Lời Tòa soạn: Công nghệ giáo dục của Giáo sư Hồ Ngọc Đại luôn thu hút sự chú ý của của các nhà giáo dục nói riêng và giới khoa học, công chúng nói chung. Nó cũng luôn gây ra không ít tranh cãi, mặc dù công nghệ giáo dục đã được triển khai từ hơn 40 năm qua.
Để rộng đường dư luận VietTimes xin trân trọng giới thiệu loạt bài viết của GS Hồ Ngọc Đại tới bạn đọc.
- Bài 1: Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục
- Bài 2:"Anh nên dùng “Quy trình kỹ thuật” của anh để xử lý môn Tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam"
- Bài 3: Thực nghiệm là cái van an toàn lắp vào quá trình giáo dục thực thi công nghệ giáo dục
- Bài 4: “Tôi nghiên cứu lý thuyết và thiết kế Công nghệ giáo dục theo định hướng triết học“
- Bài 5: Phải thay đổi tận nguyên lý lý thuyết và thực tiễn hành nghề của nền giáo dục hàng nghìn năm qua
- Bài 6: Tiếng nói là "vật thật", chữ viết là "vật thay thế"
- Bài 7: "Tôi dạy trẻ em tôn trọng tiếng Việt, yêu tiếng Việt"
- Bài 8: Suốt mấy ngàn năm vẫn duy nhất một “Nghiệp vụ sư phạm”
- Bài 9: “Phải đặt Tiếng trong một chân không về Nghĩa“
- Bài 10: “Thày thiết kế - trò thi công“ thay cho "Thầy giảng giải – Trò ghi nhớ"
- Bài 11: Cuộc làm việc với Chủ tịch Quốc hội và chuyện bỏ các kỳ thi phổ thông
- Bài 12: Điểm xuất phát của Hành trình tư duy
- Bài 13: Chiếc gậy khều
- Bài 14: Làm ra công cụ để dùng
- Bài 15: Lần đầu biết đến tính khoa học tâm lý học của nghề dạy học
- Bài 16: Cuộc gặp với ông Võ Văn Kiệt
- Bài 18: "Làm ra khái niệm khoa học"
- Bài 19: Môn Tiếng Việt công nghệ giáo dục có giá trị triết học định hướng cho bước chuyển về nguyên lý của thời hiện đại
- Bài 20: Tôi coi việc học của Trẻ em có tư cách triết học như lao động của người lớn đương thời
Kỳ này: Trẻ em sinh ra là Người và trở thành chính mình, một cá nhân duy nhất trên hành tinh
-
Giáo sư Hồ Ngọc Đại
Trẻ em sinh ra là Người và trở thành chính mình, một cá nhân duy nhất trên hành tinh.
Việc trần thế đầu tiên và cả đời em là Việc học.
Để thiết kế và thi công việc học cho Trẻ em, tôi theo định hướng Triết học / Lịch sử đã phát triển đến trình độ hiện đại của xã hội hiện đại.
Tính từ ngày 1 tháng 1 năm 2001, một thế hệ trẻ mới ra đời, là thế hệ trẻ đầu tiên xuất hiện trong lịch sử hiện thực.
Giờ khắc em chào đời cũng là giờ khắc em học bài học đầu tiên: học bú.
Từ nay, việc học là sự sống, là sức sống, là lẽ sống của em. Em học trong một hoàn cảnh lịch sử chưa hề có, vận động theo nguyên lý triết học chưa hề có.
Những năm đầu sang Nga, tôi có nhiều thời gian để làm những việc mình thích. Thích nhất là đọc sách. Có sẵn sách lẫn thời gian đọc. Thư viện Lênin có đủ sách, công khai có, bí mật có, ta có, địch có, có cả kinh thánh lẫn truyện tiếu lâm, có chuyện trang nghiêm trên diễn đàn, có chuyện tếu táo trong phòng riêng…
Hồi còn chưa thạo tiếng Nga, Elkonin khuyên tôi đọc Piaget (tiếng Pháp).
Tôi đọc Piaget theo thứ tự xuất bản, rồi theo thứ tự trang sách.
Mãi sau này, tôi mới có kinh nghiệm đọc Piaget: Nên đọc theo thứ tự ngược với thứ tự ông viết ra. Ông vừa tư duy vừa viết, còn mình thì muốn dùng thành tựu ông đã viết ra. Tôi học được ở Piaget khái niệm thao tác. Ông mô tả quá trình nhận thức theo cấu trúc thao tác.
Có lần Tạ Quang Bửu hỏi tôi: Anh Đại này, tôi đọc anh khá kĩ, nhưng tôi chưa thấy anh khác Piaget chỗ nào.
Tôi trả lời: Tôi học Piaget, mới biết được: tri thức có cấu trúc thao tác, do đó trí tuệ có cấu trúc thao tác.
Khái niệm thao tác tôi học ở Piaget, nhưng dùng khái niệm ấy tôi khác Piaget. Tôi dùng theo cách của tôi.
Piaget nói: Sáng tôi đi từ nhà đến cơ quan. Chiều tôi đi từ cơ quan về nhà.
Tôi nói: Sáng tôi đi từ nhà đến cơ quan (như Piaget nói). Chiều tôi đi từ cơ quan đến nhà.
Nghĩa là: Tôi đi tiếp trên đường thẳng thời gian. Thời gian là tuyến tính. Mỗi thời điểm như một điểm trên đường thẳng, điểm duy nhất, đi qua điểm đó là vĩnh viễn đi qua, không có cơ hội gặp lại lần thứ hai. Tôi học được điều này từ Einstein.
Mất thời gian là mất tuyệt đối, tức là mất tuyệt đối một phần cuộc sống cá nhân.
Nhận ra giá trị “vật chất” của thời gian trong cuộc sống cá nhân, tôi thiết kế Môn Tiếng Việt công nghệ giáo dục theo trật tự tuyến tính, dọc theo thời gian tuyến tính.
Mỗi thời điểm là duy nhất thì phải làm được sản phẩm đích đáng nhất của thời điểm ấy, mang năng lượng vật chất của sản phẩm ấy cấp cho sự sống cá nhân, làm nên cuộc đời cá nhân…
