việc ngừng bắn tại các vị trí hiện tại trên chiến tuyến.
Trong khi đó, các lãnh đạo châu Âu kêu gọi Washington giữ lập trường cứng rắn, yêu cầu Nga chấp nhận ngừng bắn ngay lập tức với đường ranh giới hiện tại làm cơ sở cho các cuộc đàm phán hòa bình sau này.
NATO cho biết Tổng Thư ký Mark Rutte đã đến Washington trong hôm 21/10 để hội đàm với ông Trump, với lịch trình dự kiến diễn ra vào thứ Tư. Một quan chức phương Tây tiết lộ ông Rutte sẽ trình bày quan điểm của châu Âu về vấn đề ngừng bắn và các cuộc thương lượng hòa bình trong tương lai.
Ông Trump, người tuần trước đã điện đàm với ông Putin và gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, từng hy vọng tổ chức thêm một cuộc gặp cấp cao với nhà lãnh đạo Nga sau hội nghị tổ chức hồi tháng 8 tại Alaska – khi hai bên không đạt được tiến triển đáng kể. Tuy nhiên, cuộc họp chuẩn bị giữa ông Rubio và ông Lavrov, dự định sẽ diễn ra tại Budapest vào thứ Năm, đã bị hoãn lại.
Trong cuộc điện đàm hôm đầu tuần, ông Lavrov cho rằng địa điểm và thời gian tổ chức hội nghị không quan trọng bằng việc thực hiện những “hiểu biết chung” mà hai bên đạt được ở Alaska.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết chưa có ngày cụ thể nào được xác định và “cần có sự chuẩn bị nghiêm túc” cho cuộc gặp, điều này có thể mất thời gian.
“Chúng tôi hiểu rõ về những gì hai Tổng thống đã thống nhất, nhưng không thể hoãn lại điều gì đó khi nó chưa được hoàn tất”, ông Peskov nói. “Cả Tổng thống Trump lẫn Tổng thống Putin đều chưa ấn định ngày cụ thể”.
Khi được hỏi liệu Moscow có hiểu biết nào về thời điểm tổ chức thượng đỉnh không, ông Peskov đáp: “Không, hiện chưa có thỏa thuận nào như vậy”.
Dù chưa bên nào tuyên bố hủy bỏ kế hoạch gặp mặt, song việc trì hoãn được xem là dấu hiệu Mỹ đang do dự, không muốn xúc tiến cuộc gặp chừng nào Nga chưa nhượng bộ. Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto, người có mặt tại Washington hôm thứ Ba, viết trên Facebook: “Chúng ta sẽ có vài ngày rất căng thẳng phía trước”.
Hai nhà ngoại giao cấp cao châu Âu nói rằng việc hoãn cuộc họp giữa ông Rubio và ông Lavrov cho thấy Washington sẽ khó đồng ý tổ chức thượng đỉnh Trump–Putin nếu Moscow vẫn giữ nguyên lập trường cứng rắn.
Châu Âu lo ông Trump “tay trắng” trước ông Putin
Các đồng minh châu Âu của Ukraine lo ngại rằng ông Trump có thể gặp ông Putin lần thứ hai mà không đạt được bất kỳ nhượng bộ nào từ phía Nga.
Trong tuyên bố chung hôm thứ Ba, lãnh đạo Anh, Pháp, Đức và Liên minh châu Âu khẳng định họ “hoàn toàn ủng hộ lập trường của Tổng thống Trump rằng chiến sự phải chấm dứt ngay lập tức, và đường tiếp xúc hiện tại nên là điểm khởi đầu cho đàm phán”.
Ông Trump thường thay đổi giọng điệu khi nói về Ukraine, nhưng sau cuộc gặp với ông Zelensky tại Nhà Trắng tuần trước, ông đã công khai ủng hộ phương án ngừng bắn dựa trên vị trí hiện tại của các lực lượng.
Theo Reuters và các hãng tin khác, cuộc gặp kín giữa ông Trump và ông Zelensky diễn ra căng thẳng, khi Tổng thống Mỹ nhiều lần dùng lời lẽ gay gắt, thúc ép Kiev chấp nhận một số yêu cầu của Moscow. Tuy nhiên, Zelensky lại coi cuộc gặp là thành công, bởi ông Trump cuối cùng đã công khai ủng hộ quan điểm ngừng bắn mà Ukraine theo đuổi từ lâu.
Các nhà lãnh đạo châu Âu dự kiến gặp ông Zelensky trong tuần này – trước tiên tại hội nghị thượng đỉnh EU, sau đó là cuộc họp của “liên minh các nước sẵn sàng” thảo luận về việc triển khai lực lượng an ninh quốc tế để bảo đảm thỏa thuận hậu chiến ở Ukraine – điều mà Nga kiên quyết phản đối.
Lựa chọn Budapest làm địa điểm tổ chức hội nghị Trump–Putin cũng gây tranh cãi trong nội bộ EU, bởi Thủ tướng Hungary Viktor Orban là một trong số ít các nhà lãnh đạo vẫn duy trì quan hệ thân thiết với Moscow.
Việc Putin đến Budapest sẽ đòi hỏi ông bay qua không phận của các nước EU khác. Ba Lan cảnh báo hôm thứ Ba rằng họ có thể buộc máy bay của ông Putin hạ cánh và bắt giữ ông theo lệnh truy nã quốc tế nếu ông bay qua lãnh thổ nước này. Tuy nhiên, Bulgaria tuyên bố sẵn sàng cho phép máy bay của ông Putin đi qua không phận để tới Budapest.
Ba Lan cảnh báo đáng sợ về việc ông Putin bay qua không phận nước này
“Cuộc chiến trên bầu trời”: Phương Tây chạy đua phát triển công nghệ đánh chặn drone
Ông Zelensky bác bỏ kế hoạch nhượng bộ lãnh thổ do ông Trump hậu thuẫn
Theo Reuters
