Ứng dụng AI trong hoạt động giáo dục
Sáng 22/10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày tờ trình 3 luật liên quan giáo dục gồm: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Về phân cấp, phân quyền, dự thảo chuyển thẩm quyền quy định chi tiết hướng nghiệp và phân luồng từ Chính phủ sang Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo.
Dự thảo Luật cũng đã rà soát, chỉnh lý nhằm làm rõ khái niệm văn bằng, chứng chỉ trong hệ thống giáo dục quốc dân trên cơ sở kế thừa quy định của luật hiện hành. Theo đó văn bằng, chứng chỉ có thể được cấp dưới dạng giấy, điện tử hoặc số, với giá trị pháp lý tương đương nhau.
Đáng chú ý, dự thảo luật đã bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp THCS, thay bằng việc hiệu trưởng xác nhận hoàn thành chương trình học. Quy định này, theo Chính phủ, phù hợp với bối cảnh phổ cập giáo dục đến THCS, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm áp lực thi cử cho học sinh, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế khi nhiều quốc gia phát triển không cấp bằng tốt nghiệp THCS mà chỉ xác nhận hoàn thành chương trình để phân luồng hoặc xét học tiếp.
Ngoài ra, dự thảo cũng làm rõ quy định về chứng chỉ trong hệ thống giáo dục quốc dân, giao Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định cụ thể về quản lý, văn bằng, chứng chỉ.
Theo dự thảo luật, thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp cũng được sửa đổi, chuyển từ giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho Hiệu trưởng; bỏ quy định người đứng đầu cơ quan chuyên môn về giáo dục thuộc UBND cấp huyện cấp bằng tốt nghiệp THCS; giao người đứng đầu cơ sở thực hiện chương trình giáo dục THCS xác nhận học bạ việc hoàn thành chương trình; giảm khối lượng công việc hành chính cho cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục, tăng tính tự chủ cho cơ sở giáo dục.
Để thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, dự thảo luật quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 3-5 tuổi; bổ sung giáo dục THCS là bắt buộc; bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động giáo dục.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục lần này cũng được sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định Nhà nước cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất trong phạm vi toàn quốc. Đồng thời, Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; thực hiện các giải pháp xã hội hóa phù hợp về sách giáo khoa, bảo đảm tính bền vững và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục.
Dự thảo không quy định Hội đồng trường cơ sở giáo dục công lập mà chỉ quy định hội đồng trường của trường dân lập, tư thục. Đây là tổ chức quản trị nhà trường để thực hiện nhiệm vụ điều tiết, hài hòa quan hệ, đảm bảo lợi ích giữa các bên có liên quan, nhu cầu thu lợi nhuận của nhà đầu tư với mục tiêu phát triển giáo dục, tránh thương mại hóa giáo dục.
Một bộ sách giáo khoa sử dụng toàn quốc
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh tán thành sự cần thiết sửa đổi luật, đồng thời đề nghị làm rõ căn cứ pháp lý, chuẩn đầu ra và tiêu chí đánh giá đối với bậc “trung học nghề” – cấp học được thiết kế tương đương THPT nhưng có định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ căn cứ pháp lý, chuẩn đầu ra, tiêu chí đánh giá để tránh chồng chéo giữa hai loại hình đào tạo. Việc xác định chuẩn đầu ra cũng là cơ sở để phân luồng, liên thông thuận lợi giữa các trình độ, đặc biệt trong bối cảnh lao động kỹ năng đang trở thành yêu cầu cấp thiết của nền kinh tế.
Một nội dung đáng chú ý khác là việc bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, chỉ còn xác nhận hoàn thành chương trình học. Ông Vinh cho rằng, quy định này giúp giảm thủ tục hành chính, phản ánh đúng bản chất đánh giá năng lực người học. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra lưu ý cần quy định cụ thể về mẫu xác nhận, giá trị sử dụng và cách thức lưu trữ học bạ điện tử, bảo đảm thống nhất và minh bạch.
Về sách giáo khoa và tài liệu giáo dục địa phương, Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành chủ trương một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc. Song với các tỉnh, thành có đặc thù văn hoá, ngôn ngữ, Ủy ban đề nghị trao thẩm quyền biên soạn tài liệu riêng cho cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, đồng thời giao Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt để đảm bảo quyền chủ động của địa phương. Cách tiếp cận này giúp bảo tồn bản sắc văn hoá vùng miền nhưng vẫn thống nhất trong chương trình quốc gia.
Liên quan đến quản lý cơ sở giáo dục, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý chuyển đổi loại hình trường, nhất là trong bối cảnh ngày càng nhiều trường tư thục, quốc tế, liên kết giáo dục được thành lập. Cần quy định cụ thể về điều kiện, chế tài xử lý vi phạm, đình chỉ hoặc giải thể cơ sở giáo dục, bảo đảm quyền lợi của người học và người lao động.
Về đội ngũ nhà giáo và nhân sự hỗ trợ, Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhấn mạnh yêu cầu đồng bộ với Luật Nhà giáo và Luật Viên chức (sửa đổi). Ngoài ra, cần xác định rõ các vị trí việc làm hỗ trợ trong trường học (nhân viên tư vấn tâm lý, y tế học đường, thư viện, công nghệ thông tin…) để làm cơ sở xây dựng chế độ chính sách, góp phần giảm tải cho giáo viên, nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện.