Tờ Đa Chiều ngày 6/9 cho hay Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 5/9 đã đưa ra những phát biểu khiếm nhã đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama, sau đó Mỹ hủy bỏ cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner cho biết: “Ngôn từ rất quan trọng. Chúng tôi hy vọng có một bầu không khí hài hòa và sẵn sàn duy trì hợp tác”.
Ứng cử viên Tổng thống Đảng Dân chủ Mỹ, bà Hillary Clinton cũng cho biết ông Barack Obama hủy bỏ cuộc gặp với ông Rodrigo Duterte là đúng đắn. "Khi Tổng thống Philippines làm nhục Tổng thống của chúng ta thì không thể gặp gỡ, đây là cách rất thích hợp và cũng là kín tiếng" – bà nói.
Bà Hillary còn cho biết: "Mỹ và Philippines tồn tại nhiều loại quan hệ. Quan hệ của chúng ta cần có sự tôn trọng là điều rất quan trọng".
Sau khi Mỹ hủy bỏ hội đàm chính thức cấp cao hai nước, ngày 6/9, ông Rodrigo Duterte đã bày tỏ "xin lỗi" về phát ngôn trước đó. Nhà Trắng sau đó cho biết, ông Barack Obama có thể sẽ tổ chức hội đàm phi chính thức với ông Rodrigo Duterte.
Hãng tin Reuters bình luận, trong thời điểm Mỹ lôi kéo các nước khu vực Đông Nam Á đối phó Trung Quốc, tính cách hay thay đổi của ông Rodrigo Duterte làm cho quan hệ giữa Mỹ và đồng minh thân cận nhất ở Đông Nam Á này trở nên phức tạp.
Tuy nhiên, vụ va chạm nhỏ lần này sẽ không gây ảnh hưởng quá lớn đến quan hệ hai nước. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton B. Carter cho hay Mỹ và Philippines có quan hệ quốc phòng "vững chắc, lâu dài".
Ông Ashton B. Carter còn cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cũng hiểu rất rõ tình hình hợp tác của Mỹ và Philippines.
Quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho biết quan hệ giữa Chính phủ Mỹ và Philippines vẫn rất vững chắc. "Chúng tôi tin chắc có quan hệ vững chắc với họ. Chúng tôi sẽ không coi nhẹ sự hợp tác như vậy. Có thể ông Rodrigo Duterte còn tìm cách để làm tốt vai trò Tổng thống".
Nhà nghiên cứu Amy Searight từ Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế Mỹ cho rằng Trung Quốc có thể cảm thấy vui mừng vì va chạm giữa Mỹ-Philippines. "Thời gian sẽ chứng minh, ông Rodrigo Duterte có nhượng bộ hay không, ông ấy cần xem xét lại ngôn từ sử dụng khi tiếp xúc với nhà lãnh đạo Mỹ".
Evan Medeiros, cựu Cố vấn cao cấp châu Á của Tổng thống Mỹ Barack Obama xem sự việc lần này là "gờ giảm tốc" giữa Trung-Mỹ, chứ không phải là vật cản trên đường. "Điều này là đáng tiếc, nhưng điều này sẽ không làm cho quan hệ Mỹ-Philippines lệch khỏi quỹ đạo".
