“Phải tăng đầu tư”
Chia sẻ tại Diễn đàn Economic Insights 2025 do Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) tổ chức ngày 7/11, ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên cao cấp trường Chính sách công và Quản lý Fulbright - Đại học Fulbright Việt Nam, đánh giá triển vọng kinh tế vĩ mô Việt Nam 2026 có nhiều điểm sáng, trong đó đáng chú ý nhất vẫn là mục tiêu tăng trưởng trên 10% của chính phủ.
Theo ông Thành, con số 10% này sẽ là rất thách thức và khó khăn nhưng với quyết tâm chính trị rất cao, chính sách vĩ mô sẽ điều hành theo hướng đạt được mục tiêu song song với đó ưu tiên giữ ổn định.
“Để có thể đạt được mục tiêu này, không còn cách nào khác là phải tăng đầu tư, trong đó quan trọng là đầu tư công”, ông Thành nhận định.
Về mức tổng đầu tư so với nền kinh tế, ông Thành nói trước đây là 33% GDP, năm nay tăng thêm 1% lên 34%. Tuy nhiên, để có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 10% theo con số tính toán tổng mức đầu tư cần khoảng 40% GDP của nền kinh tế.
Nói về mô hình đầu tư công “thế hệ mới”, ông Thành cho biết, sự khác biệt trong thời gian tới đó chính việc tham gia đầu tư công của khối tư nhân. Cụ thể, trước đây trước ta thường quan tâm nhiều câu chuyện đối tác công tư, nhưng kết quả chưa thành công nhiều bởi thực tế Việt Nam chưa có năng lực chia sẻ rủi ro. Cuối cùng dẫn đến tranh chấp và phần nhiều rủi ro sẽ dồn về phía tư nhân trong hợp tác công tư.
Nhưng nay có sự thay đổi, xu hướng sắp tới trong phát triển cơ sở hạ tầng, mặc dù tuyên bố chính thức vẫn là đối tác công tư nhưng sẽ ở “thế hệ mới”: Hoặc 100% nhà nước hoặc 100% tư nhân triển khai. Đồng thời, cũng rất linh hoạt, không phải bắt buộc là nhà nước làm. Ví dụ, một dự án này nhà nước có làm không, nếu không làm thì giao thẳng cho tư nhân, tư nhân dẫn dắt.
Đồng quan điểm, ông Sacha Dray – chuyên gia kinh tế của Ngân hàng thế giới WB tại Việt Nam - nói đầu tư công có sự xoay chuyển cuộc chơi với các “đại dự án” trong ngành giao thông và năng lượng. Dẫn số liệu tính toán đa hiệu ứng của đầu tư công, ông Sacha Dray cho biết khoảng 1% đầu tư công có thể tác động 1 - 2% GDP. Các dự án lớn bắt đầu triển khai năm 2025, phần lớn ở giai đoạn bắt đầu và sẽ có tác động trong trung hạn, thường 3-5 năm mới có thể thấy được kết quả rõ rệt, hiện chưa đóng góp được nhiều.
Để đầu tư công đạt được những hiệu quả trong thực thi, chuyên gia kinh tế của Ngân hàng thế giới WB cho rằng chính phủ cần có sự lựa chọn dự án phù hợp với đầu tư công, có dự án dùng vốn của nhà nước, có dự án hợp với nguồn vốn tư nhân để đảm bảo hiệu quả.
Ngành nào hưởng nhiều nhất từ đầu tư công?
Giám đốc nghiên cứu Đại học VinUni Nguyễn Tú Anh nói đầu tư công trong năm 2026 sẽ đóng vai trò dẫn dắt, với các mảng mang tính chất nền tảng như giao thông, công nghệ số, năng lượng, giáo dục, y tế… nếu làm tốt sẽ khiến tất cả nền kinh tế được hưởng lợi. Cùng với đó, sự đổi mới, cải cách của bộ máy nhà nước, tác động của đầu tư công sẽ lớn hơn nhiều so với giai đoạn trước đây.
Ông Tú Anh nhận định ngành xây dựng, giao thông, vật liệu, thép… sẽ được hưởng lợi sớm và nhiều nhất. Kế đến, các nhóm ngành về năng lượng tái tạo, điện LNG, điện hạt nhân. Ngoài ra, không thể không kể đến các nhóm ngành về công nghệ thông tin, số hoá… Tiếp đến là bất động sản vì đầu tư công đi đến đâu hạ tầng bất động sản sẽ theo đến đó, xung quanh các TOD sẽ là đại đô thị hoặc các khu công nghiệp.
Đặc biệt, ngành tài chính cũng sẽ được hưởng lợi rất nhiều bởi nền kinh tế cần một lượng tiền rất lớn và phải được lưu thông rất hiệu quả trong những năm tới. Khi đầu tư công giải ngân nhiều ra thị trường, tiền sẽ quay lại hệ thống ngân hàng, giúp dòng tiền dồi dào và thị trường cũng giảm áp lực thanh khoản.
“Nhu cầu vay vốn tăng lên, vừa có đầu ra, vừa đầu vào thì đây là ngành được hưởng lợi trực tiếp”, ông Tú Anh nhấn mạnh.
Về nguồn vốn cho các dự đầu tư công, ông Phạm Như Ánh, Tổng giám đốc MB nhìn nhận, đầu tư công có vai trò dẫn dắt nền kinh tế. Hiện tổng mức đầu tư mỗi năm chỉ khoảng 34% GDP nên dư địa còn rất là lớn, cần tăng thêm trong bối cảnh chính phủ yêu cầu phát triển rất nhiều dự án trọng điểm để thay đổi diện mạo của Việt Nam trong thời gian tới.
“Trước đây, nghe đến dự án 10.000 tỷ đồng là lớn lắm, sau đó các dự án vài trăm nghìn tỷ. Nay là các dự án đến cả triệu tỷ, đặc biệt về hạ tầng giao thông, năng lượng, số…”, ông Ánh ví dụ.
Với các dự án này, doanh nghiệp cần tham gia theo chuỗi liên quan nhà thầu chính, các doanh nghiệp cung cấp thiết bị, công ty xây lắp, công ty xuất nhập khẩu thiết bị… Tổng giám đốc MB cho biết ngân hàng đang có sản phẩm tài chính có thể nói là tối ưu nhất trên thị trường giúp cho các doanh nghiệp thực hiện các chương trình đầu tư về hạ tầng, các trung tâm dữ liệu, các công ty tham gia hệ sinh thái xung quanh một dự án.
“MB cung cấp sản phẩm tài chính đa tầng cho một chuỗi các chủ đầu tư, nhà thầu, nhà cung cấp... Dự kiến, đầu tháng 12 tới sẽ ra mắt. Sản phẩm của MB giúp phân bổ vốn và các nguồn lực cho cả một hệ thống phục vụ dự án đầu tư công”, ông Ánh cho hay.