Ngư lôi không người lái tự hành cỡ lớn?
Chuyên trang quốc phòng “Defence Blog” đưa tin, trong buổi tổng duyệt chuẩn bị cho Lễ duyệt binh kỉ niệm 80 năm chiến thắng chiến tranh kháng Nhật tổ chức tại Quảng trường Thiên An Môn, Trung Quốc dường như đã để lộ một loại phương tiện lặn không người lái cỡ lớn. Hình ảnh tại hiện trường cho thấy một vật thể lớn màu đen, hình dáng giống như ngư lôi, được chở trên xe kéo rơ-mooc, lập tức thu hút sự chú ý. Hiện hệ thống này chưa được công bố tên chính thức hay mô tả công khai, khiến giới quân sự phân tích suy đoán nhiều về thiết kế và tính năng của nó.
Hiện tại, các thông tin về nguồn động lực, tầm hoạt động và mục đích sử dụng của hệ thống này vẫn còn là ẩn số. Một số nguồn tin cho rằng thiết bị này có thể liên quan đến công nghệ năng lượng hạt nhân, cho phép nó tuần tra dưới nước trong thời gian dài và thực hiện nhiệm vụ tấn công. Tuy nhiên, giới học giả Trung Quốc nhấn mạnh rằng thiết kế này có “khác biệt đáng kể” so với “Poseidon” của Nga, song chi tiết cụ thể vẫn chưa được họ công bố.
Các nhà quan sát lưu ý, khái niệm của loại XLUUV này rất giống với “Poseidon” – vũ khí chiến lược của Nga, một loại “ngư lôi hạt nhân tự hành không người lái” có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, di chuyển đường dài dưới nước. “Poseidon” còn được gọi là “2M39/Status-6”, lần đầu được công bố năm 2019, nằm trong loạt “siêu vũ khí” mới của Nga do Tổng thống Nga Vladimir Putin giới thiệu trong bài diễn văn trên truyền hình.
Tờ báo South China Morning Post (SCMP) trước đó từng đưa tin, Bắc Kinh đang theo đuổi những năng lực tương tự, dẫn lời nguồn tin Trung Quốc cho biết nước này đang phát triển “hệ thống lặn hạt nhân”. Theo mô tả, phương tiện này có thể sử dụng lò phản ứng hạt nhân dùng một lần, cho phép nó di chuyển với vận tốc hơn 30 hải lý/giờ (khoảng 56 km/h), trong thời gian lặn 200 giờ liên tục. Khi năng lượng hạt nhân cạn, lò phản ứng sẽ tách rời và chìm xuống đáy biển, sau đó phương tiện chuyển sang dùng pin điện để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tấn công thông thường.
Dù hình ảnh về hai vật thể mẫu xuất hiện trong buổi tổng duyệt đã chứng minh thực sự tồn tại loại UUV cỡ lớn này, nhưng các yếu tố then chốt như hệ thống động lực, tính năng, tầm hoạt động và nhiệm vụ cụ thể vẫn chưa rõ ràng. Cũng chưa có thông tin chắc chắn rằng nó được thiết kế để mang đầu đạn thường hay hạt nhân.
Việc nó có ngoại hình rất giống với ngư lôi hạt nhân tự hành không người lái “Poseidon” của Nga đã tạo nên cuộc tranh luận sôi nổi trong giới nghiên cứu phân tích quân sự. “Poseidon” vốn được định vị là loại vũ khí răn đe chiến lược của Nga, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, di chuyển hàng ngàn km dưới nước để tấn công các thành phố ven biển hoặc cụm tác chiến tàu sân bay của đối phương. Ngược lại, phía Trung Quốc vẫn giữ kín mục đích của XLUUV này, chưa rõ liệu Trung Quốc có định sao chép cùng loại nhiệm vụ hay phát triển một dạng vũ khí dưới nước khác.
Theo SCMP, nhà khoa học hạt nhân Quách Kiện (Guo Jian) thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử Trung Quốc từng viết trên “Tạp chí Phương tiện lặn không người lái”, nhấn mạnh rằng hệ thống mà Trung Quốc đang nghiên cứu có “sự khác biệt lớn” với Poseidon của Nga, song ông không tiết lộ thêm chi tiết thiết kế.
So sánh giữa Poseidon và XLUUV bí ẩn của Trung Quốc
Dưới đây là bản so sánh chuyên sâu giữa “ngư lôi hạt nhân tự hành” Poseidon (2M39/Status-6) của Nga và UUV cỡ siêu lớn (XLUUV) đang được Trung Quốc bí mật phát triển và vừa lộ diện trong buổi tổng duyệt diễu binh tuần trước:
Mục tiêu – khái niệm tác chiến:
Nga – Poseidon: Vũ khí răn đe hạt nhân kiểu “đòn đánh thành phố ven biển/đòn phản đòn chiến lược”: một ngư lôi tự hành cỡ cực lớn, chạy bằng lò phản ứng hạt nhân, mang đầu đạn hạt nhân công suất rất lớn nhằm hủy diệt cảng đô thị hoặc căn cứ hải quân ven bờ; có thể kiêm nhiệm vai trò “diệt Hạm đội/diệt tàu sân bay” nhưng trọng tâm là răn đe chiến lược đường biển.
Trung Quốc – XLUUV bí ẩn: Khả năng cao là nền tảng UUV cỡ siêu lớn đa nhiệm, thiên về trinh sát/đánh chặn hạ tầng dưới biển/đòn phủ đầu phi hạt nhân, và có thể mở đường cho biến thể tấn công về sau; hiện chưa có bằng chứng công khai về cấu hình hạt nhân.
Động lực – kích thước – tính năng (ước tính công khai):
Động lực: Poseidon (Nga): Hạt nhân; XLUUV Trung Quốc: Chưa rõ.
Kích thước: Poseidon (Nga): Dài ~20–24 m; đường kính ~1,6–2,0 m; khối lượng tới ~100 tấn (ước tính mở). XLUUV Trung Quốc: Cỡ “siêu lớn”, (dài gần bằng/đầy một rơ-moóc chở xe tăng trong ảnh duyệt binh; chưa có thông số chính thức.
Tốc độ/độ sâu: Poseidon (Nga): Rất cao theo tuyên bố (70–100 kn); độ sâu hoạt động tới ~1.000 m (tài liệu mở). XLUUV Trung Quốc: Chưa công bố; có thể ưu tiên tàng hình/độ bền đường trường hơn là tốc độ cực hạn.
Tầm hoạt động: Poseidon (Nga): Thực tế không giới hạn về tầm nhờ lò hạt nhân; cấu hình hành trình xuyên đại dương. XLUUV Trung Quốc: Chưa rõ; nếu dùng pin/tuabin thường; tầm xa nhưng hạn chế hơn Poseidon.
Đầu đạn – tải trọng:
Poseidon (Nga): Mang đầu đạn hạt nhân cỡ lớn (ước đoán từ vài Mt, có nguồn mở từng nêu tới hàng chục Mt trong giai đoạn tin rò rỉ ban đầu; đánh giá gần đây thiên về mức ~2 Mt hoặc lớn hơn). Chức năng chính là gây sát thương diện rộng/ô nhiễm phóng xạ lâu dài đối với mục tiêu ven bờ.
XLUUV Trung Quốc: Chưa có bằng chứng công khai về cấu hình đầu đạn hạt nhân. Khả năng mang cảm biến, mìn thông minh, ngư lôi thường, hoặc đầu nổ quy ước/đơn khối cỡ lớn để tấn công hạ tầng dưới biển (cáp, cảng, đường ống) hay mục tiêu hải quân.
Nền tảng phóng – tích hợp lực lượng:
Poseidon (Nga): Được thiết kế phóng từ các tàu ngầm chuyên dụng K-329 “Belgorod” (Project 09852) đã biên chế năm 2022; lớp “Khabarovsk” (Project 09851) đang hoàn thiện; mỗi tàu mang tới 6 quả Poseidon.
XLUUV Trung Quốc: Hiện mới thấy trên xe chở trong diễn tập duyệt binh ở Bắc Kinh; chưa rõ nền tảng phóng (tàu mẹ, bờ, hay tàu ngầm). Việc xuất hiện 2 mẫu (AJX002 và một mẫu phủ bạt) gợi ý một dòng XLUUV với các vai trò khác nhau.
Tình trạng phát triển – mức độ “thực chiến”:
Poseidon: Nga đã sản xuất lô đầu tiên theo báo chí nhà nước và hạ thủy tàu mang; tuy vậy, cộng đồng học thuật đánh giá hệ thống còn nhiều ẩn số về khả năng tác chiến thực sự và ý nghĩa răn đe chủ yếu mang tính tâm lý/chính trị. Hạ tầng cho các tàu mang ở Viễn Đông được hoàn thiện dần từ 2023–2024.
XLUUV Trung Quốc: Mới lần đầu lộ diện quy mô lớn (ảnh diễn tâp duyệt binh, 8/2025). Chưa có xác nhận thử nghiệm trên biển hay biên chế. Nhiều chi tiết vẫn ở mức “khoe công nghệ/hình hài” hơn là tuyên bố năng lực.
Ý nghĩa chiến lược – học thuyết:
Nga: Poseidon là đòn răn đe bất đối xứng nhằm vượt qua/bao quát các lớp phòng thủ tên lửa đạn đạo, bổ sung “nhánh răn đe thứ tư” (bên cạnh ICBM, SLBM, máy bay ném bom). Tác động chính trị – tâm lý lớn, nhưng giới chuyên gia tranh luận liệu nó có thay đổi cân bằng hạt nhân hay chủ yếu là “vũ khí đe dọa”.
Trung Quốc: XLUUV bí ẩn rất có thể là bước nhảy thế hệ cho “đội UUV chiến lược” của PLASSF/PLAN: trinh sát tầm xa, chiến tranh đáy biển, chiếm lĩnh “không gian thông tin dưới nước”,… Nếu sau này xuất hiện biến thể mang đầu đạn lớn, nó sẽ mở trục răn đe mới tương tự cách Nga đang theo đuổi. Hiện chưa có bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã đi xa đến mức “Poseidon phiên bản Trung Quốc”.
Tóm lại, Poseidon của Nga là vũ khí hạt nhân chiến lược đã có tàu mang, còn XLUUV bí ẩn Trung Quốc vẫn chưa rõ về động lực/đầu đạn và chưa có bằng chứng biên chế; hiện nghiêng về nền tảng đa nhiệm/biểu dương công nghệ hơn là răn đe hạt nhân.
"Quái thú" DF-100 của Trung Quốc: Tên lửa hành trình đe dọa Guam và Hawaii với tốc độ Mach 4+
Các kỹ sư Trung Quốc lắp tên lửa đẩy phụ giúp tăng vọt tỷ lệ sống còn của UAV trên chiến trường
