Chiến hạm không cần thuyền trưởng ROMULUS - bước đi đầu tiên của Hải quân AI

Tàu khu trục không người lái viễn dương đầu tiên

Huntington Ingalls Industries (HII) - một tập đoàn công nghiệp quốc phòng, trụ sở chính đặt tại Newport News, bang Virginia, là nhà đóng tàu quân sự lớn nhất nước Mỹ, nổi tiếng với việc đóng các tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân và tàu ngầm cho Hải quân - vừa công bố loạt tàu mặt nước không người lái ROMULUS, có thể đang định nghĩa lại tương lai của chiến tranh trên biển. Mẫu đầu tiên là ROMULUS 190 dài 58 mét, gần tương đương kích thước một tàu khu trục hạng nhẹ, nhưng điều đặc biệt là trên tàu không cần các thủy thủ.

Con tàu chiến không thủy thủ đoàn này được liên doanh Breaux Brothers, Beier Integrated Systems và Incat Crowther chế tạo, dùng thiết kế thân tàu theo tiêu chuẩn thương mại, được tối ưu hóa để sản xuất hàng loạt. Vận tốc 25 hải lý/giờ, tầm hoạt động hơn 4.630 km và khả năng có thể mang 4 container tiêu chuẩn 40 feet khiến nó có đẩy đủ cơ sở đảm bảo cho tác chiến biển xa.

Ứng dụng của ROMULUS 190 rất rộng, từ trinh sát tình báo tới tấn công chính xác, từ chống UAV tới phóng/thu hồi các hệ thống không người khác — gần như bao phủ tất cả yếu tố của chiến tranh trên biển hiện đại.

Chìa khóa cho tất cả là hệ thống điều khiển tự chủ Odyssey của HII. Hệ thống phần mềm này đã chạy tổng cộng hơn 6.000 giờ trên 35 nền tảng tàu không người lái của Mỹ và các nước đồng minh, đã được kiểm chứng đầy đủ trong môi trường thực chiến. Nó không chỉ thực hiện tự chủ điều hướng cơ bản và tránh va đập, mà còn có khả năng sử dụng AI điều khiển tác chiến bầy đàn (swarm) nhiều chiếc ROMULUS— có thể hiệp đồng như một bầy sói: tự phân công nhiệm vụ, chia sẻ tình báo và phối hợp tấn công.

Ông Chris Kastner Chủ tịch kiêm CEO Tập đoàn HII nói: “Các trận chiến đấu trong tương lai cần tốc độ, sự nhạy bén và khả năng phục hồi”. Ông khái quát chính xác những ưu thế của tàu không người lái so với tàu chiến truyền thống. Không lo thiệt hại nhân mạng nên nó có thể nhận nhiệm vụ nguy hiểm hơn; không cần điều kiện sinh hoạt cho thủy thủ nên có thể tuần tra dài hơn; không bị giới hạn bởi mệt mỏi của con người nên có thể duy trì trạng thái cảnh giới cao suốt 24/7.

Điều khiến người ta đặc biệt chú ý là tư duy hệ sinh thái của HII. ROMULUS không tồn tại đơn lẻ mà phối hợp đa chiều với các tàu ngầm không người REMUS của họ. HII đã bàn giao hơn 700 chiếc REMUS 600 và ROMUS 620 tới hơn 30 quốc gia, trong đó 90% vẫn còn sử dụng sau 20 năm, điều này gián tiếp chứng tỏ độ tin cậy của nó. Tàu REMUS 620 có thể lặn sâu từ 600 đến 1.500m, vận tốc tối đa đạt trên 8km/giờ, thời lượng pin lên tới 110 giờ và tầm hoạt động gần 509km. UUV này có khả năng thực hiện đa nhiệm vụ như tác chiến điện tử, khảo sát thủy văn, thu thập thông tin tình báo và chống mìn. Khi ROMULUS tuần tra mặt nước, REMUS có thể hoạt động dưới nước để chống tàu ngầm và rà phá thủy lôi, tạo nên mạng phòng thủ không người lái liên tầng trên — dưới.

Cấu trúc mở của hệ thống Odyssey phù hợp tiêu chuẩn hải quân Mỹ, có khả năng tích hợp cảm biến và tải trọng bên thứ ba, và còn đưa vào công nghệ của các công ty như Shield AI, Applied Intuition và C3 AI. Tính chất mở này có nghĩa ROMULUS có thể tiến hóa liên tục, nâng cấp năng lực khi AI phát triển mà không cần thay đổi toàn bộ nền tảng.

Xét về mặt góc độ thương mại, chiến lược của HII rất khôn ngoan. Họ không theo đuổi những thiết kế khoa học viễn tưởng mà sử dụng tiêu chuẩn thân tàu thương mại đã được trải qua kiểm nghiệm, giảm chi phí và rủi ro công nghệ. Khi tàu chiến có thể được sản xuất hàng loạt như tàu thương mại, tốc độ xây dựng lực lượng hải quân sẽ tăng nhanh đáng kể.

Khi chi phí tàu không người giảm xuống bằng chỉ một phần của tàu chiến truyền thống nhưng hiệu năng tác chiến liên tục được cải thiện, một quốc gia trung bình có thể dùng ngân sách đóng một khu trục hạm để mua hàng chục chiếc ROMULUS, tạo nên lực lượng biển có tính phân tán. Loại “Hải quân kiểu bầy ong” như vậy có thể khó đối phó hơn so với hạm đội lớn truyền thống.

Khả năng và viễn cảnh thực tế

Bắt đầu từ chiếc ROMULUS 190 dài 58 mét, rõ ràng HII còn có kế hoạch lớn hơn. Có thể họ đang phát triển các phiên bản tàu to hơn hoặc nhỏ hơn. Nếu họ ra mắt tàu khu trục không người dài cỡ 100 mét, hay thậm chí tuần dương hạm không người cỡ 200 mét, tình huống diễn ra sẽ thế nào?

Một chi tiết khác gây ấn tượng nhất là: ROMULUS có thể làm “tàu mẹ” cho các hệ thống không người lái khác, phóng và thu hồi UAV, tàu nổi không người (USV) và thậm chí tàu ngầm không người (UUV). Điều này có nghĩa là trong tương lai có thể xuất hiện các biên đội tàu hoàn toàn không người lái trên biển — tàu không người lái chỉ huy bầy UAV, USV thực hiện toàn dải nhiệm vụ từ trinh sát đến tấn công. Sĩ quan chỉ huy có thể chỉ truyền đạt nhiệm vụ từ trên bờ, mọi việc còn lại giao AI xử lý.

Nhưng khi hệ thống AI có thể tự quyết định thời điểm khai hỏa và chọn mục tiêu, ranh giới đạo đức của chiến tranh trên biển ở đâu? ROMULUS có năng lực tấn công, và Odyssey có thể tự nhận diện, phân loại mục tiêu. Mặc dù hiện vẫn giữ cơ chế “Human-in-the-loop”, (viết tắt HIT) một cơ chế kiểm soát trong đó con người vẫn tham gia trực tiếp vào quá trình ra quyết định quan trọng của hệ thống tự động hoặc trí tuệ nhân tạo cho quyết định cuối cùng, về mặt công nghệ thì việc chiến đấu hoàn toàn tự chủ không còn là trở ngại.

Trong bối cảnh vũ khí và tàu chiến không người lái như ROMULUS, nếu chiến sự nổ ra, liên lạc có thể bị nhiễu loạn, và khi đó những con tàu không người này buộc phải tự quyết. Vấn đề còn lại là liệu con người đã sẵn sàng chấp nhận để cho AI quyết định vấn đề sinh tử của mình hay chưa?

AI len lỏi vào chính phủ: Albania có “bộ trưởng thuật toán”, các nước đua nhau ứng dụng

Nga phô diễn sức mạnh chống hạm ở Bắc Cực bằng vụ phóng tên lửa P-800 từ hệ thống Bastion

Đức chi 1 tỷ USD mua UAV Heron: Đâu là 5 nước nhập khẩu vũ khí hàng đầu của Israel?

Theo Wforum , Defenceindustryeurope