Tuy nhiên, giới chuyên gia nhấn mạnh rằng vẫn chưa rõ chủng biến thể mới có gây ra ảnh hưởng với các chủng vaccine ngừa COVID-19 đang được phát triển, hay gây ra bệnh nghiêm trọng hơn hay không.
Các chủng virus theo tự nhiên vẫn tiến hóa khi lây lan trong cộng đồng người, một số tiến hóa nhiều hơn so với phần còn lại. Đó là lý do mà thế giới cần có các mũi tiêm ngừa bệnh cúm mới mỗi năm. Các biến thể mới của virus gây bệnh COVID-19 cũng xuất hiện khá nhiều kể từ khi nó được phát hiện lần đầu ở Trung Quốc cách đây gần 1 năm.
Cuối tuần trước, Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố áp dụng các lệnh hạn chế mới do một chủng biến thể mới của virus corona. Một số nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Canada đã ra lệnh cấm hoặc hạn chế các chuyến bay đến từ Anh nhằm ngăn chặn đà lây lan.
Giới chuyên gia y tế ở Anh và Mỹ nói rằng chủng biến thể mới dường như lây lan dễ dàng hơn và nhanh hơn, nhưng chưa có bằng chứng cho thấy chúng khiến tỷ lệ tử vong cao hơn.
Patrick Vallance, trưởng cố vấn khoa học chính phủ Anh, nói rằng chủng biến thể mới “lây lan nhanh và đang trở thành chủng thống trị”, gây ra tới hơn 60% số ca nhiễm ở thủ đô London, tính trong tháng 12. Chủng này cũng gây quan ngại bởi nó có quá nhiều đột biến – gần hai chục – và một số đột biến xuất hiện ở protein gai mà virus sử dụng để bám lấy và gây bệnh cho tế bào.
Các chủng virus thường xuất hiện sự thay đổi nhỏ trong bộ gen thông qua tiến hóa bình thường. Một chủng biến thể nhỏ của virus có thể trở thành chủng lây lan mạnh nhất ở một quốc gia hay khu vực chỉ bởi đó là chủng xuất hiện đầu tiên, hoặc bởi các sự kiện “siêu lây nhiễm” nào đó giúp chúng thống trị.
Một quan ngại lớn hơn là khi một chủng virus đột biến bằng cách thay đổi các protein trên bề mặt của nó để giúp nó tránh khỏi các loạt thuốc điều trị hay hệ miễn dịch.
“Ngày càng xuất hiện nhiều bằng chứng” cho thấy điều đó đang bắt đầu xảy ra với virus corona; Trevor Bedford, chuyên gia về gen và sinh học thuộc Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson (Seattle, Mỹ), viết trên Twitter. “Chúng ta giờ đã chứng kiến sự trỗi dậy và lây lan của một số chủng biến thể” để ủng hộ giả thuyết này, và một số chủng còn kháng lại các liệu pháp kháng thể.
 |
Đan Mạch tiêu hủy hàng chục triệu cá thể chồn vizon sau khi phát hiện chủng biến thể mới lây sang người (Ảnh: Reuters) |
Tháng 4 năm nay, các nhà nghiên cứu ở Thụy Điển phát hiện một biến thể của virus corona xuất hiện 2 thay đổi về gen khiến nó có khả năng lây nhiễm cao gấp 2 lần. Khoảng 6.000 trường hợp nhiễm chủng biến thể của virus corona trên thế giới cũng được báo cáo, phần lớn là ở Đan Mạch và Anh.
Một số chủng biến thể khác giờ cũng xuất hiện. Một số được báo cáo ở người, bị nhiễm từ các trang trại nuôi chồn vizon ở Đan Mạch. Một chủng biến thể khác cũng xuất hiện ở Nam Phi.
Chủng biến thể ở Anh có 2 thay đổi hoặc nhiều hơn, bao gồm sự thay đổi ở protein gai. Nhưng nó vẫn được gọi là “chủng biến thể đang được điều tra” bởi tầm quan trọng của sự thay đổi này vẫn chưa rõ. Chủng mới này được phát hiện ở Anh vào tháng 9 vừa qua và kể từ đó lây lan trong khu vực; một quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nói với BBC.
Chủng biến thể mới có thể không ảnh hưởng tới tiến trình phát triển vaccine ngừa COVID-19 hiện nay; cựu ủy viên của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ Scott Gottlieb trả lời phỏng vấn đài CBS.
Ứng viên cho vị trí Tổng Y sĩ của Tổng thống Mỹ đắc cử Joe Biden, Vivek Murthy, cũng nói với kênh NBC rằng “không có lý do gì để tin rằng các chủng vaccine đang được phát triển sẽ mất đi hiệu quả đối với virus này”.
Một số chuyên gia nói rằng vaccine sản sinh ra rất nhiều phản ứng nhờ hệ miễn dịch, chứ không chỉ là phản ứng với protein gai của virus corona. Khả năng chủng biến thể mới kháng lại các vaccine hiện tại là thấp, nhưng không phải không có; Tiến sĩ Moncef Slaoui, trưởng cố vấn khoa học của nhóm phân phối vaccine của chính phủ Mỹ, nói.
“Cho đến thời điểm hiện tại, tôi không cho rằng có một chủng biến thể duy nhất có khả năng kháng lại vaccine” – ông nói – “Chủng biến thể mới ở Anh khó có khả năng thoát khỏi khả năng miễn dịch của vaccine”.
“Tôi không quan ngại” bởi rất nhiều thay đổi trong mã gen (của virus) mới có thể làm ảnh hưởng tới tác dụng của một loại vaccine, chứ không chỉ 1 hay 2 thay đổi; ông Bedford viết trên Twitter. Nhưng các chủng vaccine có thể cần phải sửa đổi theo thời gian khi những sự thay đổi ở virus tăng tốc, ông viết.
