Dự thảo Nghị định quy định về thu phí sử dụng đường cao tốc vừa được Bộ GTVT hoàn thiện và đang lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân.
Theo dự thảo, 12 đoạn, tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư, dự kiến được thu phí gồm: Lào Cai - Kim Thành, Hà Nội - Thái Nguyên, TP HCM - Trung Lương, Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Mỹ Thuận - Cần Thơ. Những đoạn, tuyến cao tốc này đều do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác.
Dự thảo chia đường cao tốc thành 2 loại và chia đối tượng sử dụng đường cao tốc thành 5 nhóm, tương ứng với đó là mức phí khác nhau cho từng loại, từng nhóm. Nguyên lý chung là phương tiện trọng tải càng lớn và đi vào đường cao tốc càng đạt chuẩn thì mức phí phải trả càng cao và ngược lại.
Cụ thể, đường cao tốc sẽ được chia thành 2 loại. Loại 1 là các tuyến cao tốc được thiết kế, xây dựng theo đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật (áp dụng theo mức 1). Loại 2 là các cao tốc chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn, quy chuẩn, nhưng đã lắp đặt xong trạm thu phí, hạng mục hạ tầng kỹ thuật (áp dụng theo mức 2).
Ngoài ra, dự thảo cũng liệt kê 7 nhóm phương tiện được miễn phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác bao gồm: (1) Xe cứu thương, (2) Xe cứu hỏa, (3) Xe chuyên dùng phục vụ quốc phòng, (4) Xe chuyên dùng phục vụ an ninh, (5) Xe chuyên dùng phục vụ tang lễ, (6) Đoàn xe có xe CSGT dẫn đường, (7) Xe công an, quốc phòng sử dụng vé đường bộ toàn quốc.
Căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội và nhu cầu quản lý đường cao tốc, cơ quan được giao quản lý tài sản sẽ lập đề án khai thác tài sản đối với đường cao tốc được thu phí trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.
Thời điểm thu phí, tuyến đường thu phí, mức thu phí được xác định cụ thể tại đề án khai thác tài sản được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Bộ GTVT cho biết, thu phí sử dụng cao tốc sẽ không xảy ra hiện tượng "phí trùng phí". Cao tốc đem lại lợi ích cho người tham gia giao thông cao hơn so với quốc lộ song hành. Người dân có quyền lựa chọn đi trên quốc lộ hoặc trả tiền sử dụng cao tốc để hưởng chất lượng dịch vụ cao hơn.
Việc thu phí sử dụng đường cao tốc đối với phương tiện lưu thông trên đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác không gây phí trùng phí. Mức thu tiền sử dụng đường cao tốc được xác định với nguyên tắc phù hợp với chất lượng dịch vụ nhưng không vượt quá lợi ích thu được, khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc và khấu trừ các loại thuế, phí đã thu liên quan.
Đồng thời tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước góp phần dành cho an ninh quốc phòng khi cần thiết.