Thị trường tiền mã hoá chao đảo khi 600 tỷ USD bốc hơi, lộ rủi ro đầu cơ và cấu trúc mong manh

Chỉ trong vòng 2 tuần, thị trường tiền điện tử toàn cầu đã chứng kiến đợt bán tháo mạnh mẽ, khiến tổng vốn hóa thị trường mất 600 tỷ USD, giảm từ 4 nghìn tỷ USD xuống còn 3 nghìn tỷ USD. Sự kiện này không chỉ làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư mà còn phơi bày sự mong manh của cấu trúc thị trường và những rủi ro đầu cơ nghiêm trọng đối với các tài sản như Bitcoin, vốn được một bộ phận kỳ vọng là "vàng kỹ thuật số" hay một nơi trú ẩn an toàn.

Sau khi đạt mức cao kỷ lục vào đầu tháng 10, giá Bitcoin đã lao dốc gần 20%. Trong khi đó, Ethereum cũng giảm 10% so với mức đỉnh gần đây, theo CoinMarketCap. Dòng tiền chảy ra khỏi hầu hết các loại tiền điện tử, đánh dấu sự đảo ngược xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ đã được thúc đẩy bởi giao dịch phá giá (arbitrage) trong bối cảnh lạm phát toàn cầu cao và lo ngại về sự mất giá của tiền tệ pháp định.

Căng thẳng Mỹ-Trung châm ngòi và cú sốc thanh lý 19 tỷ USD

Sự đảo ngược xu hướng này được giới phân tích cho là bắt nguồn từ việc căng thẳng Mỹ-Trung leo thang. Giá Bitcoin đã giảm mạnh từ khoảng 120.000 USD xuống mức hơn 100.000 USD sau khi Tổng thống Donald Trump công bố ý định áp thuế bổ sung 100% lên hàng hóa Trung Quốc vào ngày 10/10. Đáng chú ý, trong khi Bitcoin mất giá, vàng – tài sản trú ẩn truyền thống – lại tiếp tục đạt mức cao mới, làm lung lay quan niệm về vai trò "vàng kỹ thuật số" của Bitcoin.

Trong giai đoạn tăng giá, nhiều nhà đầu tư đã tham gia vào giao dịch ký quỹ có đòn bẩy (leveraged margin trading), cho phép họ thực hiện các giao dịch lớn hơn nhiều lần so với số tiền ký quỹ ban đầu. Nhà phân tích thị trường Yuya Hasegawa của Bitbank nhận định: "Do các nhà đầu tư đã tham gia vào giao dịch ký quỹ có đòn bẩy. Sự sụt giảm đột ngột của giá Bitcoin sau đó đã kích hoạt một làn sóng thanh lý khổng lồ".

Trang phân tích dữ liệu CoinGlass tiết lộ rằng 1,62 triệu nhà đầu tư đã bị buộc phải thanh lý tổng cộng 19,1 tỷ USD do không thể thanh toán các lệnh ký quỹ (margin calls). Quy mô thanh lý này vượt xa các cú sốc lớn trước đây của thị trường tiền điện tử, bao gồm cả sự sụp đổ của sàn giao dịch FTX Trading và sự bùng phát của đại dịch COVID 19.

Stablecoin bị "phá giá" và nghi vấn giao dịch nội gián

Trong bối cảnh giá Bitcoin lao dốc, một sự kiện bất ngờ khác đã xảy ra: USDe – một đồng tiền ổn định (stablecoin) neo theo USD và được giao dịch trên sàn Binance – đã bị "phá giá". USDe, lẽ ra phải duy trì tỷ lệ 1:1 với đồng USD, đã sụt giảm ngắn hạn xuống chỉ còn 65 Cent.

Sự sụt giảm đột ngột của USDe – một loại tài sản được kỳ vọng có giá ổn định – đã khiến giá trị ký quỹ giảm, buộc thêm nhiều nhà đầu tư phải thanh lý tài sản nắm giữ, đẩy nhanh hơn nữa đà giảm giá của Bitcoin. Binance đã phải bồi thường 300 triệu USD cho các khách hàng bị ảnh hưởng.

Dù nguyên nhân chính xác của việc USDe bị phá giá vẫn chưa rõ ràng, nhà phân tích Yoshifumi Nishiyama của X-Bank cho rằng: "Có khả năng ai đó đã bán một lượng lớn USDe, nhắm vào hệ thống của Binance, nơi đặt giá USDe chỉ dựa trên dữ liệu giao dịch của chính họ". Sự nghi ngờ cơ bản về các stablecoin này sẽ làm thu hẹp giao dịch ký quỹ, tạo thêm áp lực giảm giá cho Bitcoin trong thời gian tới.

Ngoài ra, niềm tin của nhà đầu tư còn bị lung lay bởi bằng chứng về hoạt động giao dịch của các nhà đầu tư lớn. Lịch sử giao dịch blockchain cho thấy một nhà đầu tư đã bán khống số lượng lớn ngay trước khi Tổng thống Trump công bố kế hoạch áp thuế. Thời điểm bán khống này quá "đúng lúc" đã làm lan truyền những đồn đoán vô căn cứ về giao dịch nội gián, gây ra "mối lo ngại mơ hồ" trên thị trường, theo một giám đốc điều hành tại SBI VC Trade.

Mặc dù USDe đã lấy lại được sự ổn định giá và tình hình được đánh giá là ít nghiêm trọng hơn so với sự sụp đổ của stablecoin TerraUSD năm 2022, cú sốc mới nhất này một lần nữa làm lộ rõ những điểm yếu của thị trường tiền điện tử. Sau sự sụp đổ của TerraUSD và FTX, phải mất khoảng một năm rưỡi giá Bitcoin mới phục hồi. Dù đợt suy thoái hiện tại có thể không kéo dài bằng, nó cho thấy thị trường vẫn dễ bị tổn thương trước các sự kiện địa chính trị và sự thao túng của các nhà đầu tư lớn. Việc phục hồi tâm lý nhà đầu tư và niềm tin vào thị trường có lẽ sẽ cần thêm thời gian.

Theo Nikkei Asia