Một phi công F-35 của Không quân Mỹ đã dành tới 50 phút gọi trực tuyến trên không với các kỹ sư của hãng Lockheed Martin để tìm cách khắc phục sự cố trên chiến đấu cơ, trước khi buộc phải nhảy dù thoát thân và chiếc máy bay lao thẳng xuống đất ở Alaska hồi đầu năm nay, theo báo cáo tai nạn vừa được công bố trong tuần này.
Vụ tai nạn xảy ra ngày 28/1 tại Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks. Đoạn video ghi lại khoảnh khắc chiếc F-35 cắm thẳng xuống và phát nổ thành quả cầu lửa. May mắn, phi công kịp thời nhảy dù và chỉ bị thương nhẹ, nhưng chiếc tiêm kích trị giá 200 triệu USD đã bị phá hủy hoàn toàn.
Theo điều tra của Không quân Mỹ, nguyên nhân xuất phát từ băng đóng trong các đường ống thủy lực của càng mũi và càng đáp chính, khiến chúng không thể triển khai đúng cách.
Báo cáo cho biết, sau khi cất cánh, phi công cố gắng thu càng đáp nhưng không hoàn tất được. Khi hạ xuống lại, càng đáp bị kẹt, lệch sang trái. Những nỗ lực sửa chữa đã khiến hệ thống của F-35 “nhầm tưởng” rằng nó đang ở trên mặt đất, và chính điều này đã dẫn tới thảm kịch.
Trong khi máy bay vẫn bay vòng quanh căn cứ, phi công liên lạc khẩn với Lockheed Martin. Có 5 kỹ sư tham gia cuộc gọi trực tuyến, gồm một kỹ sư phần mềm cấp cao, một kỹ sư an toàn bay và ba chuyên gia về hệ thống càng đáp.
Phi công thậm chí đã thử hai lần hạ cánh kiểu “chạm và bay” (touch-and-go) để nắn thẳng càng mũi bị kẹt. Nhưng thay vì thành công, cả hai càng đáp chính trái và phải lại tiếp tục bị đóng băng, không thể hạ xuống đầy đủ cho một cú hạ cánh thực sự.
Tình huống xấu hơn nữa xảy ra khi cảm biến của F-35 báo rằng máy bay đang ở trên mặt đất, buộc hệ thống máy tính chuyển sang chế độ “tự động vận hành mặt đất”. Điều này khiến chiếc chiến đấu cơ trở nên hoàn toàn mất kiểm soát trên không, và phi công buộc phải nhảy dù thoát thân.
Kiểm tra xác máy bay, nhóm điều tra phát hiện 1/3 chất lỏng trong hệ thống thủy lực của càng mũi và càng phải là…nước, trong khi lẽ ra không được có chút nào.
Chỉ 9 ngày sau vụ tai nạn, một chiếc F-35 khác tại cùng căn cứ cũng gặp sự cố tương tự do băng trong hệ thống thủy lực, nhưng may mắn hạ cánh thành công.
Báo cáo còn tiết lộ Lockheed Martin từng đưa ra cảnh báo trong bản tin bảo trì tháng 4/2024 (tức 9 tháng trước vụ tai nạn), cho biết cảm biến F-35 trong thời tiết cực lạnh có thể khiến “phi công khó duy trì quyền kiểm soát máy bay”. Nhiệt độ lúc tai nạn xảy ra là -1 độ F (-18°C).
Nếu nhóm kỹ sư tham gia cuộc gọi khi đó tham chiếu bản tin bảo trì này, họ có thể đã khuyến nghị hạ cánh khẩn cấp hoặc nhảy dù có kiểm soát ngay từ đầu, thay vì tiếp tục thử “chạm và bay” – hành động dẫn tới tình trạng khiến máy bay rơi.
Ban Điều tra Tai nạn của Không quân kết luận: quyết định của tổ bay (bao gồm cả cuộc gọi trực tuyến trên không), sự thiếu giám sát trong chương trình quản lý vật liệu nguy hại (liên quan đến lưu trữ và phân phối chất lỏng thủy lực), cùng việc không tuân thủ đầy đủ quy trình bảo dưỡng thủy lực đã góp phần dẫn tới thảm kịch này.
Rafale Pháp “hạ gục” F-35 Mỹ trong tập trận Trident Atlantic 25: Thực lực hay chiêu PR?
Các nước ủng hộ Ukraine ở châu Âu muốn có "sự đảm bảo an ninh" bằng F-35
