Boeing thoát tội hình sự sau hai vụ rơi 737 MAX, tránh nguy cơ mất hợp đồng chính phủ Mỹ

Một thẩm phán liên bang tại bang Texas đã chấp thuận yêu cầu của chính phủ Mỹ về việc hủy bỏ cáo buộc nhằm vào tập đoàn Boeing, liên quan đến hai vụ rơi máy bay 737 MAX làm 346 người thiệt mạng. Phán quyết này giúp nhà sản xuất hàng không lớn nhất nước Mỹ tránh khỏi nguy cơ mất đủ điều kiện ký hợp đồng với chính phủ liên bang – điều có thể khiến doanh nghiệp thiệt hại hàng chục tỷ USD.

Theo thỏa thuận được Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) công bố, Boeing sẽ phải nộp khoảng 1,1 tỷ USD, bao gồm tiền phạt, bồi thường cho gia đình các nạn nhân và đầu tư vào các chương trình cải thiện an toàn bay. Đổi lại, công ty sẽ không bị truy tố hình sự về cáo buộc lừa dối cơ quan quản lý hàng không khi che giấu thông tin về phần mềm điều khiển bay MCAS, yếu tố được cho là nguyên nhân trực tiếp gây ra hai thảm kịch.

Thẩm phán Reed O’Connor thuộc tòa án quận Bắc Texas đã phê chuẩn việc bác bỏ cáo buộc hôm 6/11, cho rằng chính phủ không hành động với “ác ý” và đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ theo Đạo luật Quyền của Nạn nhân (Crime Victims’ Rights Act). Tuy nhiên, ông bày tỏ lo ngại sâu sắc về việc thỏa thuận này không bao gồm cơ chế giám sát độc lập đối với Boeing – điều mà nhiều chuyên gia cho rằng sẽ khiến các cam kết cải tổ của Boeing thiếu tính ràng buộc.

Nguồn gốc vụ việc bắt đầu từ hai tai nạn kinh hoàng: chuyến bay Lion Air 610 rơi ở Indonesia vào tháng 10/2018, và chuyến bay Ethiopian Airlines 302 rơi vào tháng 3/2019. Cả hai đều liên quan đến lỗi hệ thống điều khiển bay tự động MCAS trên dòng 737 MAX. Hai vụ tai nạn khiến toàn bộ dòng máy bay này bị đình chỉ hoạt động suốt 20 tháng, làm dấy lên làn sóng chỉ trích dữ dội đối với Boeing, cùng hàng loạt vụ kiện, tố giác nội bộ và những cái chết bí ẩn của người tố cáo.

Năm 2021, Boeing từng ký thỏa thuận hoãn truy tố (Deferred Prosecution Agreement – DPA) với DOJ sau khi thừa nhận đã gian dối trong quá trình cấp phép cho dòng 737 MAX. Khi đó, hãng nộp 243,6 triệu USD tiền phạt hình sự và hơn 1,7 tỷ USD bồi thường cho các bên liên quan. Tuy nhiên, đến năm 2024, Bộ Tư pháp kết luận Boeing đã vi phạm các điều khoản của DPA do không thực hiện đầy đủ chương trình tuân thủ và đạo đức kinh doanh như đã cam kết.

Phán quyết mới đồng nghĩa với việc Boeing sẽ tránh được án phạt hình sự – điều có thể khiến công ty mất quyền tham gia các hợp đồng quốc phòng, vũ trụ và hàng không với chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, nhiều vụ kiện dân sự từ gia đình các nạn nhân vẫn đang được tiếp tục tại các tòa án liên bang.

Các thân nhân nạn nhân từng mô tả thỏa thuận này là “vô đạo đức” và “một sự sỉ nhục đối với công lý”, cho rằng nó giúp Boeing thoát khỏi trách nhiệm hình sự thực sự dù hậu quả của thảm kịch là không thể bù đắp. Luật sư đại diện cho các gia đình tuyên bố sẽ kháng cáo phán quyết.

Boeing và Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định rằng khoản phạt, bồi thường cùng những cải cách trong hệ thống an toàn là “vì lợi ích công chúng”, giúp khép lại một vụ án phức tạp kéo dài nhiều năm với kết quả “cân bằng và thực tế”.

Theo RT