Ông Patrice Talon, Tổng thống Benin, hôm 8/12 khẳng định tình hình tại quốc gia Tây Phi này đã “hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát” sau khi chính phủ đập tan âm mưu đảo chính hôm Chủ nhật vừa qua.
Sáng đầu tuần, bầu không khí yên bình đã trở lại tại Cotonou – trung tâm hành chính của Benin – dù những tiếng súng lẻ tẻ vang lên suốt ngày Chủ nhật trước đó và quân đội vẫn duy trì hiện diện dày đặc trên đường phố.
Trước đó, vào sáng 7/12, một nhóm binh sĩ tự xưng Ủy ban Quân sự Tái thiết xuất hiện trên đài truyền hình quốc gia, tuyên bố đã lật đổ ông Talon – người nắm quyền từ năm 2016 – buộc các lực lượng trung thành phản ứng ngay lập tức, với sự hỗ trợ bằng không kích và triển khai bộ binh từ nước láng giềng Nigeria.
Ông Talon nhậm chức lần đầu vào năm 2016 và tái đắc cử năm 2021.
Nhiều quốc gia Tây Phi thời gian qua liên tiếp đối mặt với các cuộc đảo chính, trong đó có Niger và Burkina Faso ở phía bắc Benin, cùng Mali, Chad, Guinea và mới nhất là Guinea-Bissau – nơi quân đội chiếm quyền tháng trước sau kết quả bầu cử gây tranh cãi.
Dưới đây là diễn biến chi tiết của cuộc đảo chính bất thành.
Ai đứng sau âm mưu đảo chính?
Một nhóm binh sĩ đã tràn vào đài truyền hình quốc gia vào sáng 7/12, tuyên bố nắm quyền điều hành đất nước. 8 binh sĩ xuất hiện trong buổi phát sóng, thông báo cách chức Tổng thống Talon, giải tán chính phủ và đình chỉ toàn bộ các cơ quan nhà nước.
Họ nói rằng Trung tá Pascal Tigri được bổ nhiệm làm Chủ tịch ủy ban quân sự.
Trong tuyên bố, nhóm đảo chính viện dẫn tình hình an ninh xấu đi tại miền Bắc Benin, “cùng với sự thờ ơ và bỏ mặc những đồng đội đã ngã xuống”.
Cuộc đảo chính bị chặn đứng như thế nào?
Chiều cùng ngày, Bộ trưởng Nội vụ Alassane Seidou cho biết lực lượng vũ trang Benin đã ngăn chặn thành công âm mưu đảo chính.
“Một nhóm nhỏ binh sĩ đã phát động cuộc nổi loạn nhằm gây bất ổn cho đất nước và các thể chế”, ông nói. “Trước tình hình đó, quân đội Benin và bộ chỉ huy đã duy trì kiểm soát và đập tan âm mưu”.
Tổng thống Nigeria Bola Tinubu xác nhận đã điều máy bay chiến đấu và bộ binh sang Benin hỗ trợ ngăn đảo chính. Văn phòng của ông cho biết Nigeria hành động sau khi chính phủ ông Talon gửi hai yêu cầu hỗ trợ, bao gồm đề nghị “hỗ trợ không quân khẩn cấp”.
Ông Tinubu ca ngợi quân đội Nigeria vì đứng “trong vai trò người bảo vệ trật tự hiến pháp của Benin theo lời mời của chính phủ nước này”.
Tối hôm đó, ông Talon lên truyền hình xác nhận thông báo của Bộ Nội vụ, đồng thời cam kết sẽ trừng trị những kẻ gây ra vụ việc.
“Tôi trấn an người dân rằng tình hình đã hoàn toàn được kiểm soát và mời mọi người bình tĩnh trở lại với các hoạt động thường ngày ngay trong tối nay”, ông nói.
Ông cho biết sự điều động nhanh chóng của các lực lượng trung thành “đã cho phép chúng ta đánh bại những kẻ phiêu lưu”, và nhấn mạnh: “Sự phản bội này sẽ không thể thoát khỏi trừng phạt”.
Có ai bị bắt giữ?
Người phát ngôn chính phủ, Wilfried Leandre Houngbedji, cho biết 14 người đã bị bắt liên quan tới âm mưu đảo chính, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.
Hiện chưa rõ Trung tá Tigri, người đứng đầu cuộc đảo chính, đã bị bắt hay chưa.
Có thương vong hay không?
Trong bài phát biểu, Tổng thống Talon gửi lời chia buồn tới “các nạn nhân của cuộc phiêu lưu vô nghĩa này, cũng như những người vẫn đang bị các binh sĩ đào tẩu giam giữ”.
Ông nói thêm: “Chúng tôi sẽ làm mọi cách để đưa họ trở về an toàn”, nhưng không cung cấp số liệu cụ thể.
Phản ứng quốc tế
Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi (AU), Mahmoud Ali Youssouf, ra tuyên bố “lên án mạnh mẽ và dứt khoát” âm mưu đảo chính, khẳng định mọi hành động quân sự can thiệp vào tiến trình chính trị đều là “vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc và giá trị nền tảng” của AU.
Khối ECOWAS cũng tuyên bố lên án mạnh mẽ và cam kết hỗ trợ chính phủ Benin khôi phục trật tự. Tổ chức này cho biết đã ra lệnh triển khai lực lượng khu vực gồm binh sĩ Nigeria, Sierra Leone, Bờ Biển Ngà và Ghana đến Benin để “bảo vệ trật tự hiến pháp và toàn vẹn lãnh thổ”.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres lên án âm mưu đảo chính, cảnh báo sự kiện này “tiếp tục đe dọa sự ổn định của khu vực”.
Những điều cần biết về Benin
Benin có dân số đa dạng với khoảng 14 triệu người.
Dù từng trải qua nhiều cuộc đảo chính sau khi giành độc lập từ Pháp năm 1960, quốc gia nhỏ bé này đã ghi nhận hơn 20 năm dân chủ không gián đoạn.
Dù thủ đô chính thức là Porto-Novo, thành phố lớn nhất và trung tâm hành chính thực tế vẫn là Cotonou.
Tổng thống Talon tuyên bố đập tan nhóm binh sĩ đảo chính, Nigeria điều chiến đấu cơ hỗ trợ
Binh sĩ lên truyền hình quốc gia tuyên bố đảo chính, giải tán chính phủ ở Benin
Theo Al Jazeera
