Mới đưa vào sử dụng hơn 2 tuần nhưng sáng 11/5, công trình cầu Hoà Bình tại xã Hoà Hội, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh, đã bị sụt lún phần đường dẫn tạo hố sâu khoảng 3m, kéo dài 35m. Hậu quả, một xe ô tô và hai xe máy bị rơi xuống hố sâu, 7 người gặp nạn, trong đó 5 người bị thương phải đưa đi cấp cứu. Công trình giao thông này có tổng mức đầu tư hơn 37 tỷ đồng, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Châu Thành làm chủ đầu tư.
Trước đó, đường bao quanh công viên Đầm Sen (quận 11, TP.HCM) mới làm xong đã xuất hiện hiện tượng lún cục bộ mặt đường, vỉa hè. Một số vị trí tại nắp hố ga chưa đảm bảo êm thuận. Dự án này do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực quận 11 (TP.HCM) làm chủ đầu tư, có tổng mức đầu tư 161 tỷ đồng.
Hay như công trình cải tạo, nâng cấp đường liên xã Cư Ni đi xã Ea Pal và xây dựng mới các trục đường khu dân cư xã Cư Ni (huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk) do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình huyện Ea Kar là chủ đầu tư. Quá trình thi công hồi tháng 8/2024 xuất hiện nhiều viên đá tổ ong (hay còn gọi là đá phổi) lẫn lộn trong móng đường, nhiều viên đá tổ ong bị vỡ nát sau khi xe lu đi qua... Điều này khiến nhiều người không khỏi nghi vấn về chất lượng vật liệu được sử dụng. Dự án có tổng mức đầu tư 14,5 tỷ đồng, lấy nguồn ngân sách từ tỉnh (13,25 tỷ) và huyện (1,25 tỷ).
Tương tự, tại Quảng Bình, dù được UBND xã Quảng Thanh (huyện Quảng Trạch) đầu tư gần 20 tỷ đồng nhưng quá trình thi công tuyến đường kết hợp kè thôn Tân An đi thôn Phù Ninh đã bộc lộ nhiều bất cập (tháng 8/2024). Những biện pháp an toàn thi công và an toàn lao động, hệ thống biển báo công trường gần như không có. Nhiều điểm được đổ đất, lu lèn đã sạt lở xuống sông và lấn sát vào phần đường cũ. Ngày nắng là bụi bay mù mịt, ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Cần rà soát cơ chế quản lý, giám sát
Các địa phương đã có những nỗ lực, cố gắng trong triển khai, đảm bảo chất lượng, tiến độ các dự án, song theo đánh giá của Bộ Xây dựng về những sự cố công trình được báo chí phản ánh, nguyên nhân các vụ việc trên chủ yếu do một số chủ đầu, ban quản lý dự án, tư vấn thiết kế, giám sát, nhà thầu thi công chưa quan tâm đúng mức đến công tác quản lý chất lượng, an toàn lao động, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường. Một số nội dung trong hồ sơ dự án, khảo sát, thiết kế xây dựng còn khiếm khuyết dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung, làm kéo dài thời gian thi công trong quá trình thực hiện.
Trong bối cảnh ngành giao thông vận tải đang triển khai đồng loạt nhiều dự án xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông trên phạm vi toàn quốc, chất lượng công trình luôn là yếu tố được quan tâm hàng đầu, ngoài ra cần tăng cường công tác bảo đảm chất lượng, an toàn giao thông, an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong thi công xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người, thiết bị thi công và nhân dân khu vực dự án, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng tại phiên họp thứ 17 Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải, có 28 dự án/dự án thành phần (DA/DATP) cao tốc với tổng chiều dài khoảng 1.188km dự kiến hoàn thành vào năm 2025. Trong đó, có tới 09 trong số 11 DA/DATP được các địa phương chủ quản với chiều dài 273km bị chậm tiến độ và có nguy cơ không hoàn thành vào cuối năm 2025. Bình quân giá trị sản lượng chỉ đạt 46%, trong khi các DA do Bộ Xây dựng làm cơ quan chủ quản bình quân 72%.
Trong Công điện số 15/CĐ-BXD ngày 11/5/2025, Bộ Xây dựng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo Sở Xây dựng; các chủ đầu tư/Ban quản lý dự án nâng cao chất lượng trong việc lập, phê duyệt nhiệm vụ khảo sát, nhiệm vụ thiết kế, đảm bảo đầy đủ số liệu khảo sát địa hình, địa chất, thủy văn, mỏ vật liệu, bãi đổ thải theo đúng quy định, nhất là các khu vực nền đất yếu, khu vực có điều kiện địa chất phức tạp.
Có giải pháp chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác khảo sát, thiết kế, lập tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình. Đặc biệt, khi khảo sát điều tra các mỏ vật liệu, bãi đổ thải phải khảo sát kỹ lưỡng về vị trí, trữ lượng, chất lượng, khả năng cung ứng, đường vận chuyển, thủ tục khai thác, trữ lượng của các bãi đổ thải, đáp ứng yêu cầu của dự án.
Nghiêm cấm việc thông đồng, móc ngoặc để hợp thức hóa hồ sơ thủ tục, làm sai lệch hồ sơ, kết quả công việc, tăng khống khối lượng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chèn ép, nhũng nhiễu, gây khó khăn cho các đơn vị để thu lợi cá nhân; áp đặt chỉ định mỏ vật liệu, chỉ định nguồn gốc, xuất xứ, gửi nhà thầu, nhà thầu phụ, nhà thầu cung cấp hàng hóa, vật tư, vật liệu cho dự án. Đồng thời kiểm tra và giám sát chặt chẽ chất lượng, nguồn gốc xuất xứ của vật liệu, vật tư, thiết bị.
Hạ tầng giao thông hiện đại, an toàn, đồng bộ là nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống người dân. Theo một số ý kiến chuyên gia ngành giao thông, để đảm bảo chất lượng công trình, đã đến lúc các địa phương cần rà soát lại cơ chế quản lý, tăng cường trách nhiệm cá nhân và tìm kiếm sự chung tay giám sát từ cộng đồng. Nên chăng cần cân nhắc kỹ lưỡng khi để xuất phân cấp, uỷ quyền cho các địa phương có năng lực hạn chế để tránh “lợi bất cập hại”, đồng thời, phải có sự đánh giá tổng thể việc thực hiện các dự án đã giao về cho các địa phương đó.
Bên cạnh đó, trong khâu lựa chọn nhà thầu, cần đánh giá toàn diện năng lực của các ứng viên, phải xác định đây là tiêu chí tiên quyết thay vì lựa chọn những đơn vị bỏ thầu với giá thấp nhưng năng lực yếu kém. Bởi sau khi trúng thầu bằng mọi giá, thông thường các nhà thầu yếu kém sẽ bằng nhiều cách bù đắp chi phí: Sử dụng vật liệu kém chất lượng, rút gọn các quy trình kỹ thuật, quản trị… dẫn đến hậu quả tất yếu về chất lượng công trình.
