Vào tháng 11/2024, nợ công Mỹ vượt qua mốc 36 nghìn tỷ USD. Chỉ 9 tháng sau, đến ngày 12/8/2025, con số này đã tăng lên 37 nghìn tỷ USD. Khi đó, Ủy ban Kinh tế Hỗn hợp của Quốc hội Mỹ (JEC) dự đoán, nợ công sẽ tăng thêm 1 nghìn tỷ USD trong vòng khoảng 173 ngày nữa.
Nhưng thực tế cho thấy dự báo này “quá lạc quan” — chỉ mới 2 tháng trôi qua, tổng nợ đã tăng đến mốc 38 nghìn tỷ USD.
Vì sao nợ công Mỹ tăng mãi không dừng?
Lịch sử phình to của nợ công Mỹ có mối liên hệ chặt chẽ với các chính sách giảm thuế bắt đầu từ thập niên 1980.
Năm 1981, chính quyền của Tổng thống Ronald Reagan thông qua “Đạo luật Phục hồi kinh tế”, giảm thuế suất cao nhất từ 50% xuống còn 28%. Kết quả là nhiệm kỳ thứ hai của Reagan kết thúc với mức thâm hụt ngân sách lớn nhất lịch sử Mỹ tính đến thời điểm đó.
Năm 2001, chính quyền George Bush lại tiếp tục giảm thuế thu nhập cá nhân và giảm mạnh thuế thừa kế.
Năm 2017, chính quyền Donald Trump thông qua đạo luật giảm thuế, hạ thuế suất thuế doanh nghiệp từ 35% xuống còn 21%. Kết quả: Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nợ công Mỹ tăng từ 19 nghìn tỷ lên gần 30 nghìn tỷ USD.
Các tổ chức nghiên cứu chỉ ra rằng: Giảm thuế quá mức chủ yếu mang lợi cho người giàu, nhưng làm trầm trọng thêm thâm hụt ngân sách quốc gia. Hai đợt giảm thuế lớn thời Bush và Trump khiến nguồn thu ngân sách giảm khoảng 10 nghìn tỷ USD — trực tiếp đẩy nợ công tăng vọt.
Nguồn thu giảm, nhưng khi cầm quyền, cả hai đảng lại tiếp tục chi tiêu thêm để đạt mục tiêu chính trị — và khoảng trống ngân sách chỉ còn cách vay nợ để bù đắp.
Nợ công cao đã đáng lo, tiền lãi còn đáng sợ hơn
Nhiều người cho rằng chính phủ Mỹ có thể không bao giờ trả hết gốc nợ — chỉ cần trả được lãi đều đặn là đủ.
Nhưng vấn đề ở chỗ: Tiền lãi đã trở thành gánh nặng khổng lồ. Dự tính năm 2025, chi phí trả lãi nợ công của Mỹ sẽ lên tới 1,4 nghìn tỷ USD, tương đương 26,5% tổng thu ngân sách liên bang.
Điều này có nghĩa là: Chính phủ Mỹ phải trả hơn 100 tỷ USD tiền lãi mỗi tháng, tức hơn 2 triệu USD mỗi phút hay 33.333 USD mỗi giây.
Hiện nay, có ba khoản chi “cứng” (không thể cắt giảm) gồm: An sinh xã hội; bảo hiểm y tế và trả lãi nợ công. Ba khoản này đã chiếm 73% tổng chi ngân sách Mỹ.
Số tiền còn lại chi để: Đầu tư hạ tầng; hỗ trợ giáo dục; cho quốc phòng và chi cho nghiên cứu khoa học…gần như hầu hết đều bị siết chặt.
Một chuyên gia nhận xét: “Nước Mỹ đã rơi vào tình trạng tài sản không đủ trả nợ, nhưng vẫn tiếp tục vay để chống đỡ”.
Nếu Mỹ xảy ra vỡ nợ, hệ thống tài chính toàn cầu sẽ chấn động.
Tự tạo thêm khủng hoảng?
Đối với Mỹ, trả lãi đúng hạn là ranh giới giữ uy tín nợ. Nhưng thay vì kiềm chế nợ, chính phủ Mỹ lại liên tục thực hiện đi các “nước cờ rủi ro” như: Tăng thuế quan quy mô lớn; gây áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang (FED), đe doạ sa thải Chủ tịch FED Powell; để chính phủ liên bang rơi vào tình trạng “đóng cửa”.
Tất cả những hành động này khiến niềm tin thị trường suy giảm, chi phí nợ tăng nhanh hơn nữa.
Dù tăng thuế quan giúp tăng thu ngân sách, nhưng mức tăng này quá nhỏ so với tốc độ tăng nợ công — chỉ như giọt nước trước thùng lửa.
Theo CBS News, việc chính phủ liên bang đóng cửa bắt đầu từ ngày 1/10, làm chậm hoạt động kinh tế và trì hoãn các quyết định tài khóa, sẽ làm tăng thêm nợ quốc gia, trong khi việc tạm dừng và khởi động lại các chương trình liên bang cũng sẽ làm tăng chi phí.
Maya McGuinness, chủ tịch Ủy ban Ngân sách Liên bang có trách nhiệm, đã lên án sự thất bại của chính phủ trong một tuyên bố: "Thực tế là chúng ta đang trở nên vô cảm trước những thất bại của chính mình, và điều đó thật đau lòng. Chúng ta không thể thông qua ngân sách, chúng ta bỏ lỡ thời hạn, chúng ta phớt lờ kỷ luật tài khóa, chúng ta mặc cả về những chi tiết nhỏ nhặt của ngân sách trong khi phớt lờ những động lực quan trọng nhất, không nghe thấy bất cứ điều gì từ các nhà lãnh đạo chính trị của chúng ta về cách tránh thảm họa".
Lời cáo buộc này đã phơi bày chính xác tình trạng khó khăn về tài khóa của Mỹ: sự vô cảm trước những thất bại của chính mình đã trở thành chuẩn mực, khi cả hai đảng liên tục tranh cãi về những chi tiết nhỏ nhặt của ngân sách trong khi lại né tránh giải quyết vấn đề cốt lõi là gia tăng nợ. Các chính trị gia đang liều lĩnh tăng chi tiêu, tiếp tục thúc đẩy cắt giảm thuế và làm trầm trọng thêm vấn đề nợ quốc gia thông qua nhiều động thái chính trị khác nhau… "Quả bom" nợ quốc gia khổng lồ của Mỹ có khả năng sẽ tiếp tục phình to.
Ông Trump và ông Tập hội ngộ tại Hàn Quốc: Cú bắt tay ấm áp giữa căng thẳng toàn cầu
Thượng đỉnh Trump–Tập ở Hàn Quốc: Cơ hội chấm dứt “Chiến tranh Lạnh” thương mại Mỹ - Trung
Ông Trump tuyên bố đột phá thương mại với Hàn Quốc
Theo Sohu
