Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Ukraine phải từ bỏ hy vọng giành lại bán đảo Crimea đã bị sáp nhập, cũng như tham vọng gia nhập NATO, trong bối cảnh ông chuẩn bị tiếp đón Tổng thống Volodymyr Zelensky cùng các lãnh đạo châu Âu tại Washington trong hôm 18/8 để thúc ép Kiev chấp nhận một thỏa thuận hòa bình với Nga.
Sau khi trải thảm đỏ đón Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska hôm thứ Sáu tuần trước, ông Trump đang gia tăng sức ép buộc Ukraine chấp nhận một thỏa thuận nhằm kết thúc cuộc chiến đẫm máu nhất châu Âu trong 80 năm.
Theo Nhà Trắng, ông Trump sẽ gặp ông Zelensky trước, sau đó gặp các lãnh đạo Anh, Đức, Pháp, Italy, Phần Lan, Liên minh châu Âu (EU) và NATO. Các lãnh đạo châu Âu bay sang Washington nhằm thể hiện tình đoàn kết với Ukraine, đồng thời kêu gọi đảm bảo an ninh vững chắc trong bất kỳ thỏa thuận hậu chiến nào.
Đội ngũ của ông Trump nhấn mạnh rằng cả hai bên đều phải nhượng bộ. Tuy nhiên, ông Trump lại đặt gánh nặng lên vai ông Zelensky trong việc kết thúc cuộc xung đột bắt đầu bùng phát từ tháng 2/2022. Cùng với phát ngôn về NATO và Crimea, ông Trump ám chỉ sẽ gây áp lực mạnh mẽ lên ông Zelensky trong cuộc gặp sắp diễn ra.
“Ông Zelensky có thể kết thúc cuộc chiến với Nga gần như ngay lập tức, nếu ông ấy muốn, hoặc tiếp tục chiến đấu”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social. “Hãy nhớ lại nó bắt đầu như thế nào. Không thể lấy lại Crimea mà ông Obama để mất (12 năm trước, không một viên đạn nào được bắn!), và KHÔNG được gia nhập NATO”.
Ukraine và các đồng minh từ lâu đã lo sợ ông Trump có thể thúc đẩy một thỏa thuận nghiêng về phía Moscow. Tuy vậy, họ phần nào được khích lệ bởi những tín hiệu gần đây, trong đó có việc ông Trump tỏ ra sẵn sàng đưa ra đảm bảo an ninh cho Ukraine sau khi chiến tranh kết thúc.
Tuy nhiên, ông Zelensky hầu như đã bác bỏ bản phác thảo đề xuất của ông Putin tại hội nghị Alaska, trong đó yêu cầu Ukraine từ bỏ phần còn lại của vùng Donetsk – hiện Kiev vẫn kiểm soát khoảng một phần tư. Ông Zelensky cũng đang tìm kiếm một lệnh ngừng bắn ngay lập tức để mở đường cho các cuộc đàm phán sâu hơn. Trước đây, ông Trump từng ủng hộ kịch bản này nhưng đã đổi ý sau hội nghị với ông Putin, nghiêng về phương án mà Nga mong muốn: tiếp tục đàm phán thẳng một thỏa thuận hòa bình.
Nhà Trắng cho biết, ông Trump sẽ gặp ông Zelensky lúc 1:15 chiều (00h15 ngày 19/8 giờ VN) trong Phòng Bầu Dục, sau đó gặp tất cả lãnh đạo châu Âu trong Phòng Đông lúc 3 giờ chiều (02:00 ngày 19/8 giờ VN).
Ông Zelensky, nhằm tránh tái diễn bầu không khí căng thẳng từng xảy ra trong cuộc gặp tại Phòng Bầu Dục hồi tháng 2, đã bày tỏ sự biết ơn với ông Trump vì lời mời ngay sau khi đến Washington tối Chủ nhật.
“Chúng ta đều mong muốn chấm dứt cuộc chiến này một cách nhanh chóng và bền vững”, ông Zelensky viết trên Telegram. “Nga phải chấm dứt cuộc chiến – cuộc chiến mà họ đã khởi động. Và tôi hy vọng sức mạnh chung của chúng ta với Mỹ và các bạn bè châu Âu sẽ buộc Nga phải hướng tới hòa bình thực sự”.
Trên chiến trường, quân Nga vẫn đang chậm rãi tiến lên, tận dụng ưu thế về nhân lực và hỏa lực. Putin khẳng định sẵn sàng tiếp tục chiến đấu cho tới khi đạt mục tiêu quân sự.
Đề xuất hòa bình của Nga
Bản phác thảo đề xuất của ông Putin gần như không thể được ông Zelensky chấp nhận. Lực lượng Ukraine đã đào hào và xây dựng phòng tuyến kiên cố ở vùng Donetsk, nơi các thị trấn và ngọn đồi đóng vai trò phòng thủ then chốt nhằm ngăn chặn bước tiến của Nga.
Lo ngại bị gạt ra ngoài tiến trình sau hội nghị Alaska mà họ không được mời, các lãnh đạo châu Âu đã họp trực tuyến với ông Zelensky hôm Chủ nhật tuần trước để thống nhất chiến lược chung trước khi tới gặp ông Trump.
“Điều quan trọng là châu Âu phải có mặt: Ông Trump tôn trọng họ, ông ấy cư xử khác hẳn khi có họ”, ông Oleksandr Merezhko, một nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền của ông Zelensky, nói với Reuters.
“Ngày quyết định tại Nhà Trắng”, tờ Daily Mail (Anh) viết, trong khi Daily Mirror chạy tít “Châu Âu vùng lên” trên trang nhất. Nhật báo Die Welt (Đức) gọi đây là “khoảnh khắc sự thật” đối với Tổng thống Mỹ.
“Có lẽ không quá lời khi nói rằng cả thế giới đang dõi theo Washington”, Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul phát biểu trong cuộc họp báo.
Quan hệ Kiev – Washington, vốn từng rất khăng khít, đã trở nên nhiều sóng gió kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1 năm nay.
Tuy nhiên, nhu cầu cấp thiết về vũ khí và chia sẻ tình báo từ Mỹ – trong đó có những loại không thể thay thế – đã buộc ông Zelensky và các đồng minh phải tiếp tục hợp tác với ông Trump.
Hồi kết của xung đột Ukraine: Hai viễn cảnh được phương Tây dự đoán
Ông Trump tung loạt đòn chỉ trích "thông tin giả", đối thủ chính trị và ông Zelensky
