Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 25/8 tuyên bố Châu Âu cần giữ vai trò dẫn dắt trong việc cung cấp “những bảo đảm an ninh đáng kể” cho Ukraine, còn Washington sẽ chỉ đóng vai trò hỗ trợ, chứ không phải lực lượng chính.
“Châu Âu sẽ trao cho họ những bảo đảm an ninh lớn – và họ nên làm vậy, bởi vì họ ở ngay bên cạnh”, ông Trump nói với báo giới tại Phòng Bầu dục. Ông nhấn mạnh Mỹ sẽ vẫn tham gia “từ góc độ hậu thuẫn”.
Đây không phải lần đầu tiên ông Trump làm rõ vai trò của Washington trong việc giải quyết xung đột Ukraine. Tuần trước, khi tiếp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, ông Trump được hỏi liệu các bảo đảm an ninh cho Kiev có bao gồm việc triển khai binh sĩ Mỹ hay không. Ông trả lời rằng sẽ có nhiều hỗ trợ từ các quốc gia khác, nhưng châu Âu mới là “tuyến phòng thủ đầu tiên”, bởi họ ở ngay sát khu vực.
Trong cuộc phỏng vấn với Fox & Friends hôm thứ Ba tuần trước, ông Trump cũng nhấn mạnh rằng về phía Washington, cả hai kịch bản Ukraine giành lại Crimea và gia nhập NATO đều là “không thể”. Ông tiết lộ Kiev từng đề nghị NATO giúp giành lại bán đảo này và mong muốn gia nhập khối, nhưng cả hai điều kiện đó đều là “điều cấm kỵ”, từ thời Liên Xô cho đến hiện tại với Nga. Theo ông, Moscow luôn coi việc có “kẻ thù” ngay sát biên giới là không thể chấp nhận.
Trong khi đó, cuối tuần trước, ông Zelensky cho biết “trong vài ngày tới” sẽ có thêm chi tiết về gói bảo đảm an ninh dành cho Ukraine. Ông tiết lộ nhóm của Ukraine, Mỹ và các đối tác châu Âu đang cùng nhau xây dựng “kiến trúc” cho cơ chế này. Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng khẳng định “những bảo đảm an ninh vững chắc sẽ là thiết yếu” và cho rằng Washington, dù với vai trò hạn chế, vẫn sẽ tham gia tiến trình.
Kiev và các đồng minh Tây Âu kêu gọi thiết lập những “bảo đảm tương tự Điều 5” của NATO, tức là buộc các quốc gia cùng phản ứng tập thể nếu Ukraine bị tấn công. Ông Zelensky còn đề xuất phân định rõ quốc gia nào chịu trách nhiệm hỗ trợ trên bộ, quốc phòng trên không và an ninh hàng hải, đồng thời cam kết tài trợ cho quân đội Ukraine.
Trong chuyến thăm Kiev hôm thứ Sáu tuần trước, ông Rutte kêu gọi tăng cường năng lực quân sự của Ukraine và đặt ra các cam kết ràng buộc từ cả châu Âu và Mỹ. Một số quốc gia còn nêu ý tưởng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình, trong khi Canada chưa loại trừ khả năng gửi binh sĩ. Washington khẳng định sẽ không đưa lực lượng mặt đất, nhưng vẫn để ngỏ phương án hỗ trợ trên không.
Về phía Nga, sau cuộc gặp với ông Trump đầu tháng này, Tổng thống Vladimir Putin thừa nhận an ninh của Ukraine cần được bảo đảm, song cảnh báo chống lại các giải pháp loại bỏ Moscow khỏi bàn đàm phán. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cũng khẳng định mọi bảo đảm phải “dựa trên đồng thuận” và lên án những đề xuất có yếu tố can thiệp quân sự nước ngoài là “hoàn toàn không thể chấp nhận được”.
Ông Zelensky tuyên bố Ukraine là “nền tảng đoàn kết phương Tây”
NATO chi thêm 50 tỷ USD viện trợ quân sự cho Ukraine, bất chấp nỗ lực hòa bình Mỹ - Nga
