Một chuỗi các vụ cháy xe điện (EV) tại Trung Quốc đã đẩy vấn đề an toàn pin lên tâm điểm dư luận, kích hoạt cuộc tranh luận rộng hơn về những rủi ro tiềm ẩn.
Tháng trước, người dân Trung Quốc chứng kiến nhiều vụ việc nghiêm trọng, bao gồm vụ ngày 13/10 ở Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên, trong đó một xe điện Xiaomi bốc cháy sau va chạm tốc độ cao, khiến tài xế thiệt mạng.
Ngày 23/10 tại Thượng Hải, một chiếc xe của Li Auto bất ngờ bốc cháy trên đoạn đường gồ ghề, ngọn lửa bao trùm toàn bộ chiếc xe chỉ trong 10 giây. Những người trên xe đã kịp thoát ra.
Một tuần sau tại khu vực Kwun Tong ở Hong Kong, lực lượng chữa cháy phải dập tắt một đám cháy sau khi khói bốc ra từ một chiếc xe BYD đang đỗ trong bãi xe trong nhà.
Xiaomi, Li Auto và BYD đều đã được yêu cầu bình luận.
Những sự cố như vậy – vốn từng xảy ra với hầu hết các hãng xe điện – đã thúc đẩy cuộc tranh luận về độ an toàn của pin được lắp đặt bên trong các phương tiện này. Một số người dùng mạng xã hội cho biết họ đang do dự khi mua xe vì những lo ngại an toàn.
Các nhà sản xuất khác, bao gồm Tesla, Nissan, BMW và Hyundai, trước đây cũng đã phải triệu hồi xe liên quan đến vấn đề an toàn pin.
Thị trường xe điện Trung Quốc đang tăng trưởng nhanh chóng. Theo Hiệp hội Xe chở khách Trung Quốc, tháng trước ghi nhận 1,4 triệu xe điện bán lẻ mới, tăng 17% so với cùng kỳ năm trước và tăng 8% so với tháng trước đó.
Tổng doanh số bán lẻ năm nay đạt 10,3 triệu xe, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, số liệu hải quan cho thấy từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu gần 5,7 triệu xe, tăng 20,9% so với cùng kỳ, và dự kiến đạt 7 triệu xe trong cả năm.
Hầu hết các vụ cháy xe điện bắt nguồn từ hiện tượng gọi là “thoát nhiệt” (thermal runaway) trong pin. Hiện tượng này thường được kích hoạt bởi va chạm vật lý mạnh, nhưng các nguyên nhân khác có thể bao gồm lỗi sản xuất, phơi nắng lâu trong thời tiết nóng hoặc sạc quá mức.
Một đoạn mạch trong pin lithium-ion có thể tạo ra lượng nhiệt lớn. Trong trường hợp va chạm, điều này thường do vỏ pin bị nghiền hoặc xuyên thủng. Nhiệt độ tăng cao sau đó kích hoạt phản ứng bên trong pin, giải phóng các khí dễ cháy như methane hoặc hydrogen.
Cuối cùng, vấn đề lan rộng: nhiệt từ một cell pin cháy lan sang cell tiếp theo, gây hiệu ứng domino. Cả cụm pin có thể bị lửa bao trùm chỉ trong vài giây.
Một cuộc điều tra của Li Auto về vụ cháy tháng trước tại Thượng Hải cho thấy chất làm mát có khả năng chống ăn mòn kém đã bị rò rỉ và kích hoạt quá trình thoát nhiệt. Hãng đã ban hành lệnh triệu hồi khoảng 11.400 xe có nguy cơ gặp lỗi tương tự.
Các vụ cháy xe điện thường khó dập tắt do sự khác biệt cơ bản so với cháy xe chạy xăng. Một số vật liệu cực dương (cathode) của pin lithium phân hủy ở nhiệt độ cao, giải phóng oxy và tạo ra quá trình cháy tự duy trì ngay cả khi không có không khí bên ngoài.
Một vấn đề khác là đám cháy bắt đầu bên trong các cell pin kín, khiến chất chữa cháy khó tiếp cận. Điều này thường khiến việc làm mát liên tục trở thành biện pháp duy nhất để kiểm soát ngọn lửa.
Hệ thống chữa cháy trên xe bằng bột khô hoặc chất aerosol nhìn chung chỉ hiệu quả trong giai đoạn đầu của đám cháy.
Hai loại pin xe điện chính – lithium ternary và LFP (lithium ferro phosphate) – có sự khác biệt quan trọng về độ an toàn. Pin lithium ternary có mật độ năng lượng cao hơn, giúp xe vận hành tốt hơn trong thời tiết lạnh và có tầm hoạt động xa hơn. Tuy nhiên, chúng kém an toàn hơn vì chứa kim loại phản ứng và có thể bốc cháy ở nhiệt độ dưới 200°C, dẫn đến các vụ cháy dữ dội hơn.
Pin LFP an toàn hơn nhiều. Chúng có thể chịu nhiệt độ trên 500°C trước khi hỏng và có khả năng chống cháy cao khi bị hư hại hoặc sạc quá mức. Chúng cũng bền hơn sau nhiều chu kỳ sạc. Nhược điểm chính là mật độ năng lượng thấp hơn, nghĩa là cần pin lớn và nặng hơn để đạt cùng phạm vi di chuyển.
Trung Quốc đã tăng cường quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật cho pin trong thời gian qua. Tiêu chuẩn an toàn hiện tại quy định rằng cụm pin không được bốc cháy hoặc nổ trong ít nhất 5 phút kể từ khi xảy ra hiện tượng thoát nhiệt.
Các quy định mới – được mô tả là nghiêm ngặt nhất ngành – sẽ có hiệu lực từ tháng 7 năm sau và siết chặt yêu cầu hơn nữa. Quy định mới yêu cầu trong suốt 2 giờ thử nghiệm phải không có cháy hoặc nổ. Nó cũng bổ sung bài kiểm tra mới mô phỏng tác động vào gầm xe, ví dụ như khi đi đường gồ ghề.
Trong tương lai, pin thể rắn được coi là giải pháp đầy hứa hẹn vì chúng loại bỏ nguy cơ cháy chất điện phân, khó bị đoản mạch và ổn định hơn ở nhiệt độ cao. Tháng 3 năm nay, Trung Quốc chính thức bắt đầu xây dựng tiêu chuẩn quốc gia cho pin thể rắn xe điện. Trong khi đó, một số loại pin bán thể rắn đã đi vào sản xuất hàng loạt và được lắp đặt trên xe.
Cuộc “đại thanh lọc” của ngành xe điện Trung Quốc: Hàng triệu chủ xe bế tắc vì mất dịch vụ hậu mãi
Xe thuần điện Li MEGA đột nhiên bốc cháy dữ dội, hành khách bò ra khỏi xe
Hãng xe điện khốn đốn vì vụ kiện khi đang ăn nên làm ra
Theo SCMP
