Mỹ trong nhiều tháng qua đã âm thầm giúp Ukraine tiến hành các cuộc tấn công tầm xa vào cơ sở năng lượng của Nga – một chiến dịch được cho là nhằm làm suy yếu nền kinh tế của Nga và buộc Tổng thống Vladimir Putin phải ngồi vào bàn đàm phán, theo Financial Times.
Theo nhiều quan chức Mỹ và Ukraine am hiểu chiến dịch này, thông tin tình báo mà Washington chia sẻ đã cho phép Kiev tấn công các mục tiêu năng lượng trọng yếu của Nga, bao gồm cả các nhà máy lọc dầu ở sâu trong lãnh thổ, cách xa tiền tuyến.
Sự hỗ trợ trước đây chưa từng được tiết lộ này đã gia tăng đáng kể từ giữa mùa hè và đóng vai trò then chốt trong việc giúp Ukraine thực hiện những cuộc tấn công mà chính quyền Joe Biden từng phản đối. Các đòn tập kích của Kiev đã khiến giá năng lượng tại Nga tăng mạnh, buộc Moscow phải cắt giảm xuất khẩu dầu diesel và gia tăng nhập khẩu nhiên liệu.
Việc chia sẻ tình báo này là dấu hiệu mới nhất cho thấy Tổng thống Donald Trump đã tăng cường hỗ trợ Ukraine trong bối cảnh ông ngày càng thất vọng với Nga.
Sự thay đổi này bắt đầu sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào tháng 7, thời điểm mà Tổng thống Mỹ đã hỏi liệu Ukraine có thể tấn công Moscow hay không nếu Washington cung cấp vũ khí tầm xa.
Theo hai nguồn tin nắm được nội dung cuộc gọi, ông Trump đã bày tỏ sự ủng hộ với chiến lược khiến Nga “cảm nhận được nỗi đau” để buộc Điện Kremlin phải đàm phán. Nhà Trắng sau đó cho biết ông Trump “chỉ đặt câu hỏi, chứ không phải khuyến khích giết chóc thêm”.
Thông tin tình báo Mỹ giúp Kiev lập kế hoạch đường bay, độ cao, thời gian và chiến thuật nhiệm vụ, cho phép các máy bay không người lái tấn công một chiều của Ukraine tránh được hệ thống phòng không Nga, theo các quan chức am hiểu vấn đề.
Ba nguồn tin cho biết Washington tham gia chặt chẽ vào mọi giai đoạn lập kế hoạch. Một quan chức Mỹ cho hay Ukraine là bên chọn mục tiêu tấn công tầm xa, sau đó Washington cung cấp thông tin tình báo về các điểm yếu của những cơ sở đó.
Tuy nhiên, một số người khác tham gia hoặc được báo cáo về chiến dịch cho biết Mỹ cũng đã định ra các mục tiêu ưu tiên cho Ukraine. Một trong số họ mô tả lực lượng UAV của Kiev như một “công cụ” để Washington làm suy yếu nền kinh tế Nga và đẩy ông Putin đến thỏa thuận hòa bình.
Washington từ lâu đã chia sẻ tình báo với Kiev để hỗ trợ tấn công các mục tiêu quân sự Nga tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, cũng như cung cấp cảnh báo sớm về các đợt tập kích bằng tên lửa và UAV của Nga. Dưới thời ông Biden, Mỹ từng cho phép sử dụng tên lửa HIMARS và ATACMS trong khu vực biên giới Nga giáp Ukraine, sau khi Triều Tiên gửi quân hỗ trợ Moscow.
Tuy nhiên, Washington chưa bao giờ thừa nhận vai trò trực tiếp trong các vụ tấn công của Ukraine nhằm vào cơ sở năng lượng Nga. Trong nhiều năm, Mỹ vẫn thận trọng với những hành động có thể khiến chiến sự leo thang và kéo Washington vào đối đầu trực tiếp với Moscow.
Sự hỗ trợ ngày càng sâu của chính quyền Trump đánh dấu sự thay đổi rõ rệt so với đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông, khi ông Trump từng tạm dừng viện trợ quân sự và chia sẻ tình báo để gây sức ép buộc Kiev đàm phán với Nga.
Tại cuộc họp báo ở Kiev hôm 8/10, ông Zelensky từ chối bình luận về vai trò của tình báo Mỹ trong các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, nhưng khẳng định Ukraine đang “hợp tác với tình báo Mỹ, chủ yếu để tự vệ”, nhắc đến các hệ thống phòng không Patriot, NASAMS và IRIS-T do phương Tây cung cấp.
Ông nói thêm rằng thành công gần đây của Ukraine trong các đợt tấn công tầm xa phần lớn nhờ vào việc nâng cấp công nghệ UAV và tăng sản xuất nội địa, cho phép Kiev phóng nhiều thiết bị cùng lúc: “Máy bay không người lái, UAV và một số loại tên lửa của chúng tôi ngày càng tốt hơn: đa dụng hơn, sản xuất nhiều hơn”.
Phần lớn các đợt tấn công sâu do Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và Lực lượng Hệ thống Không người lái của quân đội Ukraine tiến hành, song còn có sự tham gia của các đơn vị tình báo và quân sự khác.
Ông Zelensky cho biết các UAV tầm xa Fire Point và Liutyi – đôi khi lên tới 300 chiếc trong một chiến dịch – là lực lượng chủ đạo trong các cuộc tấn công theo bầy đàn. Ngoài ra, Ukraine cũng đã sử dụng các tên lửa nội địa như Neptune và Flamingo để tấn công mục tiêu trong lãnh thổ Nga.
Hôm 11/10, SBU thông báo đơn vị đặc nhiệm Alpha đã dùng UAV tầm xa tấn công thành công nhà máy lọc dầu Bashneft-UNPZ ở Ufa, cách Ukraine khoảng 1.400 km. Đây là một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất Nga, cung cấp nhiên liệu và dầu bôi trơn cho quân đội.
Đây là vụ tấn công thứ ba nhằm vào cơ sở năng lượng tại vùng Bashkortostan trong vòng một tháng.
SBU nói rằng “các cuộc tấn công tầm xa nhằm phá hủy tiềm lực quân sự của đối phương – bao gồm cả khả năng kinh tế”. Cơ quan này khẳng định Kiev sẽ mở rộng quy mô và phạm vi tấn công trên lãnh thổ Nga.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết cuộc chiến này “đáng lẽ không xảy ra dưới thời ông Trump” và rằng ông “đang cố gắng kết thúc nó”. Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia và Lầu Năm Góc từ chối bình luận.
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov đầu tháng này nói rằng “rõ ràng” Mỹ và NATO đang thường xuyên cung cấp tình báo cho Ukraine, bao gồm cả dữ liệu phục vụ tấn công cơ sở năng lượng của Nga.
Ông Trump vẫn chưa quyết định có nên cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine hay không, chỉ nói rằng ông “muốn tìm hiểu kỹ hơn về cách chúng sẽ được sử dụng”.
Ngay sau cuộc điện đàm hồi tháng 7, bốn nguồn tin am hiểu chiến dịch UAV tầm xa cho biết Mỹ đã bắt đầu cung cấp cho Kiev lượng thông tin tình báo chi tiết hơn trước đây, giúp Ukraine lập bản đồ hệ thống phòng không Nga và vạch đường tấn công chính xác hơn.
Tần suất các cuộc tấn công của Ukraine nhằm vào cơ sở dầu khí và đường ống – vốn là huyết mạch tài chính phục vụ chiến tranh của Nga – đã tăng mạnh trong tháng 8 và 9. Thiệt hại buộc Moscow phải giảm xuất khẩu dầu diesel và phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn nhập khẩu.
Theo nhóm nghiên cứu Energy Aspects, ít nhất 16 trong tổng số 38 nhà máy lọc dầu của Nga đã bị tấn công, một số bị đánh nhiều lần, làm gián đoạn hơn 1 triệu thùng dầu/ngày công suất lọc. Các đoạn video trên mạng xã hội Nga, được Financial Times và các nhà phân tích độc lập xác thực, cho thấy nhiều cơ sở dầu khí bốc cháy dữ dội.
Ông Zelensky nói rằng Moscow hiện đang phải nhập khẩu xăng, “đặc biệt từ Belarus và Trung Quốc”, đồng thời hạn chế xuất khẩu. Ông ước tính Nga đã mất tới 20% năng lực sản xuất nhiên liệu do các đòn tấn công của Ukraine.
Patriot tê liệt: Nga nâng cấp tên lửa khiến lá chắn Mỹ ở Ukraine chỉ còn hiệu quả 6%
Ông Putin úp mở về vũ khí hạt nhân “tối thượng” của Nga, khiến giới chuyên gia đồn đoán
Ba nước Baltic lên sẵn kế hoạch sơ tán, tích trữ đề phòng trường hợp Nga "động binh"
Theo Financial Times
