Ông Dan Kristenbrink, cố vấn tổng thống Mỹ, phụ trách hồ sơ châu Á, đã đưa ra lời kêu gọi Trung Quốc không quân sự hóa Biển Đông, sau một tuần khẩu chiến giữa Bắc Kinh và Washington về việc Trung Quốc triển khai tên lửa, chiến đấu cơ, dàn radar trên các đảo đang có tranh chấp.
Theo Reuters, phát biểu tại một hội nghị ở Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, Washington, cố vấn về châu Á của tổng thống Mỹ nhận định là nếu ông Tập Cận Bình mở rộng cam kết không quân sự hóa đối với toàn vùng Biển Đông thì đó sẽ là một điều tốt lành.
Trong chuyến công du Mỹ hồi tháng 9/2015, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cam kết không quân sự hóa vùng quần đảo Trường Sa, nơi đang có tranh chấp giữa Trung Quốc với một số quốc gia Đông Nam Á. Tuy nhiên, theo các quan chức Mỹ, từ đó đến nay, Trung Quốc thể hiện rõ ý đồ quân sự khi xây dựng, cải tạo các đường băng và đặt dàn radar trên một số đảo trong khu vực.
Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi Bắc Kinh cho triển khai tên lửa và chiến đấu cơ trên đảo Phú Lâm, quần đảo Hoàng Sa, nơi có tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và Việt Nam, nhưng Bắc Kinh đã kiểm soát toàn bộ quần đảo này từ 40 năm nay, sau khi đánh chiếm bằng vũ lực của Việt Nam hồi tháng 1/1974.
Khi điều trần trước Quốc hội Mỹ, đô đốc Harry Harris, tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ khẳng định Trung Quốc đang làm thay đổi cảnh quan ở Biển Đông và Mỹ sẽ tăng cường các hoạt động tuần tra để bảo đảm tự do lưu thông hàng hải.
Ngày 27/2, trong bài phát biểu tại Nhật Bản, cựu thủ tướng Úc Tony Abbott đã chỉ trích Trung Quốc về các vụ tranh chấp biển đảo với các nước trong khu vực. Ông cho rằng các hành động này đang đẩy an ninh và sự ổn định của khu vực vào thế lâm nguy và kêu gọi Bắc Kinh không nên thách thức “tự do lưu thông” trong khu vực.
Theo ông Tony Abbott, các bên nên giải quyết tranh chấp một cách hòa bình và theo luật pháp quốc tế. Đồng thời ông cũng khẳng định lập trường của Canberra là không đứng về một bên nào trong các vụ tranh chấp này ở Biển Đông cũng như ở bất kỳ nơi nào khác.
Cựu thủ tướng Úc còn cho biết thêm là Canberra đã lặng lẽ gia tăng các cuộc tuần tra không quân và hải quân xung quanh các đảo đang có tranh chấp tại Biển Đông. Các tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc lên tiếng quan ngại về Sách Trắng Quốc Phòng của Úc có đề cập đến các tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông.
