Không quân Mỹ đang có kế hoạch đưa vào sử dụng máy bay không người lái chiến đấu, với vai trò như một robot bay được trang bị trí tuệ nhân tạo (AI). Chương trình đầy tham vọng này được gọi là Skyborg, dự kiến đưa vào bay thử nghiệm từ năm 2023, tạp chí khoa học Popular Mechanics cho biết.
Không quân Mỹ cho biết Skyborg là sự hợp nhất giữa AI và máy bay không người lái phản lực. Điều này cho phép chúng bay cùng máy bay chiến đấu có người lái, đóng vai trò tiên phong trong các nhiệm vụ nguy hiểm.
Bộ não nhân tạo biết bay
Chương trình Skyborg tập hợp nhiều máy bay không người lái được thiết kế cho những nhiệm vụ khác nhau. Chúng được tích hợp thành một mạng lưới, còn gọi là bộ não nhân tạo để kết hợp với máy bay có người lái trong các nhiệm vụ.
Tuy mỗi drone trong chương trình Skyborg có thiết kế, tải trọng và nhiệm vụ khác nhau, nhưng phần cứng phải được thiết kế theo công nghệ module, phần mềm chạy trên nền tảng AI mở, cho phép cập nhật dễ dàng trong tương lai.
Mục tiêu mà Không quân Mỹ hướng tới là phát triển một bộ phần mềm tiên tiến dựa trên nền tảng AI có thể cài đặt trong một chiếc máy bay không người lái với chi phí thấp, vừa nâng cao sức mạnh tác chiến, vừa giảm ngân sách quốc phòng.
Mẫu thử nghiệm XQ-58A của Kratos Defense trong chuyến bay thử nghiệm. Ảnh: USAF.
“Tôi hy vọng đầu tiên chúng ta sẽ không thấy sự xuất hiện đầy kịch tính như những gì bạn có thể tưởng tượng trong các bộ phim, nhưng nó sẽ thay đổi cuộc chơi”, Will Roper, trợ lý Bộ trưởng Không quân, phụ trách công nghệ và hậu cần, nói với Defense News vào tháng 3/2019, khi lần đầu tiên ông công khai chương trình Skyborg.
Có 4 nhà thầu tham gia đấu thầu trong chương trình Skyborg của Không quân Mỹ. Kratos Defense đã giới thiệu mẫu thử nghiệm XQ-58A Valkyrie. Boeing Australia đã giới thiệu mẫu thử nghiệm Loyalty Wingman. Mẫu thử nghiệm này đang được phát triển cho Không quân Hoàng gia Australia, nhưng hoàn toàn có thể tích hợp cho chương trình.
General Atomics và Lockheed Martin, 2 nhà thầu danh tiếng của Mỹ cũng có khả năng tham gia chương trình, dù họ chưa tiết lộ về kế hoạch của mình. Không quân Mỹ đã trao 400 triệu USD cho các nhà thầu để phát triển mẫu thử nghiệm.
Đội hình không chiến hoàn hảo
Các tiêm kích tàng hình như F-22 và F-35 bị giới hạn bởi số lượng vũ khí mang theo trong mỗi nhiệm vụ. Bên cạnh đó, chúng rất đắt đỏ, dẫn đến sự hạn chế sử dụng trong các nhiệm vụ có tính rủi ro cao. Ngoài ra, một phi công dù lão luyện đến mấy cũng dễ bị áp lực khi rơi vào một cuộc không chiến hỗn loạn.
Tương lai một phi công F-35 sẽ điều khiển nhiều drone Skyborg cùng lúc nhờ vào AI. Đồ họa: USAF.
Trong bối cảnh các đối thủ như Nga và Trung Quốc phát triển ngày càng nhiều hệ thống phòng không tiên tiến, đe dọa và thu hẹp dần không gian hoạt động của các chiến đấu cơ Mỹ. Đơn giá trung bình cho mỗi máy bay chiến đấu của Mỹ khoảng 80 triệu USD, cho dù chúng có tàng hình hay không. Do đó, bất kỳ tổn thất nào trong chiến đấu đều rất tốn kém.
Đó là lý do tại sao quy mô chiến trường tương lai có thể quay trở lại với một lực lượng phụ thuộc vào số lượng, thay vì công nghệ được nhồi nhét vào mỗi chiếc máy bay, đó là nơi Skyborg phát huy sức mạnh.
Theo mô tả của Không quân Mỹ, tương lai, các tiêm kích tàng hình F-35 Lightning II và F-15EX sẽ bay trong một nhóm gồm nhiều drone Skyborg. Chúng sẽ đảm nhận vai trò gây nhiễu hệ thống radar, hỏa lực phòng không của đối phương, trinh sát và gửi thông tin về cho máy bay có người lái. Chúng cũng có thể mang tên lửa để tấn công mục tiêu.
Bên cạnh vai trò tai mắt, chúng có thể là vật hy sinh để bảo vệ cho các máy bay có người lái khỏi các tên lửa của đối phương. Mỗi phi công có thể điều khiển nhiều drone Skyborg cùng lúc nhờ vào AI, tạo nên một lớp bảo vệ phía trước cho máy bay.
“Chúng ta có thể chấp nhận rủi ro với một số hệ thống để giữ cho những người khác an toàn hơn”, tiến sĩ Roper nói.
Không quân Mỹ đã đặt mục tiêu rất rõ ràng và từng bước đi cụ thể cho Skyborg. Mục tiêu đầu tiên là tích hợp thành công AI vào Skyborg để chúng có thể thực hiện những nhiệm vụ cụ thể, mà không cần phải đa năng như một máy bay chiến đấu có người lái.
Đây sẽ là một sự phát triển năng lực đáng kể và bước đệm hướng tới các máy bay không người lái có khả năng hoạt động tự chủ trong tương lai.
Lợi thế của AI là khả năng đưa ra quyết định, tính toán các thông số một cách nhanh chóng, chính xác và đáng tin cậy hơn phi công. Ngoài ra, nó không bị tác động bởi ngoại cảnh trong các tình huống chiến đấu căng thẳng.
Chi phí thấp của drone Skyborg là mục tiêu quan trọng mà Không quân Mỹ đang hướng tới. Đơn giá mỗi chiếc drone đang được kỳ vọng ở mức 2 triệu USD. So với tên lửa hành trình tấn công mặt đất Tomahawk dùng 1 lần có giá 1,4 triệu USD, 2 triệu USD cho một máy bay không người lái có thể tái sử dụng là một món hời cho Không quân Mỹ.
Skyborg sẽ cho phép Không quân Mỹ nâng cao sức mạnh chiến đấu, trong khi tiết kiệm chi phí và giảm rủi ro cho phi công và những chiếc máy bay có người lái trị giá hàng chục triệu USD.