Các quan chức Mỹ đang khẩn trương hoàn tất các chi tiết trước thềm hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska vào thứ Sáu tuần này, khi mà cả vấn đề hậu cần lẫn địa chính trị vẫn chưa ngã ngũ trong khi chỉ còn 4 ngày là đến cuộc gặp quan trọng này.
Tính đến ngày 11/8, địa điểm cụ thể tổ chức hội nghị vẫn chưa được công bố. Các quan chức Nhà Trắng vẫn đang di chuyển tới Alaska – được chọn vì vị trí trung gian giữa Washington và Moscow – để khảo sát địa điểm cụ thể nơi hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nga sẽ gặp nhau.
Giới chức cũng đang làm rõ các nội dung chính của cuộc thảo luận, mà ông Trump hy vọng có thể mang lại bước tiến đáng kể trong việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.
Sự mập mờ về công tác chuẩn bị cho thấy đây là thời khắc đặc biệt đối với ông Trump, vào thời điểm 7 tháng sau khi bắt đầu nhiệm kỳ hai. Ông từng kỳ vọng tận dụng mối quan hệ với ông Putin để kết thúc xung đột Ukraine, nhưng rồi thất vọng. Giờ đây, ông Trump bước vào phép thử lớn nhất cho niềm tin lâu nay của ông vào ngoại giao trực diện.
“Tới thứ Sáu tuần này, chúng ta sẽ kiểm chứng xem ông Putin nghiêm túc thế nào trong việc kết thúc cuộc chiến khủng khiếp này”, Tổng thư ký NATO Mark Rutte, người có quan hệ hợp tác chặt chẽ với ông Trump, nói trên đài ABC hôm 10/8.
Ông Trump đã nói riêng với các cố vấn rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm kết thúc chiến tranh đều đáng giá, ngay cả khi không thành công. Ông yêu cầu nhóm của mình tổ chức cuộc gặp tuần này với tốc độ “chưa từng thấy” – trong khi thông thường, các hội nghị thượng đỉnh cấp cao, nhất là với đối thủ như Nga, cần nhiều tuần hoặc nhiều tháng chuẩn bị.
Một câu hỏi lớn là liệu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có được mời hay không. Khi ông Trump công bố hội nghị tuần trước, tên ông Zelensky không được nhắc tới. Nhà Trắng chưa loại trừ khả năng đưa ông tới Alaska, nhưng ưu tiên hàng đầu vẫn là cuộc gặp riêng giữa ông Trump và ông Putin.
“Ông ấy (Trump) sẽ mời ông Zelensky nếu thấy đó là kịch bản tốt nhất”, Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker nói trên CNN. “Cuộc gặp diễn ra vào thứ Sáu, vẫn còn thời gian để quyết định”.
Phía Ukraine khẳng định ông sẵn sàng tới Alaska nếu được mời. Đại sứ Ukraine tại Mỹ, Oksana Markarova, nói: “Chúng tôi đã cho thấy ông ấy sẵn sàng ở bất kỳ đâu để thúc đẩy hòa bình. Nếu cần, Tổng thống Zelensky sẽ có mặt”.
Một câu hỏi khác là ông Putin đã đưa ra đề xuất gì trong cuộc gặp đặc phái viên Steve Witkoff tuần trước để thuyết phục Mỹ rằng đã đến lúc lãnh đạo hai nước gặp nhau. Dù chi tiết còn mơ hồ, có vẻ đề xuất này xoay quanh việc Ukraine nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ, đặc biệt là toàn bộ vùng Donbass ở phía đông, vốn đang bị Nga chiếm một phần. Số phận của Kherson và Zaporizhzhia chưa rõ, cũng như các cam kết an ninh từ phía Mỹ.
Lãnh đạo châu Âu đang chờ thêm thông tin, nhấn mạnh yêu cầu phải có lệnh ngừng bắn trước khi bàn sâu hơn – điều ông Putin từng nhiều lần bác bỏ. Họ cũng đòi hỏi nguyên tắc “có đi có lại”: nếu Ukraine nhượng lãnh thổ ở Donbass, Nga phải rút khỏi các vùng khác mà họ đang chiếm đóng. Quan trọng hơn cả, Ukraine phải được trực tiếp tham gia các cuộc thảo luận về tương lai của chính mình.
Cuối tuần qua, Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance đã gặp cố vấn an ninh từ các nước châu Âu tại vùng nông thôn Anh để nghe quan điểm và trình bày mục tiêu của ông Trump. Một quan chức Mỹ cho biết cuộc họp đạt “tiến triển đáng kể”, và ông Zelensky sau đó cũng khẳng định “lập luận của chúng tôi đã được lắng nghe”.
Trong khi đó, ông Trump dành cuối tuần qua để tiếp nhận khuyến nghị từ các đồng minh về việc cần đưa Ukraine vào bàn đàm phán, dù ông vẫn kiên quyết tiến hành hội nghị với ông Putin vào thứ Sáu. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, sau khi chơi golf với ông Trump, nói ông tin tưởng Tổng thống sẽ tiếp cận ông Putin “từ vị thế sức mạnh” và “kết thúc chiến tranh một cách danh dự”.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng nhấn mạnh không thể để vấn đề lãnh thổ Ukraine được bàn bạc hay quyết định “trên đầu” châu Âu và Ukraine.
Trước khi rời Anh và công bố hội nghị Alaska, Phó Tổng thống Vance thừa nhận khó có bên nào hoàn toàn hài lòng với kết quả đàm phán. Nhưng ông nói: “Cả Nga và Ukraine có thể sẽ đều không vui, nhưng tôi không nghĩ có thể tiến hành đàm phán này nếu thiếu sự lãnh đạo của ông Trump”.
Vì sao Ấn Độ không thể bỏ rơi mối quan hệ với Nga?
Ông Trump muốn Ấn Độ ngừng mua dầu của Nga: Tại sao ông Modi nói "không"?
