Vì sao hình thái chiến trường Syria rất phức tạp, diễn biến khó lường, một phần của câu trả lời có thể được thấy qua câu chuyện kể của một sĩ quan đặc nhiệm Nga với hai bình luận viên báo "Izvestia" Ranma Alexey và Dmitry Litovkin.
Địa hình và khí hậu Syria
Môi trường khí hậu và địa hình của đất nước Syria có sự tương phản rõ rệt, đến thời điểm hiện này, không phải toàn bộ đất nước Syria chịu ảnh hưởng của cuộc chiến chống khủng bố, bạo loạn và lật đổ.
Vùng lãnh thổ ven bờ Địa Trung Hải của Syria là một khu vực ven biển Địa Trung Hải điển hình, tương tự như ở Ý hay Hy Lạp. Những ruộng vườn bậc thang của một nền sản xuất nông nghiệp phát triển, những khu biệt thự xinh đẹp, cây xanh ngút ngàn, các vườn ô liu. Nhưng chỉ 2-3 giờ xe chạy, trước mắt người lữ hành đã là sa mạc.
Một đặc điểm điển hình của quốc gia Ả rập này, đó là những tuyến đường giao thông rất tốt, ngay cả khi đi trên những tuyến đường đồi núi ngoằn ngoèo từ làng này sang làng khác. Đây chính là công sức của chính quyền đất nước này. Syria là đất nước dành cho du lịch.
Có di tích lịch sử, bao gồm cả những sự tích trong Kinh Thánh. Ví dụ, một ngọn núi nơi Cain giết Abel (đền thờ ở Mount Kasioun), thực sự gắn liền với lịch sử phát triển của Damascus. Trong tỉnh Latakia, các nhà khảo cổ học tìm thấy các khu định cư cổ đại và những tàn tích, minh chứng cho một trong những chữ viết cổ đại nhất thế giới. Dọc theo bờ biển Syria là những pháo đài cổ của những đoàn quân “Thập tự chinh”.
Phía Bắc của Syria có một thung lũng, một vùng nông nghiệp vô cùng rộng lớn.Tương đương với lãnh thổ của một quốc gia nhỏ ở châu Âu. Thung lũng có chiều dài 120 km chiều dài. Nếu quan sát từ những cao điểm bao quanh thung lũng, che chắn vựa lúa với biển, hoàn toàn có thể quan sát được toàn bộ vùng nông nghiệp này trong lòng bàn tay, một vùng đồng bằng tuyệt đẹp với kênh rạch dẫn nước tưới tiêu. Vùng lãnh thổ gần hơn với Iraq thực sự là sa mạc. Toàn bộ cuộc chiến tranh chống khủng bố và bạo loạn cũng diễn ra dọc theo những con đường ".
Cuộc sống của người dân Syria trong chiến tranh
Hiện nay, Syria đang bị chiến tranh tàn phá nhưng trong các thành phố có những khách sạn cao cấp, siêu thị, nhà hàng 5 sao. Trên đường phố là cuộc sống thường nhật, người dân tự do đi lại, giao thông công cộng hoạt động nhịp nhàng. Nhưng chỉ cần đi khoảng một vài trăm km và đã là chiến tuyến, khắp nơi là đổ vỡ hoang tàn, các khu dân cư bị phá hủy, các trận giao tranh diễn ra, tiếng súng và tiếng đạn pháo.
Trong những vùng lãnh thổ dưới quyền kiểm soát của chính quyền Syria, các cơ sở hạ tầng xã hội hoạt động tốt, nhà trường và các trường đại học hoạt động nhộn nhịp, người dân sống và làm việc hoàn toàn trong điều kiện thời bình. Tất nhiên, có nhiều vấn đề trong việc đảm bảo các điều kiện sống của xã hội. Người dân quốc gia này có thu nhập khong cao do quá nhiều các hoạt động cấm vận và thù địch. Nhưng chính quyền ông Assad có những chính sách và các dự án xã hội, nhờ đó người dân không bị rơi vào nạn đói. Ví dụ thú vị là bột mì đắt hơn bánh mì, ở Damascus bánh mì bán rất rẻ, thậm chí phát không cho người dân trong những khu vực khó khăn, như các khu dân cư gần chiến tuyến.
Người dân địa phương với các quân nhân Nga
Syria thực tế là một quốc gia thế tục (nhà nước phi tôn giáo). Trong các thành phố lớn, phụ nữ ăn mặc theo phong cách phương Tây, nhưng ra đường phải trùm khăn. Nhưng cũng có nhiều khu dân cư mà ở đó, người dân tuân thủ một cách khắt khe những truyền thống Hồi giáo, phụ nữ trùm kín từ đầu đến chân.
Khi tổng thống Nga Putin, tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Nga quyết định tiến hành chiến dịch quân sự chống khủng bố ở Syria và chiến dịch không kích vào lực lượng khủng bố bắt đầu, người dân Syria thực sự vui mừng, họ đổ ra đường phố, hò hét, chào mừng các quân nhân Nga. Họ tin rằng nước Nga đã đến giúp đỡ họ chống lại các lực lượng cực đoan, được sự hậu thuẫn của các quốc gia Hồi giáo láng giềng thù địch. Họ vui mừng gặp gỡ những người lính Nga.
Quân đội Syria trong cuộc chiến chống khủng bố
Khi chúng tôi đến Syria, đây không hoàn toàn là quân đội theo cách nhận biết thông thường. Chúng ta có thể gặp những binh sĩ ra chiến tuyến với quần thể thao và dép lê. Các sĩ quan Syria giải thích rằng, thời gian huấn luyện quá ít, chỉ hai tháng tập luyện ở thao trường và ra chiến trường. Lúc này các cố vấn Nga phải lao động cật lực, tất nhiên cũng đã có nhiều thay đổi, nhưng để có môt quân đội chính quy, điều này không thể đến nhanh được.
Trước khi các quân nhân Nga đến Syria, thường xuyên không có sự phối hợp đồng bộ thống nhất, pháo binh và không quân thực hiện hỏa lực dọn bãi, tập kích hỏa lực vào chiến tuyến phòng ngự của đối phương. Cần phải tiến công đánh chiếm trận địa phòng ngự đầu cầu và tổ chức phòng ngự tại chỗ. Nhưng người Syria có câu khẩu ngữ thường được sử dụng “Bukra, bada bukra” (để mai hay ngày kia theo tiếng Ả rập.). Có nghĩa là “..cứ từ từ”. Và không có cách nào thay đổi được. Đây là khó khăn đáng sợ nhất của các cố vấn quân sự Nga. Trung Đông, thế giới Ả rập, cũng chẳng có cách nào khác cả, cố vấn cũng phải kiên trì.
Khi các cố vấn quân sự tiếp cận các đơn vị quân đội Syria, ở đây có tất cả: đảo ngũ, cáo ốm…nhưng các sĩ quan chỉ huy cũng không trừng phạt nghiêm khác các vi phạm điều lệnh quân đội. Họ cho rằng điều đó sẽ làm người dân sợ hãi và không tham gia quân đội. Khái niệm bảo vệ tổ quốc và kỷ luật quân đội không phải là khái niệm quan trọng trong quan niệm của đại đa số. Nhưng đến thời điểm này lòng tin đã cao hơn và tình hình đang tốt lên, dù khá chậm
Khẩu phần ăn của binh sĩ Syria khá nghèo nàn, cơ bản là món ăn dân tộc hummus. Có rất ít thịt. Điều này cũng dễ hiểu và luôn luôn tồn tại, trên các khu vực chiến trường không có đồng cỏ và các trang trại chăn nuôi gia súc. Một thực tế ở Syria, quân nhân không bị cấm vừa phục vụ vừa làm các việc khác. Rất nhiều binh sĩ đảm bảo cuộc sống của mình khá đơn giản. Hết thời gian trực sẵn sàng chiến đấu là họ đi về nhà, khi có lệnh triệu tập thì họ đến. Dễ hiểu vì sao quân đội Syria hay để mất trận địa.
Phương tiện giao thông chủ yếu của Syria là xe máy. Do giá thành thấp, tiêu thụ xăng ít, nhiều người có thể mua được. Có rất nhiều gia đình ở Syria có vài chiếc xe máy và người dân di chuyển chủ yếu bằng xe máy. Quân nhân sau giờ trực chiến đấu cũng trở về nhà trên xe máy. Quân nhân đến đơn vị bằng xe máy, trực sẵn sàng chiến đấu, tham gia chiến đấu, sau khi đổi ca trực lại trở về nhà bằng xe máy hoặc đến những làng gần đó để làm thêm.
Gia đình họ có sản xuất nhỏ, nông nghiệp và đó là nguồn thu nhập do mức lương trong quân đội khá thấp. Những vấn đề này liên quan chủ yếu ở lực lượng vũ trang địa phương (phòng vệ quốc gia NDF) có số lượng đông đảo nhất hiện nay. Ngoài ra, trong quân đội Syria cũng không cấm quân nhân kinh doanh, các sĩ quan cũng có thể được phép sở hữu cửa hàng, siêu thị và không chỉ có một cơ sở.
Trong các đơn vị quân đội Syria hiện nay, các cố vấn đánh giá rất cao “lữ đoàn Diều hâu Sa mạc”. Binh sĩ của đơn vị này được huấn luyện kỹ càng, liên tục di chuyển và luôn sẵn sàng tiến công. Trên chiến trường các đơn vị liên kết phối hợp thường không theo kịp tốc độ tiến công của các đơn vị Lữ đoàn này. Họ chiến đấu rất tốt
Lực lượng vũ trang Hezbollah cũng là một đơn vị có năng lực tác chiến tốt, binh sĩ Hezbollah được huấn luyện kỹ càng và trang bị đầy đủ, có kỹ năng chiến đấu và tinh thần chiến đấu cao.
Lực lượng đối lập Syria, trước đây có quan điểm cứng rắn do được các thế lực Hồi giáo nước ngoài ủng hộ, nhưng thời gian gần đây đã nhận thấy rõ, giải pháp đối thoại cũng có thể đưa đến một kết quả và họ đang tìm kiếm giải pháp chính trị phù hợp. Nhưng trong các nhóm đối lập cũng có những nhóm cực đoan và các phần tử thánh chiến, điều đó có thể dẫn đến cuộc chiến huynh đệ tương tàn.
Các nhóm đối lập vũ trang cũng không khác nhiều quân đội Syria chính quy, cuộc chiến ở Syria mang rất nhiều tính chất khác nhau, trong đó có tình chất đặc trưng của cuộc nội chiến. Trong một gia đình có thể có một vài người chiến đấu trong đội ngũ lực lượng nổi dậy, một số khác chiến đấu trong quân đội Syria.
Những tình trạng phức tạp này rất nhiều, họ vẫn duy trì liên lạc, giữ các mối quan hệ. Khi có lệnh ngừng bắn, chiến binh có thế đến với những thân của mình trên cả hai chiến tuyến. Do đó bí mật chiến trường ở Syria là một điều khó khăn. Binh sĩ Syria rất dễ bị bắt cóc, bị sát hại hoặc bị tấn công tiêu diệt và cũng rất dễ dàng đảo ngũ sang phía bên kia dưới nhiều lý do khác nhau, không thể có ở một quân đội hiện đại.
Trong khu dân cư hoặc những trại tị nạn do chính quyền Syria kiểm soát, cũng có rất nhiều người mà thân nhân của họ đang chiến đấu ở phía bên kia chiến tuyến. Những người này vẫn giữ quan hệ thường xuyên với nhau và thậm chí giúp đỡ nhau trong nhiều tình huống. Ví dụ như thông báo cho người thân về một cuộc tấn công sắp diễn ra hoặc đơn giản là cung cấp một ít lương thực thực phẩm.
IS và Al-Qaeda Syria
Các tay súng IS và Al- Qaeda Syria hoàn toàn khác so với các tay súng nổi dậy, nguy hiểm hơn so với các chiến binh đối lập. Chiến binh IS hoặc Al-Qaeda (Jabhat Al-Nusra) khốc liệt và cực đoan hơn. Trong đội ngũ của các tổ chức khủng bố này, kỷ luật quân sự thực sự ngặt nghèo. Có lỗi là bị trừng phạt nghiêm khắc theo đạo luật rõ ràng.
Đây thực tế là một tổ chức quân sự chặt chẽ, một quân đội hoàn chỉnh theo cơ cấu tổ chức và chỉ huy điều hành tác chiến. Các lực lượng này cũng không hạn chế về cơ sở vật chất, được cung cấp đầy đủ về tài chính và vũ khí trang bị. Lực lượng khủng bố có hệ thống chỉ huy điều hành tác chiến hoàn chỉnh, có hậu phương, có tăng thiết giáp và pháo binh, chỉ không có đầy đủ hệ thống phòng không và không quân.
Ai đến với IS và Al-Nusra? Ai bị thuyết phục bởi những video hành quyết đẫm máu. Từ khắp thế giới là nhưng người Hồi giáo theo chủ nghĩa cực đoan và họ gia nhập các nhóm khủng bố với một mục đích rõ ràng - thực hiện những hành động bạo lực để giải tỏa các tư tưởng tôn giáo cực đoan và niềm tin vào đấng tối cao của họ. Trên chiến trường, những tay súng cuồng tín sẵn sàng chịu đựng mọi khó khăn và nguy hiểm do họ chọn cái chết đối mặt với kẻ thù.
Họ vẫn còn bắn khi súng còn đạn và sẵn sàng đánh bom tự sát với niềm tin tôn giáo. Nhưng những thất bại trên chiến trường từ khi quân đội Nga tham chiến đã khiến các chiến binh thánh chiến suy giảm lòng tin vào một cuộc chiến tranh được thánh thần ủng hộ. Đại đa số những kẻ cực đoan nhận thấy, họ không thể thắng và đó là nguyên nhân vì sao IS và Al-Nusra suy giảm binh lực nhưng vẫn quyết liệt chống trả đến khi không thể chống trả được nữa.
Lực lượng thánh chiến thực tế là cỗ máy chém giết, khi các chiến binh đánh chiếm khu dân cư và thành phố, chúng không cho người dân cơ hội lựa chọn. Đàn ông hoặc cầm súng trong đội ngũ của chúng hoặc bị hành quyết. Chiến binh IS và Al-Qaeda không có lựa chọn đầu hàng hay đảo ngũ, cả hai trường hợp đều bị trừng phạt nặng nề, thông thường là hành quyết bằng các biện pháp đáng sợ nhất. Cũng chính vì lý do này và niềm tin tôn giáo nên IS và Al-Nusra cũng không ngần ngại tiến hành các cuộc thảm sát hàng loạt.
Không có nhiều thông tin khẳng định về sự hiện diện trong hàng ngũ của IS – Al-Qaeda các sĩ quan quân sự cao cấp nước ngoài. Nhưng rõ ràng IS được xây dựng, tổ chức và huấn luyện đào tạo bởi các chuyên gia quân sự. Tất cả mọi hoạt động, từ huấn luyện đến tổ chức trận đánh, chiến dịch chiến thuật là của một đôi quân chuyên nghiệp, chính quy và dày dạn kinh nghiệm. Từ nông dân có thể có một nhóm du kích – nhưng không thể có một đội quân. Lực lượng IS và Al-Nusra là một quân đội thực sự, đơn giản chỉ cần nhìn cấu trúc của một trận địa phòng ngự hoặc một hệ thống đường hầm.
Có thể thấy rõ ràng, Jabhat Al- Nusra (al-Qaeda Syria) và IS có được sự hậu thuẫn rất tốt từ nước ngoài. Chúng được trang bị rất tốt, từ vũ khí đạn dược đến khí tài quân dụng, trang phục chiến trường đặc dụng. Chiến binh IS có các thiết bị nhìn đêm hồng ngoại và thiết bị quang ảnh nhiệt. Các tay súng IS sử dụng thành thạo hầu hết các loại vũ khí của các quân đội tiên tiến như pháo phản lực, pháo tự hành, xe tăng thiết giáp và tên lửa chống tăng có điều khiển ATGM, máy bay trinh sát không người lái và điện thoại liên lạc vệ tinh.
Chỉ riêng sử dụng tên lửa chống tăng ATGM cũng là một minh chứng không thể nghi ngờ về sự hậu thuẫn của nước ngoài. Đào tạo thành công 1 xạ thủ tên lửa chống tăng không đơn giản, giá thành 1 tên lửa TOW rất đắt, nhưng các tay súng khủng bố sử dụng vũ khí này rất thành thạo.
Lực lượng khủng bố cũng được trang bị các phương tiện thông tin liên lạc hiện đại. Có những trận đánh, IS sử dụng cả cột phát sóng trạm thông tin liên lạc di động và hình thành mạng lưới liên lạc vô tuyến riêng. Chúng cũng có một hệ thống mạng tuyền thông riêng biệt, sử dụng tin nhắn mạng internet để liên lạc và tiến hành các hoạt động tập trung binh lực, IS cũng có cả máy bay không người lái để chỉ huy, trinh sát và điều hành tác chiến, thậm chí để tấn công đường không.
Cuộc chiến tranh ở Syria là một cuộc chiến trang đáng sợ và nguy hiểm. Nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến tranh quá nhiều, từ tôn giáo – dân tộc đến độc tài, có một số lượng rất lớn các mối quan hệ với nước ngoài. Cuộc chiến sử dụng các phương tiện cũ kỹ như xe tăng T-55, súng AK-47, pháo binh và súng cối từ những năm 1940. Nhưng cuộc chiến lại có sự tham gia của công nghệ hiện đại như Internet, máy bay không người lái, hệ thống liên lạc vệ tinh, thiết bị chỉ thị mục tiêu toàn cầu và sự tàn bạo của thời Trung Cổ.
TTB
