Pháo điện từ trường vi sóng là thiết bị phát xung viba, có khả năng vô hiệu hóa các thiết bị điện tử trong vũ khí, phương tiện của đối phương trên một bán kính nhất định.
Khái niệm pháo điện từ trường chiến đấu
Thế hệ pháo phát xung viba có thể được lắp đặt trên các phương tiện chiến đấu mặt đất, trên không và trên biển. Các chuyên gia cho rằng, nếu Nga kiểm soát được phát xung bức xạ điện từ, quân đội Nga sẽ có một loại vũ khí phi sát thương có uy lực rất lớn.
Cố vấn phó tổng giám đốc tập đoàn "Công nghệ Radio Electronic" (KRET) Vladimir Mikheev cho rằng, Nga đang chế tạo và hoàn thiện pháo xung điện điện từ, hoạt động rất hiệu quả trên thao trường thử nghiệm của quân đội.
Loại vũ khí này sử dụng năng lượng xung điện từ định hướng tấn số siêu cao UHF, có khả năng hủy hoại các trang thiết bị điện tử đối phương hoặc khiến hệ thống điện tử bị vô hiệu hóa trong một thời gian nhất định. Theo lý thuyết, khả năng này cho phép Nga hình thành một lớp phòng thủ mới không thể vượt qua, ngăn chặn không quân, tên lửa hành trình và các phương tiện chiến đấu hiện đại.
Bộ phận trung tâm của vũ khí điện từ là trạm nguồn phát xung nén nổ điện từ trường. Trên thực tế chiến trường, chùm xung điện từ tấn công vào khu vực mục tiêu, trở thành nguồn bức xạ nguy hiểm phá hủy chất bán dẫn, bóng bán dẫn, bảng mạch và vi mạch. Dễ bị tổn thương nhất đối với xung điện từ UHF là anten mảng pha quét tia điện tử, bộ phận then chốt trong radar hiện đại của máy bay và chiến hạm hiện đại.
Pháo điện từ thuộc chủng loại vũ khí phi sát thương, được phát triển trên nguyên tắc vật lý mới. Theo tính năng kỹ chiến thuật, pháo điện từ gần hơn với các loại vũ khí tác chiến điện tử và chế áp điện tử. Nhưng pháo điện từ viba không những chỉ nguy hiểm cho trang thiết bị điện tử mà còn có khả năng gây tổn thương cho con người, có thể khiến suy giảm hệ thần kinh, hệ thống miễn dịch, gián đoạn quá trình trao đổi chất, khiến binh sĩ đối phương mất sức chiến đấu, tổn thương và có thể tử vong. Ngoài ra, trong một số điều kiện nhất định, bức xạ điện từ có thể kích nổ nhiều loại đạn mang đầu nổ điện từ của đối phương.
Ưu thế của vũ khí điên từ là giảm tối thiểu độ chính xác của vũ khí và có giá thành hạ. Trong trường hợp sử dụng hợp lý, vũ khí điện từ trường có thể vô hiệu hóa hàng chục phương tiện tấn công của đối phương. Hơn thế nữa, vũ khí điện từ trường không cần thiết phải có các phương tiện che chắn phòng ngự bảo vệ, do vũ khí chủ yếu để vô hiệu hóa các loại vũ khí có độ chính xác cao của đối phương.
Một trong những người đi đầu trong lĩnh vực vũ khí điện từ là viện sĩ viện Hàn lâm khoa học Liên Xô Andrei Sakharov. Trong những năm 1950, ông đã đề xuất khái niệm bom điện từ EMR phi hạt nhân, dựa trên hiệu ứng điện từ phát ra từ một vụ nổ nhiệt hạch. Các nghiên cứu và thực tế phát triển nghiêm túc trong lĩnh vực này bắt đầu ở Liên Xô và các nước phương Tây vào những năm 1960.
 |
|
Bom điện từ trường - nghiên cứu của những năm 1950 thế kỷ 20, ảnh minh họa RT
|
Những phát triển của vũ khí điện từ tạo ra những bước đột phá trong phát triển và hiện đại hóa các trang thiết bị điện tử khác, trong đó có radar và hệ thống các tổ hợp khí tài tác chiến điện tử (EW) và chế áp điện tử. Nhưng các nhà khoa học thế giới thất bại trong việc chế tạo các nguyên mẫu vũ khí điện từ, có khả năng chiến đấu trực tiếp do không thể giải quyết được nguồn cung cấp năng lượng.
“Để pháo điện từ phát xung viba thực hiện một nhiệm vụ chiến đấu, vũ khí cần nguồn nuôi tương tự một nhà máy điện. Điều này khiến vũ khí khó đưa vào ứng dụng thực tế. Chính vì vậy, các nhà khoa học thế giới dù đã mất nửa thế kỷ nỗ lực phát triển một vũ khí sẵn sàng chiến đấu, nhưng không mang lại bất cứ kết quả nào đáng kể”, bình luận viên quân sự Dmitry Kornev - nhà sáng lập và quản trị Cổng thông tin điện tử Quân đội Nga, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với RT.
Cuối những năm 1990, các chuyên gia Nga phát triển một nguyên mẫu nặng 5 tấn vũ khí điện từ Ranhes-E, được thiết kế trên khung gầm xe MAZ-543/7310. Tổ hợp EW này có khả năng phát xung điện từ với tần số centimet, công suất đạt 500 megawatt
Theo những tính năng kỹ chiến thuật được công bố, Ranhes có thể đốt cháy thiết bị điện từ trên khoảng cách từ 8 đến14 km, gây nhiễu nặng bằng sóng điện từ trường các mạch điện tử trên khoảng cách đến 40 km. Để phát hiện mục tiêu, tổ hợp được trang bị radar riêng, có thể liên kết phối hợp data – link chiến thuật với các hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không. Nhưng những lỗi kỹ thuật không thể khắc phục không cho phép đưa Ranhes vào trong biên chế vũ khí trang bị. Những nhược điểm kỹ thuật chủ yếu là:
Thứ nhất, bức xạ siêu tần số phụ thuộc vào địa hình khai thác sử dụng (bức xạ vi ba không đi xuyên qua núi, vách đá, đồi). Thứ hai, phải mất đến 20 phút để "nạp năng lượng" và tiến hành đòn tấn công thứ hai. Thời gian này là quá lớn đối với các trang thiết bị chiến đấu trên chiến trường.
Tuy nhiên, một số mẫu sử dụng bức xạ vi sóng vẫn được tăng cường cho vũ khí trang bị quân đội Nga. Trong những năm gần đây, Lực lượng tên lửa chiến lược (RVSN) nhận được các thiết bị rà phá mìn (MDR) 15M107 “Lista”. Xe rà phá bom mìn có một mô-đun vi sóng và một máy phát xung điện từ băng thông rộng. Thiết bị này có thể kích hoạt mìn hiện đại trên khoảng cách đến 100 m và vô hiệu hóa các loại mìn vệ đường được được điều khiển bằng radio.
 |
|
Máy rà phá bom mìn "Lista" trong cuộc diễn tập của lực lượng tên lửa chiến lược trong vùng Sverdlovsk. Ảnh RT
|
Từ tháng 08.2018, tập đoàn Kalashnikov sản xuất súng điện tử Zala Aero REX-01, trang bị cho các lực lượng bộ binh cho các nhu cầu của Lực lượng Mặt đất, lực lượng đặc biệt và cảnh sát. Một thiết bị giống như khẩu súng trong các phim khoa học viễn tưởng blaster có khả năng gây nhiễu vô hiệu hóa các tín hiệu của tất cả những hệ thống định vị vệ tinh như (GPS, GLONASS, BeiDou, Galileo). Mục đích chính của vũ khí là tiêu diệt các drone chiến đấu kích thước nhỏ.
Tác chiến vũ khí xung điện tử
Hiện nay, tập đoàn KRET đang tích cực phát triển hệ thống Alabuga, trong khuôn khổ hệ thống này, tập đoàn phát triển hàng loạt các tổ hợp vũ khí. Trong giai đoạn năm 2011-2012, các nhà khoa học hoàn thành hàng loạt các nghiên cứu khoa học, dự án được phân loại bảo mật cao nhất. Trên mạng thông tin đại chúng, có rất ít thông tin về Alabuga.
Các chuyên gia trong lĩnh vực vũ khí điện từ cho rằng, hướng quan trọng nhất của dự án là tạo ra đạn phát xung viba có thể "đốt cháy" các thiết bị điện tử trên chiến hạm, máy bay, xe tăng, hệ thống tên lửa phòng không và pháo tự hành. Có nghĩa là tất cả các loại vũ khí điều khiển hiện đại và đưa chiến tranh về thời điểm đầu thế kỷ 20.
Tháng 10.2017, tờ Daily Star Anh cho biết, sản phẩm của KRET “có khả năng vô hiệu hóa tất cả các thiết bị điện tử của kẻ thù trong bán kính vài kilômét và vô hiệu hóa được các quân đoàn. Phương tiện mang của đầu đạn điện tử, theo trang báo này, có thể là máy bay không người lái. Sức mạnh sóng xung kích của đạn xung điện từ dự án Alabuga tương đương với vụ nổ của một vũ khí hạt nhân, tạo ra bức xạ điện từ siêu mạnh.
Trong cuộc phỏng vấn với RT, ông Mikheev cho biết, các loại súng phát xung viba của Nga có thể, với các cấp độ cường độ khác nhau, chế áp các thiết bị điện tử của đối phương, từ gây nhiễu đến “hủy diệt hoàn toàn điện tử”.
Mikheev trong cuộc phỏng vấn với RIA Novosti tháng 09.2017 cho biết: “Hiện nay, chúng tôi chỉ có thể nói rằng tất cả những phát triển chuyển sang lĩnh vực thiết kế thực tế các vũ khí điện từ: đạn, bom, tên lửa, mang trong vũ khí một máy phát xung điện từ.
Chế tạo và hoàn thiện vũ khí điện từ
Theo nhà sáng lập cổng thông tin điện tử quân đội Nga Dmitry Kornev, vũ khí điện từ là một hướng thử nghiệm trong sự phát triển của tư tưởng quân sự mới. Nhưng những thử nghiệm thao trường mà ông Mikheev thông báo cho thấy, có thể các chuyên gia điện tử của KRET đã thực hiện một bước đột phá trong những công nghệ then chốt của vũ khí điện từ.
Ngày 01.03 2018 ông Mikheyev thông báo mơ hồ rằng, các nhà khoa học Nga đã thành công trong việc tạo ra một số nguyên mẫu vũ khí điện từ, có thể sẽ sớm được đưa vào biên chế trong quân đội Nga. Những thông tin hiện tại cho phép các chuyên gia Nga kết luận rằng, KRET chế tạo thành công pháo điện từ sử dụng các đầu đạn đặc biệt, có thể vô hiệu hóa các thiết bị điện tử trong bán kính 1-2 km, ông Kornev cho biết.
 |
|
Vũ khí điện từ trường - ảnh mô phỏng của RT
|
Nhà bình luận quân sự hàng đầu của Nga cho rằng, các chuyên gia KRET đã phát triển một nguồn nuôi cấp điện nhỏ gọn cho vũ khí điện từ. Theo Kornev, bước phát triển mới của vũ khí điện từ có thể do các nhà khoa học hạt nhân Nga đã cho ra đời một lò phản ứng nguyên tử thu nhỏ, trang bị cho tên lửa hành trình chiến lược mới nhất của Nga với tầm bắn không giới hạn.
“Rõ ràng, các nhà khoa học Nga giải quyết được vấn đề quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ, cản trở sự phát triển của vũ khí điện từ. Tiến bộ này mở ra một khả năng mới, các phương tiện cơ động trên mặt đất, trên biển và trên không có khả năng được trang bị vũ khí viba. Những thành tựu trong vũ khí siêu âm và laser chiến đấu đã đưa Nga trở thành quốc gia hàng đầu trong phát triển vũ khí trên những nguyên tắc vật lý mới", bình luận viên quân sự Kornev kết luận.
