Theo SCMP, việc Trung Quốc tạm giữ tàu lặn không người lái (UUV) của Mỹ ở vùng biển quốc tế cho thấy Bắc Kinh có khả năng đối phó với Mỹ ở Biển Đông, vùng biển Trung Quốc đang tranh chấp chủ quyền với các nước Đông Nam Á. Vụ việc xảy ra ngày 15/12 trên vùng biển cách vịnh Subic, Philippines, về phía tây bắc khoảng 50 hải lý.
Tàu khảo sát đại dương USNS Bowditch của Mỹ không thể thu lại UUV sau khi triển khai. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Peter Cook, cho biết phương tiện bị mất là tàu lượn dưới nước được sử dụng trên khắp thế giới để thu thập độ mặn, nhiệt độ nước biển và tốc độ âm thanh.
Theo đại úy Jeff Davis, một phát ngôn viên khác của Lầu Năm Góc, sự cố xảy ra vào khuya ngày 15/12 ở vùng biển quốc tế cách cảng Philippines Subic Bay khoảng 90 km về phía tây bắc.
Khi chiếc tàu thăm dò Mỹ Bowditch đang tiến hành công việc thu hồi hai chiếc tàu lặn không người lái đã được thả xuống để thu thập thông tin về nhiệt độ nước, độ mặn và độ trong nước biển, thì một tàu cứu hộ tàu ngầm của Trung Quốc ký hiệu ASR-510 xuất hiện, dừng lại gần tàu Mỹ thả ca nô xuống và lấy đi một tàu lặn của Mỹ.
Theo phát ngôn viên Mỹ, nhân viên trên chiếc Bowditch đã trực tiếp yêu cầu phía Trung Quốc trả lại thiết bị nhưng tàu Trung Quốc không trả lời và rời khỏi hiện trường. Đối với ông Davis, một sự cố như vừa kể là điều mà ông chưa bao giờ thấy xảy ra. Thiết bị mà Trung Quốc lấy đi là của Mỹ, bên trên có dấu hiệu của Mỹ, và sẽ được Mỹ thu hồi.
Ông Peter Cook thì tố cáo Trung Quốc là đã có hành vi phi pháp, yêu cầu Bắc Kinh trao trả chiếc tàu lặn ngay lập tức và tuân thủ mọi nghĩa vụ căn cứ theo luật pháp quốc tế.
Mặc dù Mỹ đã yêu cầu phía Trung Quốc trả lại phương tiện không người lái bị thu giữ, nhưng Bắc Kinh chưa đưa ra tuyên bố về cuộc đối đầu mới nhất giữa hai nước. Tuy nhiên, một số nhà phân tích nhận định vụ việc cho thấy quân đội hai nước đã bước vào giai đoạn cạnh tranh dưới nước.
Theo giới quan sát, Trung Quốc đã cố tình gây chuyện nhằm để thử sức tổng thống Mỹ Donald Trump vốn đã có những lời lẽ chọc giận Trung Quốc trong thời gian gần đây, cả về Biển Đông lẫn Đài Loan. Ông Harry Kazianis, giám đốc nghiên cứu về quốc phòng tại trung tâm nghiên cứu Mỹ nhận định: «Đây rất có thể là một động thái leo thang được lên kế hoạch kỹ lưỡng để cho thấy Trung Quốc sẽ không coi nhẹ những gì liên quan đến ông Trump».
Ông Kazianis cho rằng Bắc Kinh đang cho thấy là họ có khả năng phản ứng vào đúng thời điểm và tại địa điểm mà họ đã chọn.
Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ ngày 16/12 đã ra thông cáo lên án một hành động vi phạm Luật Biển. Ông McCain tố cáo Trung Quốc «vi phạm trắng trợn quyền tự do lưu thông trên biển» và cho rằng "Mỹ không được dung túng những hành vi xúc phạm đó».
Theo ông McCain, những hành động khiêu khích của Trung Quốc làm gia tăng bất ổn trong khu vực cho tới khi nào Mỹ có phản ứng mạnh mẽ, điều mà chính quyền Obama đã không làm được.
Thượng nghị sĩ McCain nhấn mạnh chính sách của Trung Quốc trong khu vực đang phá vỡ nền tảng bảo đảm an ninh và thịnh vượng trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương. Do vậy, chính sách và chiến lược của Mỹ phải "phản ánh thực tế đó và cần bảo đảm sao cho có đủ sức mạnh quân sự cần thiết để răn đe và nếu cần, để đánh bại những hành vi gây hấn".
Về phía Trung Quốc cũng đã có những phản ứng từ giới chuyên gia. "Trung Quốc muốn phát đi tín hiệu rằng nếu bạn thăm dò dưới nước và có khả năng đe dọa an ninh quốc gia, chúng tôi sẽ có biện pháp đối phó", ông Ngô Sĩ Tồn, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Biển Đông của Trung Quốc nói.
Ngô Sĩ Tồn cáo buộc rằng mục tiêu triển khai tàu ngầm không người lái của Mỹ nhằm thu thập thông tin tình báo về các công trình xây dựng của Trung Quốc trên Biển Đông, hoặc theo dõi tàu ngầm Trung Quốc. "Trong bối cảnh này, chúng tôi có thể nói rằng, tàu ngầm không người lái đặt ra mối nguy cơ với an ninh quốc gia Trung Quốc", Ngô Sĩ Tồn quả quyết.
Trong khi giáo sư về quan hệ quốc tế Wang Yiwei, thuộc Đại học Nhân dân Bắc Kinh cho biết tàu ngầm không người lái Mỹ được triển khai hoạt động gần bãi cạn Scarborough và khẳng định: "Việc tạm giữ UUV đã cho thấy sức mạnh quân đội Trung Quốc".
"Vụ việc gửi tín hiệu cho thấy quân đội chúng tôi có khả năng ngăn chặn can thiệp quân sự của Mỹ. Sự kiện này cho thấy, cuộc cạnh tranh giữa quân đội hai nước đã bước sang giai đoạn cạnh tranh dưới nước", ông Wang tuyên bố.
