Vào ngày 4/5 theo giờ địa phương, ông Anton Gerashchenko, cố vấn của Bộ trưởng Nội vụ Ukraine, đã tweet trên tài khoản Twitter của ông rằng một nhân viên làm việc tại nhà máy thép Azovstal đã phản bội đất nước Ukraine và thông báo cho người Nga về một tuyến đường ngầm bí mật dẫn tới nhà máy. Glashenko cho rằng đó là lý do khiến Nga bất ngờ tấn công trở lại vào ngày 3/5.
Trước đó cùng ngày 4/5, Denis Prokopenko, chỉ huy Tiểu đoàn Azov cố thủ Nhà máy thép Azovstal đã đăng tải một đoạn video trên kênh Telegram cho biết, quân đội Nga đã mở cuộc tấn công vào nhà máy thép Azovstal trong ngày thứ hai liên tiếp; quân Nga hiện đã xông vào khu vực bên trong nhà máy, đã xảy ra một "trận chiến khốc liệt và đẫm máu" tại hiện trường. Ông nói, “dù tình hình rất khó khăn nhưng những người bảo vệ nhà máy thép sẽ tiếp tục chấp hành mệnh lệnh và bám giữ tuyến phòng thủ”.
Sau đó, ông David Arakhamia, Chủ tịch nhóm nghị sĩ của Đảng Công bộc Nhân dân Ukraine đang cầm quyền, đã xác nhận tin này với Đài Châu Âu Tự do (Радіо Свобода) và cho biết “đến tối ngày 4/5, chính quyền Ukraine vẫn còn kết nối liên lạc được với những người bảo vệ Mariupol”.
Bài viết của ông Anton Gerashchenko cáo buộc có kẻ phản bội chỉ lối đi ngầm bí mật vào Nhà máy thép Azovstal. |
Vào đêm 4/5, Bộ Quốc phòng Nga cũng đã ra thông báo khẩn cấp cho biết các nhà lãnh đạo Nga, xuất phát từ các nguyên tắc nhân đạo, đã quyết định mở hành lang nhân đạo từ 8 giờ sáng đến 18 giờ tối vào các ngày 5, 6 và 7/5 để các thường dân, bao gồm công nhân nhà máy, phụ nữ, trẻ em rời khỏi Nhà máy thép Azovstal.
Được biết, đây là lần đầu tiên Nhà máy thép Azovstal bị quân đội Nga đột phá và tiến vào bên trong kể từ khi “chiến dịch quân sự đặc biệt” được Nga phát động nhằm vào Ukraine hôm 24/2.
Với việc cuộc tấn công của quân Nga được tiếp tục trở lại hôm 3/5, Nhà máy thép Azovstal, "pháo đài cuối cùng" của Mariupol, cuối cùng cũng xuất hiện dấu hiệu sụp đổ. Ngày 4/5 theo giờ địa phương, ông David Alahamia, Chủ tịch nhóm nghị sĩ Đảng Công bộc Nhân dân Ukraine cho biết, quân đội Nga đã mở cuộc tấn công vào Nhà máy thép Azovstal trong ngày thứ hai liên tiếp, và quân đội Nga hiện đã tiến vào được bên trong nhà máy.
Vào tối ngày 4/5, viên chỉ huy của "Tiểu đoàn Azov" đã công bố một đoạn video cho biết dù quân đội Nga đã tiến vào nhà máy thép nhưng quân phòng thủ Ukraine vẫn bám giữ phòng tuyến. Đồng thời, phía Ukraine lặp lại thủ đoạn cũ, Phó Thủ tướng Ukraine Veresyuk tuyên bố có hàng trăm thường dân ở dưới lòng đất của nhà máy thép, với ý định làm trì hoãn cuộc tấn công của quân Nga.
Đài CNN đưa tin về vụ tấn công của Quân đội Nga vào Nhà máy thép Azovstal. |
Quân đội Nga cũng trả lời, nói từ ngày 5 đến ngày 7/5, từ 8 giờ sáng đến 6 giờ chiều, quân Nga sẽ mở hành lang nhân đạo trong ba ngày, trong thời gian mở hành lang, các lực lượng vũ trang Nga sẽ ngừng tấn công và rút lui tới khoảng cách an toàn để đảm bảo việc sơ tán an toàn cho các thường dân trong nhà máy thép.
Trên thực tế, kể từ ngày 3/5, quân Nga đã tiến hành cuộc tấn công ác liệt vào Nhà máy thép Azovstal, đồng thời lần đầu tiên huy động xe tăng và bộ binh tiến công. Trước đó, quân Nga đã giành quyền kiểm soát hầu hết khu vực thành phố Mariupol ngoại trừ Nhà máy thép Azovstal, nơi có khoảng 2.000 người có vũ trang cố thủ cùng một số dân thường. Theo logic mà nói, việc nhà máy thép có thể bị chiếm giữ nhanh chóng hay không, cũng không đóng vai trò then chốt trong cục diện trên chiến trường, nhưng điểm khác biệt là trong nhà máy thép này có khả năng chứa cái gọi là “những con cá lớn” có thể quyết định tình hình của chiến cuộc.
Theo truyền thông Nga Rambler.ru, ngày 3/5, một Trung tướng người Canada là Trevor Cadieu đã bị quân đội Nga bắt giữ khi đang chạy trốn khỏi nhà máy thép Azovstal. Viên tướng Canada này là sĩ quan phụ trách Phòng thí nghiệm sinh học số 1 ở Ukraine, nơi còn có 18 người khác chuyên nghiên cứu về loại virus chết người. Tuy nhiên, thông tin đã được các phương tiện truyền thông Nga đưa tin này cho đến nay vẫn chưa được các quan chức Nga xác nhận nên thông tin này hiện chưa được công nhận rộng rãi.
Ảnh vệ tinh chụp Nhà máy thép Azovstal đang bị oanh kích. |
Nhưng tin tức nói có “cá lớn” trong nhà máy thép đã lan truyền từ lâu, và chính giới truyền thông Mỹ đã đưa tin đầu tiên. Có tin nói rằng Trevor Cadieu, Tư lệnh Lục quân Quân đội Canada, có thể đã lặng lẽ đến Ukraine, có người cho rằng ông ta đang ẩn náu trong nhà máy thép Azovstal, nhưng Canada đã nhanh chóng phủ nhận và nói ông này đã xuất ngũ trước đó.
Vào ngày 3/5 theo giờ địa phương, ông Khodakovsky tiểu đoàn trưởng của "Tiểu đoàn phương Đông" Nga cho biết trước đó quân Nga đã đình chỉ cuộc tấn công vào nhà máy thép Azovstal, nếu viên tướng Canada thực sự ở trong nhà máy thép thì ông ta có thể chỉ rời đi vào thời điểm đó. Vì quân đội Nga đã mở hành lang nhân đạo nên sẽ sàng lọc danh tính những người đi qua hành lang, muốn giả danh để thoát ra là điều không thể, Quân đội Ukraine chỉ có thể nghĩ cách khác.
Liên quan đến vụ bắt giữ tướng Canada Cadieu, ông Khodorkovsky cho biết, trước đó, một số người đã không thành công khi định trốn khỏi Nhà máy thép Azovstal. Một nỗ lực gần đây của 25 người để chạy trốn qua hành lang nhân đạo đã thất bại và họ sẽ được gửi đi để nhận dạng.
Còn theo ông Astafiev, phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Nga, khi quân đội Nga áp dụng chế độ im lặng trước đây, thực sự đã có những phần tử vũ trang cố gắng nhân nước đục thả câu. Vào thời điểm đó, một số nhân viên vũ trang của tiểu đoàn Azov và quân đội Ukraine đã chui lên mặt đất và chiếm giữ các tòa nhà trong nhà máy thép, ý đồ tiến hành phản công quân Nga, nhưng quân đội Nga và lực lượng vũ trang Donetsk đã sử dụng máy bay và pháo binh để oanh kích các tòa nhà, đập tan cuộc phản kích, làm thất bại âm mưu của phía Ukraine.
Ngoài Trung tướng Canada Trevor Cadieu liệu còn những con "cá lớn" khác. |
Có người cho rằng, cuộc phản kích này nhằm yểm hộ cho viên tướng Canada đột vây. Bộ Quốc phòng Nga xác nhận vụ đột vây này, nhưng không đưa ra tuyên bố nào về việc bắt giữ tướng Trevor Cadieu. Tình hình hiện tại vẫn còn bị bao phủ trong màn sương mù. Trước đây, lệnh ngừng tấn công của ông Putin đã khiến nhiều người đồn đoán, nay quân đội Nga lại tiếp tục tấn công, chuyện về những “con cá lớn” trong nhà máy thép lại trở thành đề tài bàn luận.
Tuy nhiên, thời gian trôi qua, tàn quân của tiểu đoàn Azov dưới nhà máy thép đang dần tan rã niềm tin. Rốt cục liệu có hay không “cá lớn”? Ai là “cá lớn” đây? Chắc rằng không còn bao lâu nữa sẽ có câu trả lời.
Một số cư dân mạng cho rằng, tất cả những lời tuyên truyền bên ngoài đều là tin đồn và những bí mật của “cá lớn” lớn hơn mọi lời hùng biện. Phải chăng Ukraine đang nắm giữ những bí mật lớn có thể khiến phương Tây mất mặt nên họ mới mạnh miệng yêu cầu phương Tây hỗ trợ như vậy?
Xét về tốc độ “cắt cầu” của Canada qua vụ Trevor Cadieu, rất có thể con cá lớn chính là ông tướng Canada này. Tuy nhiên, chắc chắn đó không chỉ là chuyện của một người, nhiều khả năng là có tới mấy chục sĩ quan cố vấn của NATO. Nếu là như vậy, phiền phức sẽ lớn, bởi vì có nhiều người như thế, không dễ dàng phủi tay vứt bỏ họ chuyện này khá là khó xử!
Hiện giờ người Nga chỉ cười không nói gì, NATO tuy tỏ ra rất bình tĩnh nhưng từ lâu đã như kiến bò quanh chảo, họ đã nhờ đến Giáo hoàng cùng Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Guterres nói chuyện với Nga thì chắc chắn không phải chuyện thường! Tất nhiên, đây cũng là con bài mặc cả có trọng lượng nhất trong các cuộc đàm phán giữa Nga với Mỹ và phương Tây. Nga sẽ có thể thu được những lợi ích to lớn từ nó, chẳng hạn như buộc Mỹ và phương Tây phải hạ cấp viện trợ quân sự cho Ukraine và nới lỏng các lệnh trừng phạt. Có lẽ nó cũng có thể buộc “đạo diễn” gây áp lực để “diễn viên” nhanh chóng chấp nhận thỏa thuận với Nga. Còn việc tiết lộ điều gì đó gây sốc và khiến người phương Tây mất mặt, tất cả đều nằm trong tính toán của Nga.