Italy, quốc gia từng nhiều lần chao đảo trước khủng hoảng tài chính, đang chứng kiến “kho báu” của mình tăng giá trị chóng mặt khi ngân hàng trung ương nước này sở hữu một trong những kho vàng lớn nhất thế giới, hưởng lợi trực tiếp từ mức giá vàng kỷ lục hiện nay.
Kho vàng của nước này là kết quả của nhiều thập kỷ kiên trì tích lũy và bảo vệ – đặc biệt sau khi dự trữ quốc gia bị phát xít Đức cướp phá trong Thế chiến II. Dù trải qua vô số khủng hoảng nợ và áp lực tài chính, chính quyền Rome vẫn kiên quyết không bán vàng, xem đây là “tài sản thiêng liêng” của quốc gia.
Hiện tại, Ngân hàng Trung ương Italy (Banca d’Italia) đang nắm giữ 2.452 tấn vàng, trị giá khoảng 300 tỷ USD theo giá hiện nay – tương đương khoảng 13% GDP quốc gia năm 2024, theo ước tính của Reuters. Con số này giúp Italy đứng thứ 3 thế giới về lượng vàng dự trữ, chỉ sau Mỹ và Đức.
Dấu ấn lịch sử: Từ cướp bóc thời chiến đến chính sách thời bình
Tình yêu của người Italy với vàng đã có từ hàng thiên niên kỷ – từ thời người Etruscan biết chế tác hạt vàng, đến thời Julius Caesar đưa đồng vàng aureus trở thành nền tảng tiền tệ của Đế chế La Mã. Đến thời Trung cổ, đồng fiorino của Florence có tầm ảnh hưởng trên khắp châu Âu chẳng khác gì đồng USD ngày nay.
Chính sách vàng hiện đại của Italy chịu ảnh hưởng sâu sắc từ kinh nghiệm trong Thế chiến II, khi quân Đức Quốc xã – với sự tiếp tay của chế độ phát xít Italy – đã chiếm 120 tấn vàng của nước này. Đến cuối chiến tranh, dự trữ chỉ còn lại khoảng 20 tấn.
Trong giai đoạn “phép màu kinh tế” hậu chiến, khi nền kinh tế Italy bùng nổ xuất khẩu và thu hút dòng USD, Ngân hàng Trung ương đã chuyển đổi một phần ngoại tệ thành vàng. Đến năm 1960, dự trữ của Italy đã tăng lên 1.400 tấn, trong đó có 3/4 số vàng bị cướp được thu hồi năm 1958.
Biểu tượng bất khả xâm phạm
Khủng hoảng dầu mỏ thập niên 1970 khiến thế giới rơi vào bất ổn, và ở Italy, điều đó đồng nghĩa với bất ổn chính trị, đình công và thay đổi chính phủ liên tục.
“Sự bất ổn tiền tệ cực độ khiến các ngân hàng trung ương phương Tây đổ xô mua vàng – biểu tượng tối thượng của sự vững chắc tài chính”, giáo sư Stefano Caselli, Trường Quản lý SDA Bocconi (Milan), nói với Reuters.
Để lấp đầy lỗ hổng ngân sách do dòng vốn tháo chạy, chính quyền Rome từng dùng 41.300 thỏi vàng làm tài sản thế chấp cho khoản vay 2 tỷ USD từ Bundesbank Đức năm 1976.
Tuy nhiên, khác với Anh hay Tây Ban Nha, Italy chưa bao giờ bán vàng để đối phó khủng hoảng tài chính, kể cả trong khủng hoảng nợ năm 2008.
“Vàng giống như bộ đồ bạc của gia đình, như chiếc đồng hồ quý của ông nội – nó là lựa chọn cuối cùng khi đất nước mất niềm tin quốc tế”, cựu Phó Thống đốc Ngân hàng Italy Salvatore Rossi viết trong cuốn Oro (2018).
Quyết định cho kỷ nguyên mới
Trong bối cảnh trật tự tài chính toàn cầu đang được định hình lại, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới lại tiếp tục tích trữ vàng, thứ được xem như “tấm lá chắn cuối cùng”.
“Quyết định lịch sử của Ngân hàng Italy giờ đây lại trở nên thời sự hơn bao giờ hết”, ông Caselli nhận định.
Theo dữ liệu, Ngân hàng Italy hiện cất giữ khoảng 871.713 đồng vàng (tương đương 4,1 tấn) trong hầm được gọi là “nhà thờ nhỏ” (sacristy) – nơi lưu giữ vật phẩm thiêng liêng trong nhà thờ.
Tính đến cuối năm ngoái, vàng chiếm gần 75% tổng dự trữ chính thức của Italy, cao hơn nhiều so với mức 66,5% trung bình của khu vực Eurozone, theo Hội đồng Vàng Thế giới.
Khoảng 1.100 tấn được lưu trữ ngay dưới trụ sở Palazzo Koch của Ngân hàng Italy tại Rome, chỉ cách Đấu trường La Mã vài phút đi bộ; một phần tương tự nằm tại Mỹ, còn lại được cất giữ ở Anh và Thụy Sĩ.
Italy cũng là một trong những nhà xuất khẩu trang sức vàng hàng đầu thế giới, với các trung tâm chế tác nổi tiếng tại Alessandria, Arezzo và Vicenza, cùng các thương hiệu xa xỉ Bulgari, Buccellati và Damiani lừng danh toàn cầu.
Tài sản “nóng” nhất thế giới
Dù có nhiều lời kêu gọi bán vàng để giảm nợ công hơn 3.000 tỷ euro (3,49 nghìn tỷ USD) – tương đương 137,4% GDP năm tới, kế hoạch này chưa từng được chấp thuận.
“Ngay cả khi bán một nửa lượng vàng, Italy cũng không thể giải quyết được vấn đề nợ”, chuyên gia Giacomo Chiorino của ngân hàng Banca Patrimoni Sella & C nói.
Một số ý kiến khác cho rằng việc bán vàng có thể giúp tài trợ cho các dịch vụ công thiết yếu, thay vì “để vàng nằm im trong hầm”. Tuy nhiên, Ngân hàng Italy không bình luận và chưa có dấu hiệu muốn bán ra.
Trong khi đó, ông Caselli nhấn mạnh: “Giữa một thế giới đang tái định hình, giá vàng đạt mức chưa từng có, và tài sản số như stablecoin hay tiền mã hóa đang nổi lên – vàng mới chính là tài sản nóng nhất. Các ngân hàng trung ương hoàn toàn đúng khi giữ chặt nó”.
Giá vàng thế giới tiếp tục phá đỉnh, bạc lên mức cao lịch sử
“Đừng đeo gì khác ngoài vàng”: Bí quyết truyền đời của phụ nữ Nam Á, giữa lúc giá vàng lập đỉnh
Giá vàng thế giới vượt mốc 4.000 USD: Nhà đầu tư đổ xô tìm nơi trú ẩn giữa khủng hoảng
Theo Reuters
