Trong một buổi họp mặt cựu sinh viên, một bạn học vừa được thăng chức kỹ sư cấp cao của công ty ATM hàng đầu Trung Quốc tỏ ra không vui, uống cạn hết chén rượu này đến chén rượu khác.
Anh cho biết, hai năm trở lại đây, hơn một nửa số nhân viên của công ty đã nghỉ việc, tuy đã được thăng chức nhưng lương của anh thậm chí còn thấp hơn trước "Máy ATM không bán được, công ty làm ăn thua lỗ nhiều năm liên tiếp."
- Đã bao lâu rồi bạn không sử dụng máy ATM?
- Nói chung tôi không rút tiền mặt trừ khi cần gửi phong bao lì xì cho trẻ con trong dịp lễ.
- Đừng nói về ATM, tôi thậm chí đã không đến ngân hàng trong một năm, bây giờ tôi sử dụng điện thoại thông minh để chuyển tiền trực tiếp qua ứng dụng.
Một nhân viên ngân hàng cho biết do lượng giao dịch sụt giảm đáng kể nên số lượng máy ATM tại chi nhánh của anh đã giảm từ 6 xuống còn 2 máy. Theo một nguồn tin từ công ty vận chuyển tiền giấy, tần suất thêm tiền giấy vào các cây ATM ngân hàng đã giảm từ một tuần xuống một tháng.
Số lượng máy ATM đang giảm với tốc độ có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Theo số liệu do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc công bố, tính đến cuối năm 2020, tổng số máy ATM trên toàn quốc là 1,0139 triệu máy, giảm 83,900 máy so với cuối năm 2019.
Đồng thời, các điểm giao dịch ngoại tuyến của ngân hàng đã giảm mạnh. Chỉ tính riêng trong năm 2020, hơn 2.000 điểm giao dịch ngân hàng đã ngừng hoạt động.
Bị ảnh hưởng trực tiếp nhất cũng là các nhà sản xuất thiết bị liên quan đến ATM. Một nhân viên công ty sản xuất ATM cho biết: "Trước đây, nhiều nhà sản xuất ATM xếp hàng dài để quảng bá sản phẩm của họ trong các cuộc triển lãm, nhưng hiện nay càng ngày càng ít".
Trong khi các công ty lớn bị thua lỗ liên tiếp, không ít công ty nhỏ trực tiếp cắt đứt hoạt động kinh doanh ATM, và thậm chí tệ hơn, họ chỉ có thể tuyên bố phá sản.
Lịch sử huy hoàng của ATM
 |
Đã có một thời, máy ATM là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Máy ATM có thể được nhìn thấy ở những khu phố thương mại sầm uất, những cộng đồng lâu đời hẻo lánh, cung điện Buckingham, nơi dành cho Nữ hoàng Anh, hay thậm chí là trạm nghiên cứu khoa học Nam Cực.
"Phát minh hữu ích duy nhất trong ngành ngân hàng là máy ATM," Paul Volcker, cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, đã đưa ra nhận xét trước công chúng vào năm 2010, điều này chứng tỏ tầm quan trọng của máy ATM.
Năm 1967, chiếc máy ATM đầu tiên trên thế giới được đưa vào sử dụng. Trong vòng hai năm, Thụy Điển, Đức, Thụy Sĩ, Canada, Mỹ, Nhật Bản và các quốc gia khác đã bắt đầu cài đặt và sử dụng ATM. Loại bỏ những rắc rối của việc xếp hàng và hoạt động 24 giờ một ngày, ATM đã thay đổi toàn bộ thế giới tài chính.
Trong những năm 1990, tỷ lệ sở hữu máy ATM trên toàn cầu đã tăng nhanh chóng, tăng gấp đôi chỉ trong vòng 5 năm. Đến năm 2005, số lượng máy ATM trên thế giới đã đạt 1,54 triệu máy và chúng đã được sử dụng ở hơn 180 quốc gia và khu vực khác nhau.
Vào giữa những năm 1980, ATM đã được đưa vào Trung Quốc và là biểu tượng của công nghệ cao tiên tiến. Một nhân viên bảo trì phát hiện ra rằng vào năm 2002, một suất thịt lợn chỉ có giá 4 NDT, thuê một phòng đơn giá 100 NDT, nhưng phí duy trì tối thiểu cho một máy ATM là 7.500 NDT.
Kể từ năm 2004, nhu cầu sử dụng ATM của ngân hàng ngày càng bùng nổ. Vào cuối năm 2005, số lượng máy ATM ở Trung Quốc là 95.000 máy, đến năm 2015, con số này đã tăng lên 866.700. Trung Quốc trở thành thị trường tiêu thụ máy ATM lớn nhất thế giới.
Vào thời điểm đó, Internet di động chưa phát triển, và các ngân hàng muốn thiết lập kết nối với người dùng, chủ yếu dựa vào các quầy giao dịch ngoại tuyến và ATM. Để tăng thêm kênh thu hút khách hàng, ngân hàng đẩy mạnh việc lắp đặt quy mô lớn các quầy giao dịch và các máy ATM.
Sự tăng trưởng nhanh chóng và bền vững của thị trường đã thu hút một số lượng lớn các công ty tranh giành thị phần béo bở. Một trong những công ty cuối cùng tham gia thị trường ATM - Xindatong, đã đạt được lợi nhuận ròng 51,7 triệu NDT vào năm 2013, tốc độ tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước là 763,63%.
Mike Lee, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp ATM Toàn cầu, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với giới truyền thông vào cuối năm 2015 rằng đây mới chỉ là sự khởi đầu. Vào thời điểm này, ngành công nghiệp vẫn đang chìm đắm trong sự thịnh vượng, hầu hết mọi người không nhận ra rằng xu hướng của thời đại đang âm thầm thay đổi.
Những con sóng lớn của thời đại
Ngay từ năm 2007, nhà phát minh ATM - John Barron đã nói trong một cuộc phỏng vấn: "Tôi dự đoán rằng trong vòng 3-5 năm tới, kỷ nguyên mà con người nói lời tạm biệt với tiền mặt sẽ đến".
Chỉ trong vài năm, thanh toán di động đang âm thầm thay đổi lối sống của mọi người. Không ai ngờ đến bộ mặt của thời đại tương lai sẽ thay đổi chóng mặt như vậy.
Năm 2011, Ngân hàng Trung ương đã cấp giấy phép thanh toán cho bên thứ ba và 27 công ty bao gồm UnionPay, Alipay và Tenpay đã trở thành lô tổ chức thanh toán được cấp phép đầu tiên ở Trung Quốc.
Mùa hè năm 2012, phần mềm gọi taxi xuất hiện và trở thành ứng dụng đầu tiên trong lĩnh vực thanh toán bằng mã quét QR. Sau đó, khi điện thoại thông minh trở nên phổ biến ở Trung Quốc, thanh toán di động trở nên thông dụng hơn. Dữ liệu cho thấy tính đến năm 2013, thanh toán bằng mã QR của Alipay đã được triển khai ở 460.000 người bán trên trang web mua hàng, du lịch hàng không, game và các ngành khác.
Thời điểm ngày lễ mua sắm cuối năm 2014 là đợt thanh toán bằng mã QR quy mô lớn sớm nhất. 20.000 cửa hàng offline trên cả nước đã tham gia hoạt động "Giảm giá 50% khi thanh toán bằng Alipay". Chỉ đến 3h30 chiều, đã có hơn 4 triệu lượt thanh toán Alipay. Người dân tỏ ra rất hào hứng với một phương thức thanh toán hoàn toàn xa lạ.
 |
| Chuyển tiền hồng bao trên ứng dụng Wechat. |
Năm 2015, lì xì hồng bao của WeChat đã đổ bộ vào dịp Tết và đến năm 2016, Alipay mở rộng thanh toán di động đến tất cả các vùng của Trung Quốc với tốc độ nhanh chóng. Riêng trong năm 2015, các ngân hàng Trung Quốc đã xử lý 13,837 tỉ giao dịch thanh toán di động với số tiền 108,22 nghìn tỉ NDT, tăng lần lượt là 205,86% và 379,06% so với cùng kỳ năm trước.
Đồng thời, tỷ lệ đóng cửa của hoạt động kinh doanh ngân hàng cũng tăng mạnh, tính chung vượt 90%, thậm chí vượt 95%. Người dân tích cực sử dụng thanh toán qua điện thoại, thanh toán trực tuyến,... kinh doanh quầy giao dịch ngân hàng không còn là sự lựa chọn duy nhất. Các giao dịch tiền mặt giảm đáng kể và hầu hết mọi người không còn dựa vào các chi nhánh ngân hàng truyền thống và máy ATM.
Nhu cầu trong nước sụt giảm khiến doanh số ATM rơi vào tình thế khó xử. Cách đây 20 năm, một máy ATM nhập khẩu có giá 500.000 NDT, nhưng hiện nay máy ATM sản xuất trong nước chỉ dưới 50.000 NDT vẫn ít người quan tâm. Giá thiết bị liên tục giảm, chi phí bảo trì và bảo vệ gần như bị cắt giảm một nửa, lợi nhuận doanh nghiệp ngày càng mỏng.
Trong cơn tuyệt vọng, một số công ty phải dựa vào kinh doanh cổ phiếu để kiếm sống.
Theo báo cáo tài chính của Tập đoàn Kingteller, lợi nhuận ròng năm 2018 giảm 788%, lỗ 94,82 triệu NDT; lợi nhuận ròng năm 2019 chuyển sang dương, chủ yếu dựa vào khoản lãi 95,83 triệu NDT từ đầu tư chứng khoán. Nếm trái ngọt của việc đầu tư chứng khoán, vào năm 2020, Kingteller thông báo rằng họ dự định sử dụng phần lớn số tiền để đầu tư chứng khoán.
Công ty sản xuất ATM khác - Xindatong lựa chọn từ bỏ ngành ATM và chuyển sang lĩnh vực sản xuất điện quang điện và giáo dục.
Chạy vì tương lai
Dù kinh doanh thất bát nhưng vẫn có những người không bỏ cuộc. Bắt đầu từ năm 2017, nhà cung cấp dịch vụ ngân hàng tài chính hàng đầu thế giới và nhà cung cấp ATM số 1 tại Trung Quốc - GRG Banking đã nâng cấp định vị chiến lược và nhanh chóng xây dựng chuỗi công nghiệp "thiết bị thông minh + dữ liệu lớn" bao gồm "Ngân hàng tự động", "Ngân hàng 5G", "Di chuyển bằng QR", "Kiểm tra bảo mật thông minh" và các hệ thống sản phẩm sáng tạo khác.
Ngay từ năm 2012, Zhao Youyong, chủ tịch của GRG Banking, cho biết, "ATM là một thị trường chuyên nghiệp được phân khúc cao và GRG Banking chắc chắn sẽ gặp phải những nút thắt rộng trong tương lai."
Trên thực tế, chính với sự kiên trì và không ngừng đổi mới, GRG Banking đã có thể vượt qua 22 năm thăng trầm, từ một công ty với 1.400 máy móc đổ nát bên bờ vực phá sản, để phát triển thành nhà sản xuất máy ATM lớn nhất Trung Quốc.
Ngành công nghiệp ATM đang suy giảm, con đường chông gai, khó khăn nhưng khủng hoảng và cơ hội cùng tồn tại, điều quan trọng nhất là giải quyết nó như thế nào.
Đối với các công ty ATM lâu năm, sau nhiều năm xây dựng và mở rộng thị trường, họ đã tích lũy được lợi thế hiện tại. Một loạt tổ chức tài chính ngân hàng đã hình thành nhóm khách hàng trung thành, đặt nền móng cho việc chuyển đổi kinh doanh trong thời đại mới.
Tương lai của ngành nằm ở cơ sở khách hàng
Trong những năm gần đây, các ngân hàng Trung Quốc đã khởi xướng việc nâng cấp hình thức kinh doanh thông minh, định hình lại nhận thức, tầm nhìn và trải nghiệm tương tác, đồng thời ứng dụng chuyển đổi số, dịch vụ thông minh, tiếp thị tương tác và các loại sản phẩm khác đang có nhu cầu ngày càng tăng.
Ngoài sự chuyển đổi thông minh của các điểm giao dịch ngân hàng, việc khởi động chương trình thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số quốc gia của Trung Quốc cũng đã mang lại những cơ hội mới. Hiện tại, bốn ngân hàng lớn (Công nghiệp, Nông nghiệp, Trung Quốc và Xây dựng) đã hoàn thành thử nghiệm nội bộ ví cá nhân DCEP (Digital Currency Electronic Payment, DC/EP). Khi phạm vi của chương trình thí điểm tiếp tục được mở rộng và số lượng thí điểm tăng lên, ứng dụng của đồng nhân dân tệ kỹ thuật số sẽ được tăng cường.
Đối với các ngành công nghiệp truyền thống như ATM, đổi mới có thể gây tàn lụi hoặc là tia sáng của sự sống mới. Trong thời đại phát triển và thay đổi nhanh chóng như hiện nay, nắm bắt cơ hội là điều tối quan trọng.
Những gì doanh nghiệp có thể làm là làm quen, nhận biết và chấp nhận. Đúng như những gì cựu phát thanh viên nổi tiếng của CCTV - Trương Quân Lăng đã nói khi chuyển nghề: "Khi thời thế bỏ rơi bạn, nó thậm chí sẽ không nói lời tạm biệt". Thời thế thay đối, các giá trị đã được định hình lại, các ngành công nghiệp bị lật đổ, và những câu chuyện tương tự đã được lặp lại trong vô số lĩnh vực.
Trong quá khứ, các công ty coi nhau là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của mình, nhưng cuối cùng họ phát hiện ra rằng những thay đổi của thời đại chính là sức mạnh không thể cưỡng lại mà mọi người cần phải đối mặt.
"Bạn có thể đánh bại tất cả các đối thủ của mình, nhưng để thua thời đại. Điều này không có gì đáng xấu hổ. Khi bánh xe lịch sử quay ngày càng nhanh, những người trong đó chỉ có thể chờ bị nghiền nát tại chỗ, hoặc nhảy lên và xem nó lăn đến đâu".
Theo Zhihu
