Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây tranh cãi khi thúc ép Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhượng lại một phần lãnh thổ cho Nga trong cuộc họp căng thẳng hôm 17/10 vừa qua – một cuộc trao đổi khiến phái đoàn Ukraine thất vọng rõ rệt, theo lời kể của hai người được thông báo về nội dung cuộc họp.
Theo các nguồn tin mới được AFP tiết lộ, ông Trump cũng từ chối cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine và còn bày tỏ ý tưởng trao bảo đảm an ninh cho cả Kiev và Moscow – những bình luận khiến phía Ukraine vừa hoang mang vừa khó hiểu. Hai nguồn này yêu cầu được ẩn danh vì đây là cuộc thảo luận kín.
Sau buổi gặp, ông Trump công khai kêu gọi ngừng bắn dọc theo các chiến tuyến hiện tại, và sau đó ông Zelensky cũng tỏ ra đồng thuận trong phát biểu trước báo chí. Một nguồn tin thứ ba tiết lộ rằng ông Trump đưa ra đề xuất này ngay trong cuộc họp, sau khi ông Zelensky khẳng định ông sẽ không bao giờ tự nguyện nhượng lãnh thổ cho Moscow.
“Cuộc họp kết thúc bằng quyết định của ông Trump về việc ‘đạt một thỏa thuận tại ranh giới hiện có’”, nguồn tin thứ ba nói với AFP.
Ông Trump nhấn mạnh lại quan điểm này trong cuộc trao đổi với phóng viên hôm 19/10 vừa qua.
“Chúng tôi nghĩ điều họ nên làm là dừng lại ở vị trí hiện tại, ở chiến tuyến”, ông nói trên chuyên cơ Không lực Một. “Những phần còn lại rất khó để đàm phán nếu anh nói kiểu như ‘chỗ này của anh, chỗ kia của tôi’”.
Khi được hỏi liệu ông có yêu cầu ông Zelensky nhượng toàn bộ vùng Donbass cho Nga hay không, ông Trump trả lời: “Không. Cứ để nguyên như bây giờ. Giờ nó đã bị chia cắt rồi. Tôi nghĩ khoảng 78% lãnh thổ đã nằm trong tay Nga”.
“Cứ để nguyên như thế. Họ có thể... đàm phán tiếp về sau”, ông nói.
Mặc dù cuộc gặp không phải là thảm họa hoàn toàn đối với Ukraine, song đây rõ ràng là một sự thất vọng lớn với ông Zelensky, người đã hy vọng thuyết phục ông Trump cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk – loại vũ khí có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance cho biết ông Trump vẫn chưa quyết định về việc có cho phép Ukraine sử dụng tên lửa Tomahawk hay không. Văn phòng Tổng thống Ukraine từ chối bình luận, trong khi một số chi tiết của cuộc gặp được Financial Times đăng tải hôm Chủ nhật.
Trong vài tuần gần đây, có dấu hiệu cho thấy ông Trump đang giảm ưu tiên việc thúc ép đạt thỏa thuận hòa bình giữa Kiev và Moscow, thay vào đó tỏ ra ủng hộ mạnh mẽ hơn cho phía Ukraine.
Sau cuộc gặp với ông Zelensky bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng 9, ông Trump từng nói rằng Ukraine có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ đã mất, dù chính Kiev cũng thừa nhận khả năng này là rất xa vời.
Tuy nhiên, cuộc gặp hôm 17/10 vừa qua cho thấy ông Trump có thể đang quay trở lại hướng tiếp cận “đạt thỏa thuận nhanh chóng”, kể cả nếu điều đó bất lợi cho Kiev.
Theo các nguồn tin, các quan chức Mỹ nhiều lần nhắc đến khả năng trao đổi lãnh thổ giữa Ukraine và Nga – một ý tưởng mà ông Trump đã ủng hộ từ đầu năm nay. Trong cuộc họp hôm thứ Sáu vừa qua, ông Trump cho rằng việc đạt được một thỏa thuận nhanh chóng là điều “thiết yếu”.
“Cuộc họp khá tệ”, một nguồn tin nhận xét. “Thông điệp là: ‘Nếu không đạt thỏa thuận, đất nước anh sẽ đóng băng và bị hủy diệt’”.
Một nguồn khác phủ nhận việc ông Trump dùng từ “hủy diệt”, nhưng cả hai đều xác nhận ông đã dùng nhiều lời lẽ mạnh mẽ trong suốt cuộc nói chuyện.
Hai nguồn tin nói thêm rằng ông Trump dường như bị ảnh hưởng bởi cuộc gọi với Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Năm trước đó. Theo tờ The Washington Post, trong cuộc gọi này, ông Putin đề xuất một thỏa thuận hoán đổi lãnh thổ, trong đó Ukraine sẽ nhượng lại Donetsk và Luhansk để đổi lấy một phần nhỏ của Zaporizhzhia và Kherson.
Một trong hai nguồn xác nhận rằng các quan chức Mỹ đã trình bày đúng đề xuất đó với ông Zelensky hôm thứ Sáu.
Phía Ukraine cho rằng phần lãnh thổ Donetsk và Luhansk mà họ đang kiểm soát có giá trị chiến lược cực kỳ quan trọng – và việc từ bỏ khu vực này sẽ khiến phần còn lại của đất nước dễ bị tổn thương trước các đợt tấn công mới của Nga. Nguồn tin cho biết, việc nhượng lại các khu vực Donetsk và Luhansk chẳng khác nào “tự sát”.
Hai nguồn tin cũng cho biết, Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff là người thúc ép mạnh mẽ nhất yêu cầu Ukraine đồng ý với đề xuất của Nga. Ông Witkoff được cho là đã lập luận rằng Donetsk và Luhansk có dân số nói tiếng Nga đông đảo, một quan điểm ông từng nêu công khai trước đó.
Trước cuộc gặp ông Zelensky, ông Trump cho biết ông sẽ sớm gặp ông Putin tại Budapest. Ngay sau đó, một trợ lý Điện Kremlin xác nhận rằng Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov sẽ có cuộc trao đổi với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio trong những ngày tới để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh.
Ông Zelensky nói sẵn sàng đàm phán với Nga "theo mọi định dạng"
Nga hé lộ bí mật bên trong "chiến thần tàng hình" Su-57, khiến cả F-22 và F-35 phải dè chừng
Nga dội “mưa bom” và hơn 5.000 đợt pháo kích vào Ukraine: Vai trò của Su-34 ngày càng lớn
Theo AFP, SCMP
