|
|
| Một thí nghiệm được thực hiện tại CERN ngày 19/4/2017, Meyrin, Thụy Sĩ. Ảnh: Getty. |
Mối quan hệ khoa học giữa hàng trăm nhà khoa học Nga và Tổ chức nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) đã bị đình chỉ, trung tâm nghiên cứu có trụ sở tại Thụy Sĩ cho biết trong hôm 1/12, chỉ ra quyết định chấm dứt thỏa thuận hợp tác kéo dài 60 năm với Moscow.
Được điều hành bởi 24 quốc gia thành viên, CERN đã đình chỉ tư cách quan sát viên của Nga vào tháng 3/2022 ngay sau khi xung đột Ukraine leo thang. Tháng 12 năm ngoái, tổ chức này cho biết họ sẽ không gia hạn các thỏa thuận, "cùng với tất cả các giao thức và phụ lục liên quan", mà họ đã có với Nga và đồng minh thân cận Belarus sau khi các thỏa thuận hết hạn vào ngày 30/11.
Trong tháng 9, một phát ngôn viên của trung tâm nghiên cứu cho biết quyết định này sẽ ảnh hưởng đến 500 nhà khoa học có liên kết với các tổ chức của Nga và khoảng 15 nhà khoa học Belarus.
“CERN là một tổ chức quốc tế chứ không phải là một hòn đảo. Không thể chấp nhận được việc hỗ trợ nghiên cứu khoa học khi chiến tranh đang diễn ra giữa các quốc gia từng có đội ngũ nhân viên làm việc cùng nhau tại CERN”, một phát ngôn viên cho biết vào thời điểm đó, đồng thời nói thêm rằng mọi hoạt động đã bị đình chỉ ngay sau khi Moscow bắt đầu chiến dịch quân sự nhằm vào Kiev.
Cố vấn giáo dục và khoa học của Điện Kremlin Andrey Fursenko hôm 30/11 nói rằng các nhà khoa học nước ngoài muốn tiếp tục làm việc với các nhà nghiên cứu Nga tại CERN. Vị quan chức này nói với RIA Novosti rằng quyết định được đưa ra “ở cấp chính phủ” và dưới “áp lực lớn từ Ukraine”, quốc gia có tư cách là quốc gia thành viên liên kết trong tổ chức. Ông Fursenko cho biết đề xuất duy trì thỏa thuận với Nga chỉ thiếu một phiếu nữa là được các thành viên CERN thông qua.
Moscow đã chỉ trích động thái này là chính trị hóa, phân biệt đối xử và không thể chấp nhận được. Vào tháng 3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết các cường quốc phương Tây đang gia tăng áp lực lên Nga trong “lĩnh vực khoa học cơ bản”.
CERN bắt đầu hợp tác với Liên Xô vào năm 1964, mặc dù cả Liên Xô và Nga đều chưa bao giờ là thành viên chính thức. Nga đã nộp đơn xin làm thành viên liên kết vào năm 2012, nhưng đã rút đơn 6 năm sau đó. Nước này đã giữ tư cách quan sát viên kể từ năm 1991.
Nga đã đóng góp tài chính cho trung tâm nghiên cứu và giúp xây dựng Máy gia tốc hạt lớn (Large Hadron Collider, LHC) mạnh nhất thế giới, đã đạt được những va chạm đầu tiên vào năm 2010. Cỗ máy này đã cho phép các nhà khoa học xác nhận sự tồn tại của hạt Higgs.